Zapalenie cewki moczowej. Przygodny seks wrotami zakażenia

Cewka moczowa jest końcowym odcinkiem dróg moczowych, przez który mocz odpływa z pęcherza moczowego na zewnątrz. Zapalenie cewki moczowej (urethritis) powoduje duży dyskomfort i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Na szczęście objawy tego schorzenia są na tyle charakterystyczne, łatwe do zidentyfikowania, że można bezzwłocznie wdrożyć odpowiednie leczenie. 

Od czego można dostać zapalenia cewki moczowej

Do zakażenia cewki moczowej dochodzi zazwyczaj w trakcie kontaktów seksualnych. Przyczyną rzeżączkowego zapalenia cewki moczowej są bakterie, gram-ujemne dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae), natomiast nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej powodują zwykle chlamydie (Chlamydia trachomatis, Ureaplasma i Mykoplasma), rzadziej wirusy, grzyby i pierwotniaki. 

W zapaleniu rzeżączkowym, okres wylęgania (okres między wniknięciem bakterii do organizmu a wystąpieniem objawów choroby) trwa około 2–5 dni. Czasem towarzyszy mu zakażenie bakterią Chlamydia trachomatis. 

W zakażeniu nierzeżączkowym okres wylęgania jest dłuższy, wynosi zwykle około 7–14 dni. Oprócz chlamydii, przyczyną zapalenia zapalenia może być bakteria Mycoplasma genitalium lub Neisseria gonorrhoeae. 

Należy także wspomnieć o zakażeniu rzęsistkiem - Trichomonas vaginalis. Jest to choroba pasożytnicza przenoszona drogą płciową, a także poprzez kontakt z cudzym ręcznikiem, pościelą czy bielizną. 

Bardzo rzadko zapalenie cewki moczowej może być spowodowane wprowadzeniem cewnika do pęcherza moczowego, wprowadzaniem do cewki moczowej ciała obcego, albo powikłaniem zakażenia układu moczowego.

Jak się objawia zapalenie cewki moczowej

U 70% kobiet i niemal 50% mężczyzn cierpiących na zapalenie cewki moczowej wywołanym chlamydiami, infekcja może przebiegać bezobjawowo.  

W zakażeniu rzeżączkowym objawy są wyraźne i pojawiają się po kilku dniach, natomiast w przypadku zakażeń nierzeżączkowych - do 2 tygodni od kontaktu płciowego. 

Objawy zapalenia cewki moczowej u kobiet to: 

• upławy (pojawienie się lub zwiększenie wydzieliny pochwowej),
• ból w dole brzucha, w kroczu i okolicy lędźwiowej,
• uczucie parcia na mocz,
• oddawanie go w niewielkich, skąpych ilościach (również nocą),
• rzadziej: międzymiesiączkowe krwawienia z pochwy, nasilone krwawienia miesiączkowe, pieczenie podczas oddawania moczu.

Objawy zapalenia cewki moczowej u mężczyzn to: 

• wyciek z cewki moczowej treści śluzowo-ropnej lub ropnej. Wydzielina może mieć kolor białawożółtawy, zielonkawy lub brązowawy. Czasem ma domieszkę krwi. Plamy spowodowane wyciekiem widać na bieliźnie. 
• ból, pieczenie lub szczypanie w cewce moczowej, zwłaszcza przy jej ujściu, podczas oddawania moczu. Dolegliwości są najsilniejsze rano, podczas pierwszego oddawania moczu. Czasem widać podrażnienie, zaczerwienienie ujścia cewki moczowej.
• ciągły świąd zewnętrznego ujścia cewki moczowej, 
• uczucie ciężkości, a nawet bólu jąder.

Szczypanie cewki moczowej bywa też wynikiem uczulenia na składniki kosmetyków, środków antykoncepcyjnych, preparatów do higieny intymnej. Zdarza się, że powodem bólu i pieczenia jest grzybica. 

Uwaga: zapalenie cewki moczowej nie musi boleć i dawać innych dolegliwości. U kobiet przebiega często bezobjawowo. To pułapka. Nie leczona infekcja prowadzi do powikłań i przenoszenia zakażenia na partnerów seksualnych. 

Objawy zapalenia cewki moczowej i zapalenia pęcherza moczowego są podobne. Jak odróżnić obie infekcje? Po szybkości narastania objawów. Objawy zapalenia pęcherza moczowego rozwijają się bardzo szybko, w ciągu kilku godzin. Objawy zapalenia cewki moczowej rozwijają się wolniej, zwykle w ciągu kilku dni.

Wiele osób przy pierwszych objawach zakażenia dróg moczowych, kupuje w aptece furazydynę (bez recepty), licząc, że ten lek szybko usunie objawy i pomoże uniknąć wizyty u lekarza. 

Problem w tym, że zapalenie cewki moczowej występuje często z jednoczesnym zapaleniem pęcherza moczowego. W przypadku ewidentnych objawów cewkowych (wyciek wydzieliny, itp.) furazydyna nie pomoże. Przy takich objawach konieczne jest leczenie specjalistyczne i odpowiednio dobrany lek przez urologa lub ginekologa.

