Alergie

Alergie

Alergia to powszechna dolegliwość sezonowa lub całoroczna. Cierpią na nią wszyscy – niezależnie od wieku. Może powodować szereg objawów związanych z drogami oddechowymi, skórą lub układem pokarmowym. W tej kategorii znajdziesz odpowiedzi na pytania związane z różnymi rodzajami alergii, a także jak sobie z nimi radzić. Przeczytasz również o diagnostyce i leczeniu chorób alergicznych.

Definicja alergii

Alergia to nadmierna i nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na substancje takie jak alergeny. Jednak u niektórych osób mogą wywołać uciążliwe objawy, np. katar, kaszel, wysypkę na skórze. To tzw. reakcja alergiczna. 

Alergia może wystąpić u niemowlaków, starszych dzieci i dorosłych oraz seniorów. Czy wiesz, co wyzwala reakcje alergiczne? Czytaj dalej!

Patomechanizm alergii

Alergia wiąże się z nadmierną reakcją układu immunologicznego na określone związki, np. białka. Dochodzi w nim do nieadekwatnej reakcji na substancje obojętne, które są rozpoznawane jako patogeny.

Elementy składowe układu odpornościowego, które biorą udział w uczuleniu, to:

• komórki tuczne (mastocyty – uwalniają histaminę, która odpowiada za objawy alergiczne),
• limfocyty,
• przeciwciała klasy IgE.

Na naszym blogu przeczytasz o różnych rodzajach alergii i reakcjach organizmu na poszczególne alergeny.

Rozwój reakcji alergicznej

Reakcja alergiczna to kilkuetapowy proces. Rozpoczyna się od pierwszego kontaktu alergenu z układem odpornościowym. Dochodzi wtedy do zwiększonej produkcji przeciwciał IgE i uwrażliwienia na określony rodzaj alergenu. Ponowny kontakt wywołuje serię zdarzeń z udziałem wspomnianych przeciwciał i uwolnienie histaminy oraz innych mediatorów stanu zapalnego, takich jak cytokiny. Prowadzi to do pojawienia się objawów alergicznych ze strony oczu, nosa, oskrzeli, skóry lub układu pokarmowego. 

Z jakimi rodzajami alergii zmagają się pacjenci? Więcej nt. znajdziesz na blogu!

Rodzaje alergii i alergenów

Alergię można podzielić ze względu na czas jej trwania. Wyróżnia się:

• alergię sezonową – jest związana z okresowym występowaniem alergenu, zależnie od kalendarza pylenia,
• alergię całoroczną, np. na roztocza kurzu domowego.

Rodzaj alergii jest ściśle zależny od alergenu. Dlatego wyróżnia się:

• alergię pokarmową na składniki pożywienia, np. laktozę, gluten, orzechy, ryby, jaja, białka mleka krowiego;
• alergię wziewną, której towarzyszy astma, kaszel alergiczny, alergiczny nieżyt nosa (tzw. katar sienny) związany z pyłkami roślin lub zarodnikami pleśni;
• alergię skórną na środki chemiczne, kosmetyki lub ślinę zwierząt, czemu towarzyszy kontaktowe zapalenie skóry;
• alergię oczną, np. alergiczne zapalenie spojówek, związane z katarem siennym i uczuleniem na pyłki;
• alergię odzwierzęcą, np. na ślinę, sierść, jad owadów.

Wytypowanie czynnika alergicznego może przysparzać trudności diagnostycznych. Dlatego niejednokrotnie wskazuje się na postać idiopatyczną. Alergia może towarzyszyć również reakcjom na leki, być silnie powiązana z chorobami skórnymi. Więcej dowiesz się z bloga Adamed Expert.

Inne rodzaje alergii

Niektóre reakcje alergiczne mogą mieć ostry przebieg lub nietypową etiologię. Dlatego warto wskazać na:

• reakcję anafilaktyczną, która stanowi bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia, ponieważ towarzyszą jej trudności w oddychaniu, istotny spadek ciśnienia, tachykardia;
• alergię krzyżową, w której dochodzi do pojawienia się podobnego zestawu objawów, ale w wyniku kontaktu z innym alergenem.

Z alergią i jej patomechanizmem związane są również inne choroby. Są to:

• choroba posurowicza, czyli reakcja alergiczna na podanie surowicy drogą parenteralną (pozajelitową) w formie zastrzyku lub wlewu;
• atopowe zapalenie skóry, w którym alergeny są czynnikiem zaostrzającym przebieg AZS.

