Ostry ból gardła - jakie mogą być jego przyczyny? Jak go zdiagnozować i leczyć?

Ostry ból gardła - co może oznaczać?

Ból gardła, który nasila się przy przełykaniu i przebiega z wysoką gorączką oraz towarzyszy mu nieprzyjemny zapach z ust może być związany z mononukleozą zakaźną lub bakteryjnym zapaleniem migdałków, czyli anginą paciorkowcową. 

Ostry, nagły ból gardła bez obecności gorączki może być także związany zatrzymaniem w  jamie ustnej lub przełyku ciała obcego, na przykład kawałka pożywienia. Występuje również w przypadku długotrwałego narażenia na czynniki drażniące błonę śluzową, takie jak alkohol lub dym tytoniowy.

W rzadkich przypadkach może dojść do oparzenia wnętrza jamy ustnej lub przełyku (gorącym płynem, środkami chemicznymi), które również wywołuje ostry ból gardła.

Silny ból gardła a COVID-19

Ból gardła jest objawem obserwowanym również w przebiegu zakażenia koronawirusem (COVID-19), szczególnie szczepem Omikron, który wywołuje chorobę bardzo podobną do przeziębienia. Pacjenci najczęściej skarżą się na ból gardła, ból głowy, zatkany nos, suchy kaszel oraz uczucie zmęczenia i ogólnego rozbicia. Bardziej charakterystycznym objawem są bóle w dole pleców. Znacznie rzadziej niż w przypadku poprzednich wariantów choroby obserwowane są utrata węchu i smaku. 

W łagodnej infekcji SARS-CoV-2 leczenie opiera się na zmniejszeniu natężenia objawów, jednak ryzyko duszności i niewydolności krążeniowo-oddechowej jest większe niż w przypadku przeziębienia. Dlatego, w przypadku znacznego pogorszenia samopoczucia, braku tchu, bólu w klatce piersiowej należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu.

Kiedy ból gardła powinien niepokoić?

Ból gardła to objaw, który występuje w ciągu życia każdego człowieka wielokrotnie, przede wszystkim w trakcie infekcji wirusowych. Zazwyczaj stanowi objaw łatwy do opanowania domowymi sposobami lub lekami dostępnymi bez recepty. W niektórych przypadkach powinien zwrócić naszą uwagę i skłonić do zgłoszenia się do lekarza. 

W przypadku wystąpienia bakteryjnego zapalenia migdałków (anginy paciorkowcowej), którego objawy nie ustępują mimo leczenia, a ból gardła lokalizuje się po jednej stronie, a także widoczny jest jednostronny obrzęk i/lub występuje trudność w oddychaniu należy zgłosić się do SOR z ostrym dyżurem laryngologicznym. Powyższe objawy mogą wskazywać na wytworzenie ropnia w okolicy migdałka, który wymaga drenażu (oczyszczenia).

Jednostronny ból gardła bez infekcji górnych dróg oddechowych bez gorączki może wskazywać na chorobę nowotworową gardła - szczególnie narażone na nią są osoby palące tytoń oraz nadużywające alkoholu. Do innych objawów sugerujących onkologiczne podłoże bólu gardła należą guz na szyi, ból ucha, szczękościsk, w zaawansowanym stadium duszność. Powyższe objawy wymagają jak najszybszej konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu.

Przyczyną bólu gardła może być również refluks żołądkowo-przełykowy, czyli cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku i gardła. Towarzyszy mu często pieczenie w klatce piersiowej, występujące najczęściej po spożyciu ciężkich, tłustych posiłków. Nieleczony refluks prowadzi do przebudowy nabłonka przełyku, w skrajnych przypadkach może powodować jego zwężenia i nowotwory, dlatego konieczne jest zgłoszenie się do lekarza w przypadku niepokojących objawów. 

Jak szybko wyleczyć ostry ból gardła - domowe sposoby

W przypadku bólu gardła towarzyszącego infekcji, np. przeziębieniu, nie ma potrzeby zgłaszania się do lekarza i wykonywania badań dodatkowych. Zazwyczaj wystarczającym działaniem uśmierzającym ból jest ssanie tabletek dostępnych w aptece bez recepty zawierających substancje przeciwbólowe oraz nawilżające. U niektórych skuteczne są również pastylki na bazie miodu i ziół. 

Domowe sposoby na ostry ból gardła to także jego nawilżanie - warto pić dużo wody oraz ciepłych napojów takich jak herbata,czy mleko z miodem. Ulgę może przynieść płukanie jamy ustnej i gardła ciepłą wodą z solą. Nie ma także przeciwwskazań do spożywania zimnych napojów lub lodów, jeśli zmniejszają one natężenie bólu.

W przypadku przewlekłych dolegliwości bólowych, jednostronnego bólu gardła, a także innych niepokojących objawów, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Mimo, że ból gardła to częsty objaw, może on również być pierwszym symptomem choroby nowotworowej.

Konsultacja merytoryczna: Mirosław Niedbała, specjalista medycyny rodzinnej

Referencje

1. Interna Szczeklika 2022. Podręcznik chorób wewnętrznych. Red. Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik. Medycyna Praktyczna. Wydanie 13. 2022