Jak długo leczy się zapalenie cewki moczowej

Objawy wskazujące na zapalenie cewki moczowej powinny nas skłonić do wizyty u lekarza POZ lub ginekologa. Ważne, by powstrzymać się w tym czasie od kontaktów płciowych, by nie zakazić partnerów.

W trakcie badania pacjenta lekarz ogląda i bada narządy płciowe, ujście cewki moczowej i jej okolice oraz węzły chłonne w pachwinach, a u mężczyzny zwykle bada gruczoł krokowy palcem przez odbytnicę. Ocenia obecność i charakter wydzieliny z cewki moczowej (oglądając bieliznę, uciskając cewkę moczową).

Lekarz zleca wykonanie badania ogólnego moczu, czasem posiew moczu. Czasem istnieje konieczność poszerzenia diagnostyki o badanie mikroskopowe czy posiew wydzieliny lub wymaz z cewki moczowej. U kobiet - wymazu z pochwy i szyjki macicy. 

Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków. Ponieważ trudno stwierdzić, czy doszło do zakażenia rzeżączkowego czy nierzeżączkowego (czasem zakażenia są mieszane), lekarz zaleca lek skuteczny w obu postaciach zapalenia cewki moczowej - azytromycynę stosowaną doustnie jednorazowo. 

W zapaleniu rzeżączkowym stosuje się np. cyprofloksacynę lub ofloksacynę (doustnie przez 7 dni) lub jednorazowy zastrzyk domięśniowy ceftriaksonu. 

W zapaleniu nierzeżączkowym podaje się doksycyklinę doustnie przez 7 dni. Jeżeli leczenie nie daje rezultatów, przyczyną zapalenia cewki moczowej może być zakażenie rzęsistkiem pochwowym. Ten rodzaj infekcji leczy się standardowo metronidazolem doustnie przez 5 dni. Uwaga: nie wolno przerywać leczenia, gdy dolegliwości ustąpią.

Na tym nie koniec. Leczeniem muszą być jednocześnie objęci partnerzy seksualni z ostatnich kilku miesięcy. Choć ich wyniki badań mogą być prawidłowe, mogą nadal zakażać. 

Ponadto chory oraz jego leczeni partnerzy powinni powstrzymać się od kontaktów seksualnych do czasu zakończenia leczenia, czyli przez tydzień. Nawet wtedy, gdy przyjęli jednorazową dawkę leku. 

Czy zapalenie cewki samo minie?

Nie leczone objawy zapalenia cewki moczowej zwykle ustępują samoistnie w ciągu paru tygodni. Nie oznacza to wyleczenia zakażenia! Najczęściej tli się ono w organizmie i chory nieświadomie przenosi zakażenie na partnerów seksualnych.

Zobacz także:

Wady wrodzone układu moczowego

Nietrzymanie moczu

Infekcje intymne

Czy zapalenie cewki moczowej jest groźne?

Tak, ze względu na możliwe powikłania. Dwoinki rzeżączki mogą powodować u mężczyzn obrzęk prącia, ropień okołocewkowy, pozapalne zwężenia cewki moczowej i zapalenie naczyń chłonnych prącia. Poza tym: zapalenie pęcherza moczowego,  zapalenie gruczołu krokowego, jąder lub najądrzy. Towarzyszące objawy to gorączka, ból krocza, ból w miednicy, częste oddawanie moczu, naglące parcie na mocz.

Z kolei nieleczone zakażenie chlamydią może wywołać u kobiet chorobę zapalną narządów miednicy, niepłodność, ciążę pozamaciczną, zapalenie odbytnicy czy  odczynowe zapalenie stawów.

Następstwem zapalenia cewki moczowej jest pogorszenie jakości życia seksualnego.

Aby uniknąć zachorowania na zapalenie cewki moczowej, należy pamiętać o zasadach bezpiecznego seksu - używać prezerwatywy. Ryzyko zakażenia rośnie z liczbą partnerów seksualnych, zwłaszcza przygodnych. 

U kobiet po menopauzie, szczególnie narażonych na tę infekcję, wskazana jest lokalna terapia estrogenowa, przywracająca równowagę hormonalną w środowisku pochwy.  

Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Andrzej Krzysztof Przybyła, specjalista urolog, androlog w Centrum Kontynencji MCC w Warszawie i Wrocławiu

Piśmiennictwo:

1. Drabczyk R., Zapalenie cewki moczowej - objawy, przyczyny, leki i leczenie,
https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/167582,zapalenie-cewki-moczowej, [ostatni dostęp 14.07.2023]

2. Guglietta A., Recurrent urinary tract infections in women: risk factors, etiology, pathogenesis and prophylaxis. Future Microbiol. 2017 Mar;12:239-46.

3. Hryniewicz W., Holecki M., Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych. „Narodowy Program Ochrony Antybiotyków na lata 2011-2015”, Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2015