Czym jest irygacja pochwy i kiedy się ją wykonuje?

Co to jest irygacja pochwy?

Irygacja pochwy to zabieg, w trakcie którego następuje wypłukiwanie pochwy z użyciem płynów do higieny intymnej za pomocą butelki lub innych urządzeń. W przypadku irygacji pochwy za pomocą irygatorów wtłacza się roztwory wodne z dodatkiem wyciągów ziołowych lub dostępne w aptekach preparaty o działaniu przeciwzapalnym. Roztwór umieszcza się w pojemniku, a następnie jego końcówkę wprowadza do dolnego odcinka dróg rodnych i naciska butelkę. Powoduje to wytworzenie ciśnienia, które wtłacza zawarty w opakowaniu płyn do pochwy. Coraz więcej dowodów sugeruje, że wiele produktów do czyszczenia pochwy ma negatywny wpływ na zdrowie. Do niekorzystnych skutków zdrowotnych należą między innymi bakteryjne zapalenie pochwy, rak szyjki macicy związany ze zwiększonym ryzykiem zarażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), infekcje górnych dróg rodnych, zwiększona częstość infekcji przenoszonych drogą płciową, infekcje grzybicze, które mogą powodować m.in. niepłodność i ciążę pozamaciczną. Mechanizm, w wyniku którego niektóre produkty do czyszczenia pochwy powodują problemy zdrowotne, jest powiązany z zakłóceniami w mikrobiomie pochwy. Mikrobiom pochwy jest istotnym elementem zdrowia reprodukcyjnego kobiety i odgrywa rolę w płodności i sukcesie reprodukcyjnym, jakości życia oraz obronie przed potencjalnymi patogenami. Niektóre badania sugerują, że produkty do czyszczenia dopochwowego mogą zakłócać mikrobiom, usuwając zdrowy śluz i bakterie z jamy pochwy. Zmiana pH przyczynia się do zasiedlania pochwy przez niepożądane bakterie i grzyby. Irygacje mogą naruszać naturalną florę bakteryjną i zmieniać kwaśne środowisko w pochwie, sprzyjając nawracającym infekcjom dróg rodnych. U kobiet często stosujących irygacje zgłaszano suchość pochwy, pieczenie w okolicy pochwy, zakażenie dróg moczowo-płciowych i podrażnienie. Najlepiej pozwolić, aby pochwa sama się oczyściła. Pochwa oczyszcza się w naturalny sposób poprzez wytwarzanie śluzu. Śluz zmywa krew, nasienie i wydzielinę z pochwy.

Kiedy wykonać płukanie pochwy?

Irygacje pochwy wykonywane ze wskazań medycznych zawsze wymagają konsultacji z ginekologiem prowadzącym. Do wskazań do wykonywania irygacji pochwy można zaliczyć:

• mechaniczne oczyszczanie dróg rodnych i szyjki macicy, np. w przypadku obecności dużej liczby komórek zapalnych (leukocytów), zwłaszcza w infekcjach grzybiczych;
• przywrócenie prawidłowego pH środowiska pochwy po współżyciu;
• łagodzenie objawów zapalenia szyjki macicy, pochwy, sromu;
• pomoc w usunięciu nieprzyjemnego zapachu;
• oczyszczenie i płukanie szyjki macicy po kauteryzacji; irygację wykonuje się jednocześnie w celu zmniejszenia obrzęku i wspomagania gojenia;
• leczenie wspomagające w trakcie chemio- i radioterapii;
• postępowanie przedoperacyjne u większości pacjentek poddawanych zabiegom typu ginekologicznego.

Do przeciwwskazań do wykonywania irygacji pochwy zaliczamy:

• ból i dyskomfort przy stosunku seksualnym,
• miesiączkowanie,
• ciążę,
• infekcje układu moczowego.

Dziewczęta, które nie rozpoczęły jeszcze życia seksualnego, nie powinny stosować irygatora – jego użytkowanie może spowodować przerwanie błony dziewiczej. Do rutynowych zabiegów higienicznych pozwalających na zmniejszenie częstości zakażeń zaliczamy: mycie zewnętrznej części narządów płciowych ciepłą wodą z delikatnym mydłem zapewniającym utrzymanie odpowiedniego pH oraz unikanie pachnących tamponów, podpasek, pudrów i sprayów, gdyż produkty te mogą zwiększać ryzyko infekcji pochwy.

