Zaburzenia depresyjne - poznaj, słuchaj, zrozum, reaguj

Szacuje się, że na całym świecie 5% dorosłych choruje na depresję [1]. Jednocześnie, chociaż istnieją skuteczne metody leczenia zaburzeń psychicznych, ponad 75% ludzi w krajach o niskich i średnich dochodach nie otrzymuje żadnego leczenia [2]. Czym są zaburzenia depresyjne? Czym różnią się od obniżonego nastroju? Jak okazywać wsparcie osobom z depresją?

Zaburzenia depresyjne - czym są?

Czasami nawet najprostsze codzienne czynności stają się wyzwaniem. Wstanie z łóżka wymaga motywacji na miarę zdobycia Mount Everest, a rozpoczęcie pracy równej przygotowaniom do maratonu. Obniżony nastrój i brak motywacji mogą być spowodowane szeregiem czynników. Nie każdy gorszy dzień świadczy o depresji, nie należy jednak bagatelizować niepokojących objawów.

Zaburzenia depresyjne stanowią grupę schorzeń, których dominującym objawem jest subiektywnie odczuwane obniżenia nastroju. W tej szerokiej grupie jednostek możemy znaleźć zarówno depresję dużą (inaczej organiczną), jak i depresyjne zaburzenia adaptacyjne wywołane trudną sytuacją czy zaburzenia depresyjno-lękowe [3]. 

Zaburzenia depresyjne a obniżony nastrój - gdzie leży różnica?

Pogorszenie nastroju jest stosunkowo szerokim pojęciem i zwykle trudno jest zauważyć moment, w którym obniżony nastrój przestaje być stanem przeciążenia, a zaczyna świadczyć o zaburzeniach depresyjnych. 

Poczucie przytłoczenia może towarzyszyć każdemu człowiekowi. Emocje, nawet te trudne, są potrzebne, a ich odczuwanie jest jak najbardziej normalne. Wzmożoną uwagę powinny budzić te stany, które uporczywie ograniczają możliwość podejmowania najprostszych czynności dnia codziennego. Wewnętrzny niepokój, który wpływa na funkcjonowanie, stan, uniemożliwiający podejmowanie dotychczasowej aktywności zawodowej i społecznej - wszystkie te objawy wymagają czujności i mogą świadczyć o zaburzeniach depresyjnych [1]. 

Depresja - wielkie zaburzenie depresyjne

Zaburzenia depresyjne najczęściej utożsamiane są z ich główną przedstawicielką - depresją. Jest to uproszczenie wynikające z faktu, że epizody depresyjne stanowią najczęstszą postać zaburzeń depresyjnych [3]. Ponadto, stanowi ona jedno z największych wyzwań medycyny XXI wieku - cierpi na nią około 280 mln ludzi na całym świecie [1]. 

Depresja jest wynikiem złożonych interakcji czynników społecznych, psychologicznych i biologicznych. Osoby doświadczające trudnych wydarzeń życiowych są bardziej narażone na rozwój depresji [1], może ona jednak pojawić się bez uchwytnej przyczyny. 

Na jakiej podstawie specjalista rozpoznaje depresję?

Lata badań zaburzeń depresyjnych i rozwój medycyny umożliwiły stworzenie wytycznych, które umożliwiają rozpoznawanie jednostek chorobowych tworzących tę grupę. Epizod depresji rozpoznaje się na podstawie określonych objawów utrzymujących się niemal codziennie przez większą część dnia, trwających dwa lub więcej tygodni. 

Objawy, które powinny Cię zaniepokoić, to [3]:

• depresyjny nastrój,
• wyraźne zmniejszenie zainteresowania niemal wszystkimi czynnościami i/lub zmniejszenie związanego z nimi uczucia przyjemności,
• wzmożone lub osłabione łaknienie bądź znaczny spadek lub przyrost masy ciała (niezwiązane ze zmianą diety),
• bezsenność lub nadmierna senność,
• podniecenie lub spowolnienie psychoruchowe,
• uczucie zmęczenia lub utraty energii,
• poczucie własnej bezwartościowości lub nieuzasadnione poczucie winy,
• zmniejszenie sprawności myślenia, trudności w skupieniu uwagi lub podjęciu decyzji,
• nawracające myśli o śmierci (nie tylko obawy przed śmiercią),
• nawracające myśli samobójcze, podejmowanie prób samobójczych lub plan popełnienia samobójstwa.

