Klebsiella pneumoniae (pałeczka zapalenia płuc)

Wróć do listy Data:
lek. Sylwia Ziółkowska
lek. Sylwia Ziółkowska

Klebsiella pneumoniae (pałeczka zapalenia płuc) to bakteria Gram-ujemna, która wywołuje zakażenia układu oddechowego, układu moczowego, jak również zakażenia ogólnoustrojowe. Na zakażenie narażeni są szczególnie pacjenci szpitali i domów opieki, gdzie łatwo dochodzi do szerzenia się zakażenia. Zidentyfikowano coraz więcej szczepów bakterii Klebsiella pneumoniae, które są niewrażliwe na stosowane dotychczas antybiotyki, co stwarza realne zagrożenie zdrowotne dla całej populacji.

Spis treści

Klebsiella pneumoniae – co to za patogen?

Klebsiella pneumoniae (pałeczka zapalenia płuc) to bakteria zaliczana do pałeczek Gram-ujemnych, która jest drobnoustrojem powszechnie występującym w przewodzie pokarmowym (u nosicieli), wykrywanym u 5–38% społeczeństwa i zwykle niepowodującym objawów chorobowych.

Do zakażenia bakterią u człowieka dochodzi poprzez aspirację – drobnoustrój dostaje się do dróg oddechowych – lub poprzez kontakt bezpośredni np. ze skażoną powierzchnią lub rękami personelu medycznego. Bakteria bytuje szczególnie długo w środowisku wilgotnym, np. w zlewach, na pozostałościach w naczyniach, w wilgotnych ścierkach, na mydle, wokół zlewów, w różnych pojemnikach, nawilżaczach, a nawet drenach.

Na objawowe zakażenie Klebsiella pneumoniae narażeni są najbardziej pacjenci szpitali, domów opieki długoterminowej i zakładów opiekuńczo-leczniczych, gdzie zakażenie może szerzyć się łatwiej między pensjonariuszami.

Jakie zakażenia powoduje Klebsiella pneumoniae?

Klebsiella pneumoniae wywołuje zwykle takie schorzenia jak zapalenie płuc, zakażenie dróg moczowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (u noworodków) czy infekcję ogólnoustrojową – sepsę/posocznicę, w czasie której stwierdza się obecność bakterii we krwi pacjenta oraz uszkodzenia wielonarządowe. Rzadziej dochodzi do takich postaci zakażeń jak zapalenie zatok czy zapalenie tkanek miękkich wywołane przez Klebsiella pneumoniae.

Na zakażenie szczególnie narażone są:

  • najmłodsze dzieci;
  • osoby w wieku podeszłym;
  • osoby z chorobami towarzyszącymi, takimi jak cukrzyca, choroby nowotworowe, choroby dróg żółciowych, przewlekła choroba nerek, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP);
  • osoby przyjmujące leki immunosupresyjne;
  • osoby uzależnione od alkoholu.

Objawy zapalenia płuc o etiologii Klebsiella pneumoniae pojawiają się zwykle nagle i mają gwałtowny przebieg. U chorego obserwuje się:

  • gorączkę;
  • ból opłucnowy;
  • kaszel;
  • duszność;
  • obfite wykrztuszanie ropnej wydzieliny, czasem z domieszką krwi (krwioplucie).

Stan pacjenta jest zazwyczaj średni lub ciężki. Powikłaniem może być powstanie ropnia płuca lub ropniaka opłucnej.

W przypadku innych postaci zakażeń dominują objawy specyficzne dla danego układu:

  • w zapaleniach opon mózgowo-rdzeniowych mogą wystąpić objawy neurologiczne;
  • w zapaleniach dróg moczowych pojawiają się objawy dyzuryczne, takie jak ból, pieczenie czy trudności w oddawaniu moczu.

Rozpoznanie zakażenia Klebsiella pneumoniae

Rozpoznanie zakażenia opiera się na analizie materiału biologicznego od pacjenta, w tym:

Leczenie zakażeń Klebsiella pneumoniae

Objawowe zakażenie Klebsiella pneumoniae wymaga wdrożenia celowanej antybiotykoterapii. Zwykle prowadzi się ją dożylnie, w połączeniu z hospitalizacją pacjenta. Skuteczne w leczeniu zakażeń wywołanych przez Klebsiella pneumoniae są:

  • cefalosporyny II i III generacji,
  • ciprofloksacyna,
  • karbapenemy (meropenem, imipenem).

