Alergiczny nieżyt nosa - objawy i leki

Co powoduje alergiczny nieżyt nosa?

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) wywołuje nieprawidłowa reakcja naszego organizmu na różne alergeny wziewne. Dla przypomnienia, alergenem nazywamy substancję (pochodzenia m.in. roślinnego czy zwierzęcego), która powoduje aktywację naszego układu odpornościowego, wytworzenie swoistych dla tej substancji przeciwciał IgE i w efekcie rozwinięcie odpowiedzi alergicznej pod postacią uciążliwych objawów. 

Wśród najczęstszych alergenów wziewnych wymienia się:

• pyłki roślin,
• roztocza kurzu domowego,
• alergeny odzwierzęce (ze śliny i moczu, przenoszone na sierści),
• grzyby. 

Alergiczny nieżyt nosa będący reakcją nadwrażliwości na pyłki roślin nazywany jest także katarem siennym. Najczęstszymi alergenami roślinnymi w naszym kraju są rośliny uprawne, chwasty i drzewa. Przydatne narzędzie dla alergików to kalendarz pylenia. 

Alergiczny nieżyt nosa - objawy

Objawy alergicznego nieżytu nosa wynikają z miejscowego stanu zapalnego błon śluzowych pod wpływem kontaktu z alergenem. Mogą występować tylko w niektórych miesiącach roku (sezonowy ANN; klasyczny przykład to alergia na pyłki roślin) lub przez cały rok.  

Do typowych, uciążliwych objawów ANN zaliczamy:

• wodnisty, obfity katar,
• swędzenie nosa,
• napadowe kichanie “salwami”,
• uczucie zatkanego nosa,
• upośledzenie węchu,
• zapalenie spojówek, 
• uczucie suchości w jamie ustnej. 

U większości pacjentów symptomy nasilają się w nocy i nad ranem. 

Diagnozując alergiczny nieżyt nosa, lekarz może zapytać Cię o długość i czas trwania objawów - typowo w ANN występują one minimum 1 godzinę/dobę przez minimum 2 dni. Jeśli czas trwania nie przekracza 4 dni w tygodniu (lub 4 tygodni), mówimy o okresowym alergicznym nieżycie nosa. W innym wypadku stwierdza się schorzenie przewlekłe.

Jeśli poza powyższymi objawami występują także zaburzenia snu, trudności w koncentracji, znaczne utrudnienie codziennych czynności, mówimy o ciężkim alergicznym nieżycie nosa. 

Objawy podobne do ANN mogą występować także podczas przeziębienia (najczęściej spowodowanego infekcją wirusową). Wtedy typowo pojawia się jednak także gorączka, ból gardła, znaczne osłabienie i zmęczenie. W odróżnieniu od ANN, przeziębienie zazwyczaj trwa krócej. 

Aby postawić prawidłową diagnozę ANN - choć w dużej mierze opiera się ona na badaniu w gabinecie, lekarz może skierować Cię na punktowe alergiczne testy skórne lub oznaczenie stężenia wspomnianych przeciwciał IgE we krwi. Prawdopodobnie zleci także badania w kierunku astmy (podstawowym w tym wypadku jest spirometria), ponieważ ta choroba często współwystępuje z alergicznym nieżytem nosa. 

Zobacz także:

Alergie krzyżowe - na czym polega taka alergia i jak sobie pomóc?

Alergia - choroba XXI wieku

Alergia i okres pylenia - jak sobie radzić?

Na czym polega odczulanie? Objawy alergii można zatrzymać!

Leki stosowane w alergicznym nieżycie nosa

Podstawą w terapii alergii jest unikanie ekspozycji na alergen. Niestety, zwłaszcza w przypadku alergii wziewnych, może być to trudne do wykonania. Pomocne może być także płukanie nosa sprayem z solą morską lub 0,9%/hipertoniczym roztworem NaCl.

W leczeniu alergicznego nieżytu nosa stosuje się leki doustne, donosowe i dospojówkowe. Najczęściej przepisywanymi są leki przeciwhistaminowe. Obecnie dostępne są już nowoczesne preparaty (II i III generacji, m.in. cetyryzyna, lewocetyryzyna, loratadyna, desloratadyna, bilastyna), które powodują mniej objawów niepożądanych, w tym nie nasilają uciążliwej, zwłaszcza dla kierowców, senności.

Innymi lekami często stosowanymi w terapii ANN są donosowe glikokortykosteroidy (GKS, zwane też sterydami) - beklometazon, budezonid czy flutykazon. Mogą występować jako lek samodzielny lub w połączeniu ze wspomnianym wyżej lekiem przeciwhistaminowym. Lekarz może przepisać GKS w przypadku nieskuteczności leków przeciwhistaminowych, lub jeśli występuje bardzo ciężki albo całoroczny alergiczny nieżyt nosa.

Możesz także usłyszeć o takich lekach, jak: kromony, leki sympatykomimetyczne lub przeciwcholinergiczne - je również wykorzystuje się czasem w leczeniu ANN. Zawsze zapytaj jednak swojego lekarza rodzinnego o najlepszą dla Ciebie formę postępowania.

Jeśli jesteś alergikiem, warto porozmawiać z nim także o możliwościach swoistej immunoterapii alergenowej, zwanej także odczulaniem. W celu jej przeprowadzenia konieczne jest skierowanie do poradni alergologicznej. 

Referencje

1. Brzoznowski, W, Standardy diagnostyczne i terapeutyczne alergicznego nieżytu nosa. Forum Medycyny Rodzinnej. 2009; 3(3):173-180.
2. Scadding, GK, Kariyawasam, HH, Scadding, G, et al. BSACI guideline for the diagnosis and management of allergic and non‐allergic rhinitis (Revised Edition 2017; First edition 2007). Clin Exp Allergy. 2017; 47: 856-889. https://doi.org/10.1111/cea.12953 
3. Świerczyńska-Krępa, M, Brożek, J, Rogala , B, Alergiczny nieżyt nosa w: Gajewski, P, Interna Szczeklika Mały Podręcznik 2019/2020. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020; 1194-1199. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.17.3. (ostatni dostęp: 25.07.2022)
4. Fal, AM, Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa w: Antczak, A, Wielka Interna. Pulmonologia, Część II. Medical Tribune, Warszawa 2020; 213-216. https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1089,alergiczne-zapalenie-blony-sluzowej-nosa (ostatni dostęp: 25.07.2022)