Patomechanizm związany z uczuleniem występuje w przebiegu innych chorób dermatologicznych. Więcej na ich temat przeczytasz w kategorii Skóra i paznokcie Adamed Expert.

Objawy alergii

Objawy alergiczne są zróżnicowane i zależą od rodzaju alergii. Opisujemy je szczegółowo na naszym blogu. Warto wiedzieć, że najczęściej pacjenci wskazują na następujące symptomy:

• katar alergiczny (sienny, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa), której towarzyszy m.in. wzmożona produkcja wodnistej wydzieliny;
• kaszel, uczucie duszności, świsty oddechowe (np. w przebiegu astmy);
• zaczerwienienie, łzawienie, podrażnienie spojówek, czemu towarzyszy często obrzęk powieki i skóry wokół oczu;
• świąd skóry z zaczerwienieniem, rumieniem, zmianami wypryskowymi.

W przypadku alergii pokarmowych występują nudności, wymioty, biegunka i bóle brzucha. Przeczytaj więcej nt. nadwrażliwości na gluten i nietolerancji laktozy.

Leczenie alergii

Leczenie alergii polega na stosowaniu farmakoterapii, która łagodzi objawy uczuleniowe. Lekami pierwszego rzutu są produkty lecznicze przeciwhistaminowe. Uzupełniająco stosuje się glikokortykosteroidy lub preparaty na receptę. Inną opcją terapeutyczną jest odczulanie.

Leczenie objawowe

W łagodzeniu objawów alergii stosuje się kilka rodzajów leków. Są to:

• leki przeciwhistaminowe (inaczej przeciwalergiczne) w formie doustnej (tabletki, syrop, krople z loratadyną, feksofenadyną, cetyryzyną) lub miejscowej (żel z dimetyndenem, krem, maść, krople do oczu z ketotifenem, spray do nosa z ektoiną);
• glikokortykosteroidy – zależnie od rodzaju alergii to preparaty wziewne, miejscowe (np. krem z hydrokortyzonem 0,5 – 1%) lub spray do nosa;
• stabilizatory komórek tucznych, np. kromoglikan sodowy dostępny w formie kropli do oczu lub nosa.

W przypadku reakcji anafilaktycznej stosuje się adrenalinę w ampułkostrzykawce. Inne leki, stosowane jedynie z przepisu lekarza w leczeniu niektórych typów alergii, to leki przeciwleukotrienowe (np. montelukast), a także inhibitory kalcyneuryny (takrolimus w maści).

Odczulanie alergii

Odczulanie (immunoterapia alergenowa) to jedna z metod leczenia alergii, którą stosuje się przy niedostatecznej skuteczności standardowej farmakoterapii. Wykorzystuje się ją również do zmniejszenia ryzyka ciężkich reakcji przy kontakcie na jad owadów błonkoskrzydłych. Efektem odczulania jest zmniejszenie nasilenia lub eliminacja objawów alergicznych.

Profilaktyka alergii

W zależności od rodzaju alergii pacjenci mogą podjąć dodatkowe kroki, które złagodzą przebieg uczulenia: To na przykład: 

• zmiana stylu życia, która obejmuje wprowadzenie diety eliminacyjnej przy alergii pokarmowej;
• stosowanie masek antysmogowych, które chronią drogi oddechowe przed pyłkami roślin; 
• wprowadzenie oczyszczacza i nawilżacza powietrza, by podnieść jakość powietrza (pomocne w alergiach wziewnych);
• pielęgnacja skóry kosmetykami hipoalergicznymi.

Pacjenci mogą korzystać również z gotowych preparatów, takich jak wyroby medyczne z izotoniczną wodą morską, która wypłukuje z jamy nosowej zanieczyszczenia i alergeny.

Badania przy alergii

W przypadku alergii przeprowadza się różnego rodzaju testy. Zależnie od rodzaju uczulenia wyróżnia się:

• badania z krwi, np. oznaczenie swoistych przeciwciał IgE w panelu alergenowym,
• testy skórne np. punktowe lub płatkowe, w których obserwuje się reakcję skóry, o dodatnim wyniku świadczy pojawienie się obrzęku, świądu, zaczerwienienia.

W niektórych przypadkach prowadzi się również tzw. próby prowokacyjne dla określenia rodzaju alergii pokarmowej. Z kolei spirometrię wykorzystuje się w diagnostyce astmy alergicznej.