Infekcje intymne - jak sobie z nimi radzić?

Szacunkowe dane amerykańskie pokazują, że w skali roku infekcje intymne są powodem 10 milionów wizyt w gabinetach ginekologicznych w USA i ponad 500 milionów konsultacji w skali globalnej [1]. Wynika to z faktu, że środowisko pochwy stanowi sprzyjające warunki do rozwoju drobnoustrojów, a dolegliwości są na tyle dokuczliwe, że wymuszają szybką wizytę u lekarza. Najczęstszą przyczyną jest zakażenie bakteryjne bądź grzybicze, nieco rzadziej występują objawy wywołane zakażeniem rzęsistkiem pochwowym. Czynniki ryzyka infekcji intymnych stanowią aktywność seksualna, częsta zmiana partnerów, niestosowanie prezerwatyw, ale także przewlekły stres i palenie papierosów [2]. 

Grzybica pochwy

Grzybica sromu i pochwy (drożdżyca,kandydoza) jest chorobą narządów płciowych o charakterze zapalnym. Szacuje się, że u ¾ wszystkich kobiet wystąpi przynajmniej raz w życiu, u niemal połowy pojawi się co najmniej dwukrotnie [1,3]. Najczęstszym wywołującym je patogenem, odpowiedzialnym za 85-90% zakażeń, jest gatunek Candida albicansWyróżnia  się zakażenia niepowikłane (sporadyczne) o łagodnym lub umiarkowanym przebiegu i powikłane (nawracające) zazwyczaj o ciężkim, długim przebiegu.  

Najczęstsze objawy grzybicy pochwy to: 

  • obrzęk, zaczerwienienie błon śluzowych, 

  • nasilony świąd, pieczenie, 

  • serowata wydzielina z pochwy. 

Rozpoznanie stawiane jest zazwyczaj na podstawie charakterystycznych objawów oraz badania ginekologicznego. Konieczne jest wykluczenie infekcji o etiologii bakteryjnej oraz zakażenia rzęsistkiem. Podczas wziernikowania lekarz ocenia obecność serowatej wydzieliny, typowej dla zakażenia grzybiczego [3].  

Leczenie 

Dobrą wiadomością jest fakt, że grzybica pochwy jest schorzeniem całkowicie wyleczalnym. W leczeniu stosowane są: 

  • preparaty miejscowe zawierające substancje o charakterze przeciwgrzybiczym: natamycyna, nystatyna, klotrimazol w postaci kremów, maści lub globulek, 

  • preparaty doustne np. flukonazol [3]. 


Leczenie partnera seksualnego jest konieczne, gdy sam ma objawy lub występuje podejrzenie, że to on był źródłem zakażenia. Należy pamiętać, że w trakcie leczenia preparatami przeciwgrzybiczymi zalecana jest niepodejmowanie aktywności seksualnej. 

Bakteryjne zapalenie pochwy

Fizjologicznie w pochwie występują bakterie, z czego znaczną większość (bo aż 95%) stanowi Lactobacillus (pałeczki kwasu mlekowego), na pozostałe 5% składają się różne bakterie beztlenowe. Zapewnia to prawidłowe kwaśne pH pochwy oscylujące w granicach 3,5-4,5. Waginoza bakteryjna charakteryzuje się zmniejszeniem lub całkowitym brakiem występujących w prawidłowych warunkach pałeczek kwasu mlekowego z jednoczesnym zwiększeniem liczby bakterii beztlenowych, co powoduje charakterystyczne podwyższone pH pochwy. Gatunkiem przeważającym w wywoływaniu objawów zapalenia pochwy jest Gardnerella vaginalis [4].  

Najczęstsze objawy to: 

  • jednorodna, szara wydzielina o cuchnącym “rybim zapachu”, 

  • ból podczas stosunku, 

  • pieczenie w okolicy pochwy, 

  • obrzęk błony śluzowej. 