Irygacja pochwy przy grzybicy

Irygacje pochwy można stosować jako leczenie uzupełniające niektórych rodzajów infekcji intymnych. W przypadku infekcji grzybiczych irygacja ma za zadanie zmniejszyć liczbę kolonii grzybiczych w pochwie i ułatwić leczenie zakażenia. Każdorazowo należy najpierw skonsultować się z ginekologiem prowadzącym, gdyż zbyt częste wypłukiwanie pochwy oraz stosowanie agresywnych, zwłaszcza perfumowanych, środków do higieny intymnej może istotnie zaburzyć równowagę mikrobiologiczną pochwy oraz mieć niekorzystny wpływ na stan zdrowia. W niektórych infekcjach płukanie może negatywnie wpływać na przebieg zakażenia, gdyż wprowadzanie płynu razem z mikroustrojami do głębszych partii narządów rodnych może skutkować szerzeniem się infekcji.

Płukanie pochwy po stosunku

Jedną z częstych praktyk jest wypłukiwanie pochwy po stosunku płciowym, które ma za zadanie wyrównać pH (nasienie zazwyczaj ma odczyn zasadowy). Należy podkreślić, że irygacje nie są metodą antykoncepcyjną i nie zmniejszają częstości zachodzenia w ciążę. Dodatkowo irygacja po stosunku płciowym może wpływać negatywnie na powstające podrażnienie i zwiększać częstość infekcji z uwagi na mikrouszkodzenia powstające w trakcie stosunku.

Irygacja pochwy – jak się przygotować?

Przed rozpoczęciem irygacji należy się skontaktować z lekarzem ginekologiem oraz ocenić stan narządów rodnych. W przypadku braku przeciwwskazań należy najpierw umyć dokładnie okolicę intymną z użyciem przeznaczonych do tego preparatów do higieny intymnej. Przepłukiwanie pochwy nie jest zabiegiem inwazyjnym ani bolesnym. Woda przeznaczona do rozpuszczenia proszku lub dodania do naparu powinna być w miarę możliwości przegotowana, by uniknąć wprowadzenia kolejnych patogenów chorobotwórczych. Po wprowadzeniu końcówki irygatora do wnętrza pochwy należy cały czas trzymać pojemnik w rękach i doprowadzić do całkowitego opróżnienia zbiornika. Zabieg można wykonać w dogodnej dla siebie pozycji. Wlany roztwór nie pozostaje w środku pochwy, dlatego zabieg najlepiej jest przeprowadzić w wannie, pod prysznicem lub na siedząco. Po wykonanym zabiegu należy oczyścić i osuszyć zewnętrzne części narządów płciowych. W przypadku pojawienia się podrażnienia czy silnego pieczenia należy przerwać irygację i skonsultować się z lekarzem. Aby płukanie było bezpieczne, należy je wykonywać zawsze zgodnie z zaleceniami specjalisty. Do codziennej higieny warto natomiast stosować specjalne płyny przeznaczone do okolic intymnych.

Jak często można wykonywać irygację pochwy?

Irygacja pochwy powinna być przeprowadzana wyłącznie ze wskazań medycznych, po uprzedniej każdorazowej konsultacji lekarskiej z ginekologiem. Nie zaleca się rutynowego, profilaktycznego wykonywania irygacji pochwy u zdrowych kobiet. W celu utrzymania odpowiedniej higieny zalecane jest stosowanie płynów do higieny intymnej i środków myjących, które nie powodują gwałtownych zmian pH pochwy i nie zaburzają mikroflory narządów płciowych. Środki do irygacji mogą doprowadzić do zaburzenia właściwego środowiska pochwy, podwyższyć jego pH i spowodować usunięcie korzystnych bakterii probiotycznych zasiedlających śluzówkę pochwy. Częste wykonywanie irygacji powinno być uzgodnione z lekarzem. Należy pamiętać, że podczas wykonywania irygacji wypłukuje się nie tylko zanieczyszczenia i szkodliwe drobnoustroje, ale także narusza się prawidłową mikroflorę bakteryjną pochwy, która stanowi dla niej naturalną barierę ochronną.

Piśmiennictwo:

1. Yıldırım R, Vural G, Koçoğlu E. Effect of vaginal douching on vaginal flora and genital infection. J Turk Ger Gynecol Assoc 2020; 21(1): 29–34.
2. Wireko S, Ofosu M, Agyemang F i wsp. Vaginal douching and health risks among young women. Health Sci Rep 2024; 7(2): e1882.