Guzki na płucach - czy muszą oznaczać nowotwór?

Co mogą oznaczać guzki na płucach?

Przyczyn okrągłych zmian opisywanych w RTG klatki piersiowej jest wiele. Niejednokrotnie zdarza się, że zmiany miąższu płuc są imitowane przez brodawkę sutkową lub zwapnienie po wygojonym złamaniu żebra czy nawet zmiany skórne.

W przypadku stwierdzenia pojedynczego “okrągłego cienia” w płucach, lekarz powinien wziąć pod uwagę schorzenia takie jak:

• rak płuca,
• nowotwór łagodny,
• przerzut nowotworowy,
• gruźlicę,
• torbiel płuca,
• ropień płuca,
• zmiany pozapalne,
• guzki reumatoidalne,
• sarkoidozę,
• krwiak,
• i inne, rzadkie przyczyny występowania guzków w płucach.

Czy guzki w płucach to rak?

Okrągła, pojedyncza zmiana w płucach powinna budzić czujność onkologiczną u lekarza i pacjenta. Mimo, że zachorowalność na raka płuca wśród mężczyzn spada, u kobiet jego częstość rośnie i nadal pozostaje on nowotworem powodującym najwięcej zgonów u obu płci. 

Celem stwierdzenia charakteru zmiany w płucach często konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej płuc (TK płuc), która z większą dokładnością pokaże położenie guzka, umożliwi stwierdzenie lub wykluczenie występowania cech charakterystycznych dla raka (np. zwapnienia, rozpad). 

W przypadku podejrzenia procesu nowotworowego w dalszej kolejności wykonywane są biopsja lub bronchoskopia i pobranie wycinka ze zmiany, gdyż rak płuc występuje w różnych podtypach różniących się sposobami leczenia oraz rokowaniem i niezbędne jest określenie jego typu histopatologicznego w badaniu mikroskopowym.

Jakie są pierwsze objawy raka płuca?

Rak płuca to choroba wykrywana stosunkowo późno, co pogarsza rokowanie pacjentów. Dlatego też warto być wyczulonym na jego objawy i w przypadku ich wystąpienia jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Początkowo mogą one być niespecyficzne i łatwe do przeoczenia. 75% chorych zgłasza kaszel, zwykle mokry, jednak wydzielina jest trudna do odkrztuszenia. Większość pacjentów mówi także o uczuciu braku tchu, pogorszeniu tolerancji wysiłku, będącymi ekwiwalentem duszności. 

Bardziej specyficznym objawem raka płuc jest krwioplucie, czyli odkrztuszanie brunatnej lub podbarwionej krwią wydzieliny. Często obecne są także inne objawy, takie jak ból w klatce piersiowej, chrypka czy ból barku. Do pogłębienia diagnostyki powinny skłonić także często powtarzające się zapalenia płuc. Bardzo istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia raka płuc jest palenie wyrobów tytoniowych - zwiększa ono ryzyko choroby nawet 25-krotnie, dlatego warto zerwać z nałogiem już dziś!

Czy po COVID-19 są zmiany w płucach?

Guzki w płucach mogą być obecne w przypadku chorób zakaźnych płuc, takich jak gruźlica płuc, zakażenia grzybicze (aspergilloza, kryptokokoza), czy też ropień płuca, który stanowi groźne powikłanie bakteryjnego zapalenia płuc. Część zmian guzkowatych może utrzymywać się przewlekle po przebyciu choroby, będąc guzkami pozapalnymi. Niektóre badania naukowe dowodzą, że u 40% pacjentów, którzy przechorowali COVID-19 przed dwoma laty, nadal utrzymują się pozapalne zmiany w płucach związane z tą chorobą. Monitoring guzków pozapalnych u tej grupy pacjentów prowadzony jest przez wielokrotnie powtarzane badanie tomografii komputerowej płuc. Przypadkowe znalezisko w postaci guzka w płucach może więc stanowić zmianę pozapalną, którą należy obserwować.

Guzki w płucach a choroby autoimmunologiczne

Inną przyczyną występowania guzków w płucach są choroby reumatyczne i autoimmunologiczne takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (dawniej ziarniniak Wegenera) czy sarkoidoza. Towarzyszą im z reguły objawy z wielu innych narządów, które naprowadzają na prawidłowe rozpoznanie. 

W przypadku sarkoidozy pacjenci skarżą się na dolegliwości ze strony narządu wzroku (łzawienie, zaczerwienienie oczu), układu oddechowego (kaszel, duszność) oraz problemy skórne (rumień guzowaty). W tej chorobie guzki w płucach występują typowo we wnęce płuca, może im towarzyszyć powiększenie węzłów chłonnych wnękowych. 

W przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów, dominującym objawem choroby jest pojawiająca się rano sztywność drobnych stawów rąk trwająca powyżej 30 min. W dalszej kolejności pacjenci obserwują obrzęki oraz zniekształcenia stawów. 

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń to z kolei rzadka choroba dająca objawy ze strony zatok (zapalenie, ropna wydzielina, przewlekły ból) oraz uszu (ciężkie zapalenia ucha środkowego).

Jak leczyć guzki w płucach?

W przypadku wykrycia guzków w płucach w badaniu RTG klatki piersiowej należy w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza, który podejmie dalszą diagnostykę. Warto odnaleźć poprzednie radiogramy klatki piersiowej celem porównania zmian występujących w płucach oraz określenia dynamiki ich wzrostu. 

Z dużym prawdopodobieństwem, poza badaniem lekarskim oraz badaniami laboratoryjnymi, niezbędna będzie tomografia komputerowa klatki piersiowej, której wynik będzie podstawą do dalszej diagnostyki. Przydatny może okazać się rezonans magnetyczny (MRI), pozytonowa tomografia emisyjna (PET), bronchoskopia, badanie plwociny czy nawet biopsja. 

Przyczyn występowania guzków w płucach jest wiele i choć należy zachować czujność onkologiczną, mogą okazać się one zmianami łagodnymi lub mogą być one objawem choroby zakaźnej, autoimmunologicznej czy występować jako efekt przebytego zapalenia. W przypadku ich wykrycia, należy w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza, który podejmie odpowiednią diagnostykę.

Konsultacja merytoryczna: Mirosław Niedbała, specjalista medycyny rodzinnej

Bibliografia:

1. Interna Szczeklika 2022. Podręcznik chorób wewnętrznych. Red. Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik. Medycyna Praktyczna. Wydanie 13. 2022.

2. Han X, Chen L, Fan Y, Alwalid O, Jia X, Zheng Y, Liu J, Li Y, Cao Y, Gu J, Liu J, Zheng C, Ye Q, Shi H. Longitudinal Assessment of Chest CT Findings and Pulmonary Function after COVID-19 Infection. Radiology. 2023 Apr;307(2):e222888. doi: 10.1148/radiol.222888. Epub 2023 Feb 14. PMID: 36786698; PMCID: PMC9969419.

3. Rak płuca. (n.d.). Medycyna Praktyczna: Rak Płuca. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.14.1. dostęp 28.06.2023