Jak wzmocnić odporność o każdej porze roku?

Różni ludzie - różne potrzeby, czyli jak wzmocnić odporność niemowlęcia, a jak seniora lub młodego dorosłego?

Odporność człowieka zależy od wielu czynników, w tym w dużej mierze od wieku. 

W pierwszych latach życia układ odporności jest niedojrzały, co sprawia, że niemowlęta i dzieci do 12 r.ż. są dużo bardziej narażone na przeziębienia i inne infekcje. Maluchy, które uczęszczają do żłobka lub przedszkola, chorują nawet 8-10 razy w ciągu roku, co pozwala im “trenować” ich układ immunologiczny oraz budować odporność swoistą i nieswoistą [1,2]. Organizm dziecka uczy się w ten sposób rozpoznawać różne rodzaje patogenów chorobotwórczych, aby być w stanie skutecznie z nimi walczyć w kolejnych latach życia. Na tym etapie życia dziecka warto więc robić wszystko, aby wspierać rozwój jego odporności i wzmacniać organizm, tak by był w stanie szybko poradzić sobie z infekcją, nie dopuszczając do rozwoju powikłań (np. nadkażenia bakteryjnego) [1,2].

Młodzież i osoby dorosłe mają większe możliwości obrony przed potencjalną chorobą niż dzieci, jednak ze względu na swoją codzienną aktywność mogą być narażone na kontakt z dużą liczbą ludzi, a tym samym - dużą liczbą drobnoustrojów. Jeżeli zdarza się przy tym, że osoby te są narażone na stres, niedobory snu i niewłaściwą dietę, to ich układ odpornościowy może wymagać wzmocnienia i wsparcia np. poprzez odpowiednią suplementację, szczególnie w sezonie grypowym [1,2].

U osób starszych, na skutek procesu starzenia, pogarsza się praca nie tylko układu nerwowego i hormonalnego, ale także układu odporności. Z tego względu seniorzy są grupą społeczną obarczoną większym ryzykiem zachorowania na grypę i inne infekcje układu oddechowego. Ryzyko to można jednak zmniejszyć, dbając o ruch na świeżym powietrzu, a także odpowiednią dietę, bogatą w probiotyki, witaminy i składniki mineralne. U osób, które mają trudności ze zbilansowaniem jadłospisu, można natomiast wprowadzić suplementację, ukierunkowaną na wzmocnienie organizmu i zwiększenie jego szans podczas walki z chorobą [3].

Które składniki pokarmowe są kluczowe dla odporności dzieci i dorosłych?

Odpowiednio zbilansowana dieta to jeden z najważniejszych elementów wpływających na odporność zarówno dzieci, jak i dorosłych. W czasie rozmowy w gabinecie warto więc polecić pacjentowi, aby jej podstawę stanowiły pełnowartościowe, odżywcze posiłki, bogate w białko, nienasycone kwasy tłuszczowe oraz witaminy i składniki mineralne.

Aby wzmocnić zdrowie całej rodziny, do której należą osoby z różnych grup wiekowych, należy zadbać o to, aby w codziennym jadłospisie znalazły się m.in:

• lekkostrawne produkty białkowe, takie jak: białe mięso, ryby, owoce morza czy produkty mleczne;
• tłuste ryby, będące źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6,
• produkty fermentowane, stanowiące źródło probiotyków, takie jak kiszona kapusta, kiszone ogórki, jogurty lub kefiry,
• produkty bogate w witaminę A, E, C i witaminy z grupy B, czyli warzywa, owoce, oleje roślinne, kasze i produkty zbożowe,
• źródła witaminy D (u dzieci szczególnie ważna jest odpowiednia podaż witaminy D3!), takie jak: wątróbka, tłuste ryby, żółtka jaj lub przetwory mleczne,
• produkty bogate w cynk, żelazo, wapń, magnez, selen i miedź,
• źródła przeciwutleniaczy (flawonoidów) o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym [4].

Jakie suplementy diety wzmacniające odporność warto stosować i dlaczego?

Wybierając suplement diety, który lekarz planuje polecić pacjentowi i jego rodzinie, warto opierać się na wynikach badań naukowych, gwarantujących jego wysoką skuteczność i bezpieczeństwo stosowania.

Jedną z grup stosowanych jako leki pomocnicze i uzupełniające, zarówno podczas infekcji, jak i w profilaktyce, są preparaty roślinne o działaniu immunomodulacyjnym określane jako modyfikatory odpowiedzi biologicznej [5]. Do grupy tej zalicza się m.in.: preparaty uzyskiwane z jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea), aloesu drzewiastego (Aloë barbadensis) i aloesu zwyczajnego (Aloë vera) oraz bzu czarnego (Sambucus nigra) [5,6].

Bez czarny, nazywany także “drzewem życia”, jest jedną z najbardziej znanych roślin leczniczych stosowanych w celu wspomagania odporności u dzieci i dorosłych. Preparaty zawierające wyciągi z kwiatów i owoców czarnego bzu wykazują działanie: przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, wykrztuśne, napotne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, wzmacniające i immunomodulacyjne. Dodatkowo, mogą być stosowane jako środek o łagodnym działaniu przeczyszczającym i moczopędnym [5,6]. Owoce bzu czarnego wykazują także działanie odtruwające, ułatwiając usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii [7]. Wszystkie z tych właściwości farmakologicznych zostały zweryfikowane i potwierdzone w badaniach naukowych. Z tego względu bez czarny może być rekomendowany jako środek wspomagający leczenie stanów grypowych i przeziębień, a także jako środek profilaktyczny, wzmacniający odporność organizmu [7]. Co ważne, preparaty z czarnego bzu mają status GRAS (Generally recognized as safe for use in foods), co oznacza, że są to suplementy o udowodnionym bezpieczeństwie stosowania [6].

Bibliografia:

1.    https://sambucol.pl/artykuly/jak-przygotowac-dziecko-na-powrot-do-przedszkola-szkoly-2/ [ostatni dostęp: 15.03.2023]

2.    https://sambucol.pl/artykuly/jaki-suplement-na-odpornosc-wybrac/ [ostatni dostęp: 15.03.2023]

3.    https://sambucol.pl/artykuly/jak-wzmocnic-odpornosc-u-seniorow/ [ostatni dostęp: 15.03.2023]

4.    E. Dymarska i in., Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulacyjne działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy, Nowiny Lekarskie 2013, 82, 3, 222–231.

5.    E. Dymarska i in., Naturalne modyfikatory odpowiedzi immunologicznej, Probl Hig Epidemiol 2016, 97(4): 297-307.

6.    J. Baraniak i in., Surowce roślinne i inne wybrane składniki preparatów prozdrowotnych przeznaczone do stosowania u dzieci, Postępy Fitoterapii 1/2014.

7.    M. Zielińska-Pisklak i in., Bez czarny (Sambucus nigra) domowy sposób nie tylko na grypę i przeziębienie, Lek w Polsce, VOL 23 NR 6-7’13 (266/267).