Podobnie jak jak w przypadku grzybicy pochwy, diagnostyka opiera się na dokładnie zebranym wywiadzie zawierającym opis typowych objawów, wykluczeniu infekcji grzybiczej i rzęsistkowicy, a także badaniu ginekologicznym wraz z wziernikowaniem. Lekarz może zmierzyć również pH środowiska pochwy, które w zakażeniach bakteryjnych zwykle zmienia się z kwaśnego na zasadowy. W przypadku pobrania próbki wydzieliny i obejrzeniu jej pod mikroskopem - charakterystyczna będzie obecność tzw. komórek jeżowych. Pomocne w leczeniu, szczególnie opornych i nawracających postaci może się okazać pobranie wymazu z pochwy i wykonanie posiewu z antybiogramem [4].  

Leczenie 

Waginoza bakteryjna, podobnie jak zakażenie grzybicze, jest chorobą wyleczalną. Warunkiem jest systematyczne branie leków, powstrzymanie się od współżycia na czas leczenia i dbanie o odpowiednia higienę. Stosuje się: 

  • substancje bakteriostatyczne podawane doustnie np. metronidazol, 

  • antybiotykoterapię zgodną z posiewem (doustna/miejscowa w postaci kremów) [4]. 

Rzęsistkowica

Fizjologicznie w pochwie występują bakterie, z czego znaczną większość (bo aż 95%) stanowi Lactobacillus (pałeczki kwasu mlekowego), na pozostałe 5% składają się różne bakterie beztlenowe. Zapewnia to prawidłowe kwaśne pH pochwy oscylujące w granicach 3,5-4,5. Waginoza bakteryjna charakteryzuje się zmniejszeniem lub całkowitym brakiem występujących w prawidłowych warunkach pałeczek kwasu mlekowego z jednoczesnym zwiększeniem liczby bakterii beztlenowych, co powoduje charakterystyczne podwyższone pH pochwy. Gatunkiem przeważającym w wywoływaniu objawów zapalenia pochwy jest Gardnerella vaginalis [4].  

Najczęstsze objawy to: 

  • jednorodna, szara wydzielina o cuchnącym “rybim zapachu”, 

  • ból podczas stosunku, 

  • pieczenie w okolicy pochwy, 

  • obrzęk błony śluzowej. 

Podobnie jak jak w przypadku grzybicy pochwy, diagnostyka opiera się na dokładnie zebranym wywiadzie zawierającym opis typowych objawów, wykluczeniu infekcji grzybiczej i rzęsistkowicy, a także badaniu ginekologicznym wraz z wziernikowaniem. Lekarz może zmierzyć również pH środowiska pochwy, które w zakażeniach bakteryjnych zwykle zmienia się z kwaśnego na zasadowy. W przypadku pobrania próbki wydzieliny i obejrzeniu jej pod mikroskopem - charakterystyczna będzie obecność tzw. komórek jeżowych. Pomocne w leczeniu, szczególnie opornych i nawracających postaci może się okazać pobranie wymazu z pochwy i wykonanie posiewu z antybiogramem [4].  

Leczenie 

Waginoza bakteryjna, podobnie jak zakażenie grzybicze, jest chorobą wyleczalną. Warunkiem jest systematyczne branie leków, powstrzymanie się od współżycia na czas leczenia i dbanie o odpowiednia higienę. Stosuje się: 

  • substancje bakteriostatyczne podawane doustnie np. metronidazol, 

  • antybiotykoterapię zgodną z posiewem (doustna/miejscowa w postaci kremów) [4]. 

Infekcje intymne - najważniejsze informacje

Mimo tego, że infekcje intymne dotyczą bardzo dużego odsetka kobiet, nadal często uważane są za wstydliwy problem. W znacznej większości przypadków, dostępne metody leczenia pozwalają na skuteczne wyeliminowanie patogenów, całkowite wyleczenie i uniknięcie powikłań [5]. Zgłoszenie się do lekarza w przypadku doskwierających objawów jest więc niezbędne. 

Referencje:

  1. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie leczenia ostrego i nawrotowego grzybiczego zapalenia pochwy i sromu – stan wiedzy na 2008 rok, Ginekol. Pol. 2008; 79: 638-652.  

  1. M. Miller, Nawrotowe zapalenie sromu i pochwy – porady dotyczące leczenia, Ginekologia po Dyplomie 2014; 16(5): 59-68.