Coraz częściej konieczne staje się łączenie antybiotyków z różnych grup terapeutycznych w celu przełamania oporności bakterii.

W przypadku bezobjawowego nosicielstwa bakterii w przewodzie pokarmowym oraz bezobjawowego bakteriomoczu (obecności bakterii w moczu) zazwyczaj nie stosuje się leczenia.

Coraz częściej odnotowuje się szczepy Klebsiella pneumoniae niewrażliwe na standardowo stosowane antybiotyki. W takich przypadkach konieczne jest wykonanie szczegółowego antybiogramu w celu dobrania skutecznego leku.

Czy istnieje profilaktyka zakażeń Klebsiella pneumoniae?

Obecnie nie istnieje szczepionka celowana, która zapobiegałaby zakażeniom Klebsiella pneumoniae. Profilaktyka zakażeń opiera się przede wszystkim na przestrzeganiu zasad higieny, zwłaszcza w warunkach szpitalnych, gdzie ryzyko zakażeń jest największe.

W przypadku wykrycia zakażenia szczepami Klebsiella pneumoniae opornymi na antybiotyki pacjenta często izoluje się w warunkach szpitalnych. Ma to na celu zapobieganie przenoszeniu zakażenia na innych pacjentów.

Ścisłe przestrzeganie zasad higieny i procedur przeciwepidemicznych w placówkach medycznych znacząco ogranicza ryzyko rozprzestrzeniania się zakażeń Klebsiella pneumoniae.

Klebsiella pneumoniae New Delhi – nowe zagrożenie

Oporność bakterii na antybiotyki to jedno z największych zagrożeń zdrowotnych. Raporty WHO i O’Neilla ostrzegają przed erą postantybiotykową, w której brak skutecznych leków uniemożliwi leczenie zakażeń. Szczególne obawy budzi szczep Klebsiella pneumoniae New Delhi (NDM). Pierwszy szczep odkryto w 2008 roku u Belga, który powrócił z Indii. Od tego czasu szczep ten rozprzestrzenił się na inne kraje, w tym Polskę, głównie w szpitalach.

Dlaczego szczep Klebsiella pneumoniae New Delhi jest groźny?

  • Produkuje enzymy karbapenemazy, które czynią go odpornym na karbapenemy – antybiotyki stosowane w trudnych zakażeniach.
  • Znacząco ogranicza możliwości leczenia i wymaga specjalistycznych terapii.

Piśmiennictwo:

  1. Zapalenie płuc wywołane przez Klebsiella pneumoniae. Medycyna Praktyczna. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.11.3.6 [dostęp z dnia 14.11.2024 r.].
  2. Hawkey PM, Warren RE, Livermore DM i wsp. Treatment of infections caused by multidrug-resistant Gram-negative bacteria: report of the British Society for Antimicrobial Chemotherapy/ Healthcare Infection Society/British Infection Association Joint Working Party. J Antimicrob Chemother 2018; 73 (suppl 3): iii2–iii78.
  3. Saif T, Sami A. Article review: Klebsiella pneumonia: epidemiology, virulence factors and treatment. JUAPS 2020; 14(2): 5–10.
  4. Ozorowski T. Klebsiella pneumoniae New Delhi – era postantybiotykowa w Polsce cz. 1. Medycyna Praktyczna. https://infekcje.mp.pl/publicystyka/188550,klebsiella-pneumoniae-new-delhi-erapostantybiotykowa-wpolsce-cz-1 [dostęp z dnia 14.11.2024 r.].
  5. Hryniewicz W, Gniadkowski M. Wytyczne postępowania w przypadku wykrycia szczepów pałeczek z rodziny Enterobacteriaceae wytwarzających karbapenemazy typu KPC (ang. Klebsiella pneumoniae carbapenemase). Narodowy Instytut Leków. https://korld.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2022/03/KPCwytyczne20-09.pdf [dostęp z dnia 14.11.2024 r.].
Wróć do listy Przejdź dalej