Zespół piekących ust

Wróć do listy Data:
dr n. med. Edyta Kaczmarska-Dyrda
dr n. med. Edyta Kaczmarska-Dyrda

Zespół piekących ust (BMS) jest jednostką chorobową charakteryzującą się chronicznym uczuciem bólu i pieczenia jamy ustnej. Stanowi wyzwanie diagnostyczne zarówno dla lekarza, jak i pacjenta. Dolegliwości występują u pacjentów z prawidłową, niezmienioną błoną śluzową jamy ustnej. Lista potencjalnych czynników czy schorzeń odpowiadających za BMS jest bardzo długa, najczęściej jednak nie udaje się ustalić jednoznacznej przyczyny. Podejście interdyscyplinarne, obejmujące farmakoterapię i psychoterapię, może doprowadzić do ustąpienia objawów i redukcji bólu.

Spis treści:

Zespół piekących ust - informacje podstawowe

Zespół piekących ust to uczucie pieczenia, palenia w jamie ustnej, przy czym obraz błony śluzowej jest niezmieniony. Inne nazwy tego zespołu, z jakimi można spotkać się w literaturze, to: somatodynia, glossodynia, glossalgia, orodynia, zespół pieczenia jamy ustnej. Definicje BMS według różnych towarzystw naukowych różnią się czasem trwania dolegliwości, jednak z reguły dyskomfort w jamie ustnej powinien utrzymywać się przynajmniej 2 godziny w ciągu doby przez 3 miesiące. 

Przyczyny BMS

Przyczyny BMS można podzielić na trzy kategorie:

  1. ogólnoustrojowe – zaliczamy do nich choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy niedoczynność tarczycy, niedobory witamin z grupy B, żelaza i kwasu foliowego, chorobę refluksową przełyku, chorobę wrzodową, zaburzenia wydzielania śliny, infekcje grzybicze i bakteryjne jamy ustnej, toczeń, zespół Sjögrena. Leki stosowane w chemioterapii chorób nowotworowych także mogą być przyczyną BMS;
  2. miejscowe – to najczęściej niewłaściwa proteza zębowa, zła higiena jamy ustnej, alergeny kontaktowe, np. na materiały i leki stomatologiczne, zaburzenia wydzielania śliny, zaburzenia w składzie śliny, palenie tytoniu, spożywanie alkoholu;
  3. psychologiczne – ocenia się, że nawet 70% pacjentów z zespołem piekących ust ma zaburzenia depresyjne, zaburzenia lękowe, wykazuje tendencję do hipochondrii i kancerofobii (lęku przed zachorowaniem na nowotwór). W tej grupie osób częste są także problemy ze snem, bezsenność.

Kiedy przyczyna zespołu nie jest znana, określa się go mianem zespołu idiopatycznego. W tym przypadku badania obrazowe oraz czynnościowe są prawidłowe i istnieją przesłanki, że za ból w jamie ustnej odpowiada niewłaściwa regulacja ośrodków bólu zlokalizowanych w mózgu. Według niektórych badaczy za ból jamy ustnej odpowiadają zmiany w obrębie włókien nerwowych unerwiających jamę ustną i część twarzy (nerw trójdzielny), zaburzenia w transporcie neuroprzekaźników.

Zespół piekących ust - epidemiologia

Częstość występowania BMS w populacji wynosi 0,7–15%. W 80–85% choroba dotyczy kobiet w wieku okołomenopauzalnym oraz kobiet do 70. roku życia. Większość doniesień naukowych podaje, że kobiety doświadczają BMS 5–7 razy częściej niż mężczyźni. Częstość występowania rośnie wraz z wiekiem. 

Objawy zespołu piekących ust

Najczęstsze objawy BMS to pieczenie, palenie, kłucie, mrowienie, drętwienie, uczucie poparzenia, uczucie obrzęku błony śluzowej. Dodatkowo współistnieje wrażenie suchości jamy ustnej, nadwrażliwości na pokarmy słone, gorzkie. Pacjenci podają utrzymywanie się gorzkiego lub metalicznego posmaku. Opisywane dolegliwości najczęściej dotyczą języka, błony śluzowej podniebienia twardego, warg, dziąseł, błony śluzowej policzków, gardła, dna jamy ustnej. Dolegliwości występują w kilku wymienionych miejscach, prawie zawsze obustronnie. Ból jest męczący i utrudnia normalne funkcjonowanie, dlatego dodatkowo obserwuje się zmęczenie, obniżony nastrój, bezsenność, zaburzenia libido. Początek dolegliwości jest spontaniczny, brak jest konkretnego czynnika wyzwalającego. Z BMS mogą współistnieć inne dolegliwości, np. dotyczące mięśni twarzy, szyi, karku, stawów żuchwy. 

Diagnostyka BMS

Diagnostyka BMS jest najczęściej szeroko zakrojona, interdyscyplinarna, a rozpoznanie opiera się na wykluczeniu przyczyn miejscowych oraz ogólnoustrojowych na podstawie wywiadu, badań dodatkowych krwi (m.in. morfologii, stężenia glukozy, witaminy B12, kwasu foliowego), badań mykologicznych Candida albicans, badań bakteriologicznych w kierunku zakażenia Helicobacter pylori, Neisseria sp., pH-metrii przełyku, gastroskopii. 

Leczenie zespołu piekących ust

W przypadku stwierdzenia choroby ogólnoustrojowej lub czynnika miejscowego będących przyczyną pieczenia w jamie ustnej leczenie polega na terapii choroby podstawowej. Zaleca się usunięcie wszystkich czynników wyzwalających miejscowe objawy, takich jak: zakażenia, niewłaściwe uzupełnienia protetyczne, źle użytkowane, niedopasowane protezy zębowe; dbanie o właściwą higienę jamy ustnej, unikanie ostro przyprawionych potraw, alkoholu, zaprzestanie palenia. Zaleca się stosowanie produktów do higieny jamy ustnej bez dodatku alkoholu. W przypadku braku przyczyny ogólnoustrojowej lub miejscowej szczególne znaczenie ma ocena stanu psychicznego, diagnoza depresji lub zaburzeń lękowych. U kobiet z menopauzą próby leczenia za pomocą hormonalnej terapii zastępczej są nieskuteczne. W leczeniu miejscowym zastosowanie ma sanacja jamy ustnej, higiena jamy ustnej, leczenie infekcji, leki psychiatryczne, płukanki ziołowe, siemię lniane, prawoślaz. Do psychologicznych metod radzenia sobie z BMS zaliczamy terapię poznawczo-behawioralną, terapię grupową, akupunkturę.

Profilaktyka zespołu piekących ust

Działania profilaktyczne to przede wszystkim dbanie o higienę jamy ustnej, systematyczne przeglądy stomatologiczne i leczenie próchnicy, zaprzestanie palenia tytoniu oraz alkoholu, dieta bogata w witaminy z grupy B, żelazo, kwas foliowy. 

Piśmiennictwo

  1. Bender SD. Burning mouth syndrome. Dent Clin North Am 2018; 62(4): 585–596.
  2. YF Liu i wsp. Burning mouth syndrome: a systematic review of treatments. Oral Diseases 2018; 24: 325–334.
  3. Zajączkowska R. Zespół piekących ust (BMS). VII Sympozjum Postępy w leczeniu bólu. https://www.mp.pl/bol/wideo/wyklady/211582,zespol-piekacych-ust-bms [dostęp: 22.12.2022].
Wróć do listy Przejdź dalej