Każdy z wyżej wymienionych objawów powinien wzbudzić Twoje podejrzenia, zwłaszcza jeśli nie ustępuje i w sposób zauważalny zaburza codzienne funkcjonowanie. Pamiętaj! Prawidłowe rozpoznanie może postawić tylko specjalista. O tym, kiedy i gdzie udać się, jeśli podejrzewasz zaburzenia depresyjne i potrzebujesz pomocy, pisaliśmy w artykule: “Nie chcę żyć” - kiedy i gdzie szukać pomocy psychologa?

Pomocy! Wsparcie dla osób chorujących na depresję

W społeczeństwie pokutuje przekonanie, że osoby zmagające się z zaburzeniami depresyjnymi nie mogą się uśmiechać, mieć dobrze płatnej pracy i udanego życia prywatnego. Wiele osób, myśląc o depresji, wyobraża sobie płaczącą postać, która nie podejmuje żadnych aktywności i jest “życiowym nieudacznikiem”. Takie uproszczenia są krzywdzące i nieprawdziwe - depresja ma wiele twarzy. Mogą chorować na nią osoby, których życie dla świata zewnętrznego jest definicją sukcesu. Mogą chorować osoby starsze, dzieci, postaci z pierwszych stron gazet, jak i te w kryzysie bezdomności. Zaburzenia depresyjne nie wybierają i mogą dotknąć każdego, niezależnie od statusu socjoekonomicznego. 

Zadaniem każdego człowieka jest budowanie odpowiedzialnego społeczeństwa, które nie powiela stygmatyzujących i krzywdzących mitów na temat zaburzeń depresyjnych. Skoro choruje na nie tak wiele osób, najprawdopodobniej w Twoim otoczeniu co najmniej jedna osoba się z nimi boryka, nawet jeśli nie jesteś tego świadomy/świadoma. Właśnie dlatego tak ważne jest budowanie świadomego i pełnego wyrozumiałości wsparcia dla dotkniętych zaburzeniami depresyjnymi. 

Jeśli nie wiesz jak takie wsparcie okazywać - zapytaj. Nigdy nie narzucaj własnych koncepcji i nie zasypuj osób chorych “dobrymi radami”. Każdy jest inny i każdy potrzebuje czego innego - najlepsze co możesz zrobić w tej sytuacji to po prostu być. 

Zaburzenia depresyjne - najważniejsze informacje

Zaburzenia depresyjne to problem, z którym zmaga się coraz więcej osób na całym świecie. Tylko zgłębiając wiedzę na ich temat w oparciu o rzetelne materiały medyczne, możemy walczyć ze szkodliwymi mitami na temat depresji. Najlepsze, co można zrobić dla osób chorujących na zaburzenia depresyjne, to słuchać, co mówią i poznać ich potrzeby, starać się zrozumieć ich zachowania i reagować w sposób, którego potrzebują. Pamiętaj, depresja ma wiele twarzy, a czasami najtrudniej jest prosić o pomoc. 

Referencje:

1. Depression. (2021, September 13). Who.Int. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression (ostatni dostęp: 1.01.2021)
2. Evans-Lacko S, Aguilar-Gaxiola S, Al-Hamzawi A, et al. Socio-economic variations in the mental health treatment gap for people with anxiety, mood, and substance use disorders: results from the WHO World Mental Health (WMH) surveys. Psychol Med. 2018;48(9):1560-1571. 
3. Szczeklik, A., Gajewski, P., & Wydawnictwo Medycyna Praktyczna. (2019). Interna Szczeklika 2019/20. Medycyna Praktyczna.
4. Institute of Health Metrics and Evaluation. Global Health Data Exchange (GHDx).  http://ghdx.healthdata.org/gbd-results-tool?params=gbd-api-2019-permalink/d780dffbe8a381b25e1416884959e88b (ostatni dostęp: 1.01.2021)