Orchidektomia - kiedy wykonuje się zabieg usunięcia jądra

Czym jest orchidektomia?

Orchidektomia jest rodzajem zabiegu chirurgicznego polegającym na usunięciu jądra lub obu jąder. Zabieg ten może również być zwany amputacją jądra. Orchidektomia wykonywana jest najczęściej w przypadku rozpoznania raka jądra, jako element leczenia raka prostaty oraz w ramach procesu korekty płci u pacjentów transseksualnych. Procedurę tę przeprowadza się w warunkach bloku operacyjnego, w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym.

W jakich przypadkach stosowane jest usunięcie jądra?

Orchidektomia, czyli chirurgiczne usunięcie jąder, może być stosowana w różnych przypadkach medycznych. Najczęściej są to:

• nowotwór jądra – usunięcie chorego jądra jest często pierwszym krokiem w leczeniu tego typu nowotworu, aczkolwiek może być także przeprowadzone po chemioterapii;
• rak prostaty – zwłaszcza gdy jest on oporny na inne formy terapii; poprzez usunięcie jąder zmniejsza się produkcję testosteronu, co może spowolnić wzrost nowotworu;
• jeden z etapów korekty płci;
• skręcenie jądra – gdy nie jest już możliwe jego uratowanie.

Należy podkreślić, że decyzja o wykonaniu zabiegu orchidektomii z uwagi na długofalowe konsekwencje, takie jak utrata płodności lub zmniejszenie wydzielania hormonów płciowych, podejmowana jest zawsze indywidualnie przez multidyscyplinarny zespół lekarski po przeanalizowaniu sytuacji pacjenta i ocenie korzyści i ryzyka związanych z zabiegiem.

Orchidektomia – jak przebiega zabieg?

Zabieg orchidektomii wykonywany jest w warunkach bloku operacyjnego w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym. W przypadku orchidektomii radykalnej (u pacjentów onkologicznych) usuwa się jądro, najądrze oraz część powrózka nasiennego. Cięcie przeprowadzane jest w okolicy pachwiny i ma szerokość około 5–6 cm. Po usunięciu jądro poddaje się ocenie histopatologicznej w celu dokładnej oceny rodzaju nowotworu. Podczas orchidektomii nieradykalnej lekarz wykonuje niewielkie nacięcie w okolicach moszny, następnie jądra są usuwane, a nacięcie jest zabezpieczane za pomocą szwów. Po operacji pacjent wymaga okresu rekonwalescencji, w trakcie którego należy przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących opieki pooperacyjnej. Po przeprowadzonym zabiegu pacjent najczęściej pozostaje w szpitalu na 1 dzień, następnie przy braku wystąpienia komplikacji jest on wypisywany do domu.

Usunięcie jądra – jak się przygotować do zabiegu?

W przypadku orchidektomii radykalnej konieczne jest wykonanie przed operacją badania USG jąder, badania poziomu markerów nowotworowych oraz badania tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy w celu określenia poziomu zaawansowania choroby. Poza tym, podobnie jak przed każdym zabiegiem operacyjnym, konieczne może być wykonanie badań dodatkowych, w tym m.in. badań laboratoryjnych czy też EKG. Kolejnym istotnym elementem przygotowania do zabiegu jest przygotowanie psychiczne. Wystąpienie choroby oraz zabieg operacyjny są przyczyną znacznego stresu dla pacjentów, co może znacznie utrudnić proces leczenia i rekonwalescencji.

Zobacz również

>>> Nie każdy guz to rak – o nowotworach słów kilka

>>> Rak jąder – objawy, leczenie, rokowania

>>> Od chemioterapii na pewno wypadną mi włosy - i inne mity o leczeniu onkologicznym

Usunięcie jądra – proces rekonwalescencji

Proces rekonwalescencji po zabiegu orchidektomii jest kluczowym etapem w powrocie do zdrowia. Po operacji pacjent często pozostaje pod opieką medyczną najczęściej przez 1 dzień, w celu kontroli pooperacyjnej. Podczas wypisu ze szpitala pacjent otrzymuje szczegółowe zalecenia dotyczące higieny okolicy rany oraz dawkowania ewentualnych leków przeciwbólowych czy przeciwzapalnych. Przez pierwsze dni należy unikać aktywności fizycznej, aby organizm mógł się zregenerować po operacji.

W trakcie rekonwalescencji ważne jest regularne kontrolowanie stanu zdrowia, gdyż pozwala to monitorować proces gojenia się oraz wykryć ewentualne powikłania. Regularne wizyty kontrolne u lekarza pozwalają również na dostosowanie terapii oraz ocenę postępu rekonwalescencji. Po pewnym czasie, za zgodą lekarza, pacjent może powrócić do codziennych aktywności. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów (wyciek z rany, silne dolegliwości bólowe, gorączka) należy pilnie skonsultować się z lekarzem.

Orchidektomia – skutki i możliwe powikłania

Podobnie jak każdy zabieg orchidektomia niesie za sobą pewne ryzyko powikłań. Do najczęściej występujących należą:

• zakażenie rany pooperacyjnej,
• zakrzepica,
• reakcje alergiczne na stosowane leki bądź znieczulenie,
• problemy z układem moczowo-płciowym.

Do skutków usunięcia obu jąder należą także bezpłodność (całkowity brak możliwości poczęcia dziecka) oraz brak wydzielania hormonów płciowych. Przyjmuje się, że w przypadku usunięcia jednego z jąder i pozostawienia drugiego funkcja wytwarzania gamet i testosteronu pozostaje zachowana. Z uwagi na brak możliwości zapłodnienia po obustronnej amputacji jąder konieczne może być oddanie nasienia do banku nasienia przed przeprowadzeniem zabiegu.

Piśmiennictwo:

1. Ostrowski KA, Walsh TJ. Infertility with testicular cancer. Urol Clin North Am 2015; 42(3): 409–420.
2. Ramsey S, Kerr G, Howard GCW i wsp. Orchidectomy after primary chemotherapy for metastatic testicular cancer. Urol Int 2013; 91(4): 439–444.
3. Paduch DA. Testicular cancer and male infertility. Curr Opin Urol 2006; 16(6): 419–427.