Szacowany czas czytania: 5 minut
Czym jest bigeminia komorowa? Poznaj objawy i leczenie
Prawidłowy rytm serca to pobudzenia, w których impuls wywodzi się z węzła zatokowego (skupisko komórek bodźcotwórczych) położonego w prawym przedsionku, następnie biegnie przez przedsionek do węzła przedsionkowo-komorowego, pęczka Hisa oraz odnogi pęczka Hisa (prawą i lewą) do mięśnia komór. W przypadku komorowych zaburzeń rymu serca, do których zaliczana jest bigeminia komorowa, impuls pobudzenia nie wychodzi z węzła zatokowego, ale z mięśnia komory. O bigeminii komorowej mówimy, kiedy w zapisie EKG po każdym jednym pobudzeniu prawidłowym (zatokowym) następuje jedno pobudzenie komorowe.
Przyczyny bigeminii komorowej
Łagodne formy komorowych zaburzeń rytmu są dość powszechne w ogólnej populacji. Najczęstsze są łagodne formy proste, natomiast formy złożone (częstoskurcze komorowe) występują rzadko. Częstość komorowych zaburzeń rytmu rośnie wraz z wiekiem oraz współistnieniem uszkodzenia mięśnia serca. Bigeminia komorowa najczęściej występuje w przypadku zmian strukturalnych mięśnia serca, np. po przebytym zawale, po przebytym zapaleniu mięśnia serca, w kardiomiopatii, w zespole Barlowa. Do bigeminii komorowej mogą prowadzić zaburzenia elektrolitowe (np. obniżone stężenie potasu, magnezu we krwi), działanie niektórych leków.
Bigeminia komorowa – najczęstsze objawy
Bigeminia komorowa może przebiegać bezobjawowo, zwłaszcza jeżeli są to krótkie epizody. Taka sytuacja może mieć miejsce najczęściej u osób młodych bez choroby organicznej serca. Bigeminia komorowa zazwyczaj jest odczuwana jako nierówne szarpnięcia, uczucie kołatania, z towarzyszącym dyskomfortem, uciskiem w klatce piersiowej lub w okolicy szyi. Ten rodzaj zaburzeń rytmu może być odczuwany także jako wrażenie zatrzymania pracy serca i może budzić niepokój. Długie epizody bigeminii komorowej mogą prowadzić do obniżenia ciśnienia tętniczego, osłabienia, stanu przedomdleniowego, bólu w klatce piersiowej, a trwające wiele dni – doprowadzić do niewydolności serca.
Czy bigeminia komorowa jest niebezpieczna?
Bigeminia komorowa stanowi najczęściej objaw choroby serca i sama w sobie nie jest rytmem niebezpiecznym. W przypadku długo utrzymującej się bigeminii lub jej częstych epizodów w ciągu dnia może dojść do pogorszenia funkcji skurczowej lewej komory i w efekcie do rozwinięcia objawów niewydolności serca (tj. pogorszenia tolerancji wysiłku, obrzęków kończyn dolnych, duszności, zwiększenia masy ciała).
Bigeminia komorowa – diagnostyka
Niezależenie od rodzaju arytmii zawsze należy wykonać zapis EKG spoczynkowy, w którym można uchwycić obraz arytmii. Nie zawsze się to udaje, zwłaszcza w sytuacjach, kiedy arytmia występuje rzadko i krótko. Należy wówczas wykonać 24-godzinne badanie EKG metodą Holtera. Zapis całodobowej aktywności chorego i epizodów kołatań serca jest jedną z najbardziej użytecznych metod dokumentujących występowanie arytmii komorowych. Pozwala on przede wszystkim skorelować objawy z zapisem EKG. W opisie badania Holtera będą dostępne: rodzaj rytmu serca, minimalna i maksymalna oraz średnia częstość rytmu w ciągu doby, liczba i rodzaj zaburzeń nadkomorowych oraz zaburzeń komorowych (w tym bigeminia komorowa). W przypadku kiedy Holter 24-godzinny nie wykazuje arytmii, można wykonać przedłużone monitorowanie EKG, czyli Holter EKG 72-godzinny. W diagnostyce dostępny jest także Holter Event. Pacjent po krótkim przeszkoleniu, w czasie kiedy odczuwa arytmię, samodzielnie przypina sobie elektrody do klatki piersiowej oraz rejestruje rytm serca. Zapis rytmu serca jest automatycznie przesyłany do ośrodka monitorującego, gdzie jest odczytywany i analizowany.
U niektórych pacjentów w leczeniu bigeminii komorowej stosuje się ablację. W przypadku kiedy rozważana jest ablacja ogniska bigeminii komorowej, wskazane jest wykonanie Holtera EKG 24-godzinnego z rejestracją 12 odprowadzeń. W zapisie EKG można wówczas ocenić potencjalne miejsce w mięśniu sercowym będące ogniskiem arytmii komorowej.
Leczenie bigeminii komorowej
Podstawą leczenia bigeminii komorowej jest ustalenie i leczenie jej przyczyny, a każde dalsze postępowanie dobiera się indywidualnie do danego pacjenta. Wybór leczenia zależy od nasilenia arytmii, jej złożoności oraz towarzyszących stanów chorobowych, które mogą nasilać zaburzenia rytmu lub je wywoływać. Należy korygować zaburzenia elektrolitowe, wyrównać choroby tarczycy, leczyć niewydolność serca lub chorobę wieńcową. Ważne są: modyfikacja stylu życia, zaprzestanie palenia tytoniu, zmniejszenie ilości wypijanej kawy czy zaprzestanie picia alkoholu. Jeśli znamy chorobę wywołującą arytmię, najważniejsze wówczas jest optymalne leczenie choroby podstawowej. Czasem zachodzi konieczność leczenia antyarytmicznego za pomocą leków przyjmowanych doustnie lub zniszczenia ogniska bigeminii komorowej poprzez wykonanie zabiegu ablacji. Jeżeli przyczynę bigeminii komorowej stanowi zaostrzenie choroby wieńcowej, wskazana jest diagnostyka progresji zmian miażdżycowych i – w zależności od wyniku – rewaskularyzacja tętnic wieńcowych. U pacjentów, u których się da zlokalizować źródło arytmii w sercu, można przeprowadzić zabieg ablacji, umożliwiający zniszczenie ogniska zaburzeń rytmu, a tym samym wyleczenie. Niestety czasem się zdarza, że mimo zabiegu arytmia nawraca.
Piśmiennictwo:
- Ponikowski P, Hoffman P, Witkowski A i wsp. (red.). Kardiologia. Podręcznik Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Via Medica, Gdańsk 2019.
- Gajewski P (red.). Interna Szczeklika 2023. Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
- Hryniewiecki T, Pruszczyk P, Drożdż J (red.). Wielka Interna. Kardiologia z elementami angiologii część 2. tom 3 Medical Tribune Polska, Warszawa 2012.