Co to jest częstoskurcz nadkomorowy?

Napadowy częstoskurcz nadkomorowy – przyczyny

Częstoskurcz nadkomorowy może występować w zdrowym sercu, u osób bez żadnego schorzenia kardiologicznego. Przyczynami tej arytmii mogą być:

• nadciśnienie tętnicze;
• choroba wieńcowa;
• wrodzona wada serca lub wady zastawek serca;
• zapalenie mięśnia serca;
• choroby tarczycy (nadczynność tarczycy);
• infekcje;
• zaburzenia przewodu pokarmowego (np. przepuklina rozworu przełykowego, wzdęcia);
• choroby płuc;
• zaburzenia wodno-elektrolitowe (obniżone stężenie potasu, magnezu);
• spożywanie nadmiernej ilości kawy, herbaty, napojów energetyzujących;
• stosowanie używek, np. alkoholu, narkotyków, tytoniu;
• stosowanie niektórych leków.

Częste sytuacje stresowe czy przewlekłe zmęczenie także mogą generować częstoskurcze nadkomorowe. Częstoskurcz nadkomorowy może mieć tło wrodzone, np. zespół WPW (zespół Wolffa-Parkinsona-White’a), zespół Lowna-Ganonga-Levine’a (LGL) oraz typ Mahaima, kiedy obecna jest dodatkowa droga prowadząca nieprawidłowo i szybciej impulsy z przedsionków do komór (poza prawidłową drogą fizjologiczną).

Jakie objawy daje częstoskurcz nadkomorowy?

Częstoskurcze nadkomorowe występują najczęściej w młodości lub w 4. lub 5. dekadzie życia. Arytmia nadkomorowa u osób młodych ze zdrowym sercem zazwyczaj pojawia się nagle i nagle się kończy. Przeważnie jest dość dobrze tolerowana. Napady arytmii mogą być częste (kilka razy dziennie) lub rzadkie i występować 1–2 razy w miesiącu (trudno wtedy uchwycić arytmię w badaniu Holtera). Częstoskurcze nadkomorowe mogą trwać krótko (kilka minut) lub być długotrwałe (ustawiczny częstoskurcz nadkomorowy trwający ponad 50% doby) i mogą wymagać hospitalizacji, szczególnie w sytuacji, kiedy szybkiemu biciu serca towarzyszą objawy takie jak duszność, bladość skóry, osłabienie, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, zasłabnięcie lub omdlenie.

Częstoskurcz nadkomorowy – czy jest groźny?

Częstoskurcze nadkomorowe zwykle są dobrze tolerowane przez pacjenta. Mogą powodować dyskomfort oraz obniżenie jakości życia. Wyjątek stanowią częstoskurcze o tle wrodzonym, które mogą przekształcić się do groźnej arytmii, czyli migotania komór, i nagłego zatrzymania krążenia.

Częstoskurcz komorowy a nadkomorowy

Częstoskurcz komorowy to zaburzenia rytmu serca, których źródło pochodzi z mięśnia komór, natomiast w częstoskurczach nadkomorowych źródło arytmii leży nad komorami. Z reguły częstoskurcze komorowe są groźniejsze dla pacjenta, gdyż mogą prowadzić do nagłego zatrzymania krążenia.

Częstoskurcz nadkomorowy – leczenie

Leczenie zależy od wielu czynników. Przede wszystkim jeżeli częstoskurcz występuje rzadko, to leczenie polega na przyjmowaniu leków w czasie wystąpienia częstoskurczu lub stosowaniu metod zwiększających napięcie nerwu błędnego, które mają na celu przerwanie arytmii. Do zabiegów zwiększających napięcie nerwu błędnego zaliczamy wykonanie próby Valsalvy (tj. wykonanie silnego wydechu przy zamkniętej głośni, np. identycznie jak podczas parcia na stolec), zanurzenie twarzy w zimnej wodzie, wypicie szklanki zimnej wody. Kolejną metodą leczenia częstoskurczów nadkomorowych jest podanie leków dożylnie w celu przerwania napadu. W razie braku skuteczności powyższych metod stosuje się kardiowersję elektryczną (dostarczenie impulsów elektrycznych do serca podczas krótkotrwałego znieczulenia). W grupie pacjentów, u których napady częstoskurczów występują często lub u których zdiagnozowano wrodzone częstoskurcze (np. WPW), wykonuje się zabieg ablacji po podaniu leków przeciwbólowych oraz uspokajających. Ablacja polega na wprowadzeniu do serca pacjenta cewników, poprzez które dostarcza się bardzo precyzyjnie prąd do źródła arytmii i w ten sposób niszczy się ognisko arytmogenne. Sama ablacja poprzedzona jest badaniem EPS, czyli badaniem elektrofizjologicznym, polegającym na poszukiwaniu źródła arytmii za pomocą specjalistycznych cewników. Badanie EPS oraz ablacja wymagają krótkotrwałej hospitalizacji i są poprzedzone badaniem echo przezprzełykowym lub badaniem tomografii komputerowej w celu wykluczenia skrzepliny w jamach serca. W przypadku obecności skrzepliny ablacja jest przeciwwskazana do czasu, aż skrzeplina zostanie rozpuszczona. Badanie EPS i ablacja trwają kilka godzin, gdyż wymagają precyzyjnego poszukiwania, a następnie zniszczenia źródła arytmii. Po zabiegu ablacji częstoskurcze mogą jeszcze przez krótki czas nawracać – jest to związane z procesem gojenia się tkanki mięśnia serca. Ablacja pozwala na całkowite wyleczenie częstoskurczu i jest to jedyna metoda, która daje takie możliwości. W Polsce u pacjentów z częstoskurczami nadkomorowymi skuteczność ablacji sięga powyżej 90%. Po zakończeniu leczenia zaleca się okresową kontrolę kardiologiczną. Ważne jest unikanie czynników wyzwalających, tj. używek, zdenerwowania, zmęczenia, nadmiaru kawy, napojów energetycznych, oraz leczenie chorób towarzyszących, np. chorób tarczycy.

Piśmiennictwo:

1. Ponikowski P, Hoffman P, Witkowski A i wsp. (red). Kardiologia. Podręcznik Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Via Medica, Gdańsk 2019.
2. Gajewski P (red.). Interna Szczeklika 2023. Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
3. Hryniewiecki T, Pruszczyk P, Drożdż J (red.). Wielka Interna. Kardiologia z elementami angiologii część 2, tom 3. Medical Tribune Polska, Warszawa 2012.