Szacowany czas czytania: 3 minut
Niskie ciśnienie rozkurczowe - objawy, przyczyny
Na co dzień wielu lekarzy, ale i pacjentów przykłada dużo większą uwagę do skurczowego ciśnienia tętniczego (wyższe wartości, podawane zwykle jako pierwsze). Warto jednak również brać pod uwagę drugą składową ciśnienia tętniczego, czyli ciśnienie rozkurczowe (niższe wartości, podawane zwykle jako drugie). Niskie ciśnienie rozkurczowe jest bardziej typowe dla płci żeńskiej, młodych osób, może być związane ze stosowanymi lekami, ale także może być objawem choroby. Szczególnie niepożądanym zjawiskiem jest niskie ciśnienie rozkurczowe u pacjentów po zawale serca, ponieważ dowiedziono, że jest to zły czynnik prognostyczny. Jako optymalne wartości ciśnienia, według obowiązujących wytycznych, podaje się <120/80 mmHg, jednak ciśnienie rozkurczowe poniżej 50 mmHg powinno być pewnego rodzaju sygnałem alarmowym. Ciśnienie rozkurczowe to ciśnienie w tętnicach w czasie rozkurczu mięśnia sercowego. Warto podkreślić, że serce jest odżywiane jedynie podczas rozkurczu, a zbyt niskie wartości ciśnienia rozkurczowego mogą świadczyć o niedostatecznej podaży substancji odżywczych. Na wartości rozkurczowego ciśnienia tętniczego duży wpływ ma także wypełnienie łożyska naczyniowego, czyli ilość krwi obecnej w naczyniach krwionośnych.
Niskie ciśnienie rozkurczowe - objawy
Objawy niskiego ciśnienia rozkurczowego zależą od wielu zmiennych. Ważne jest, czy pacjent ma takie wartości od dłuższego czasu i zdążył się do nich zaadaptować, czy też pojawiły się nagle. Nie bez znaczenia są również choroby towarzyszące u danego pacjenta. Każdy inaczej odczuwa spadki ciśnienia, jednak do typowych objawów zalicza się osłabienie, pogorszenie tolerancji wysiłku, omdlenia i utraty przytomności.
Niskie ciśnienie rozkurczowe - przyczyny
Przyczyn niskiego ciśnienia rozkurczowego może być wiele. Do głównych należą zbyt duże dawki leków obniżających ciśnienie stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego oraz leków stosowanych w zaburzeniach erekcji. Inne leki, mogące mieć wpływ na wartości ciśnienia tętniczego, to między innymi trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona i zespołach parkinsonowskich oraz niektóre leki stosowane ze względów urologicznych. Warto również odnotować fakt, że ciśnienie rozkurczowe spada u kobiet w ciąży z powodu poszerzenia łożyska naczyniowego, ale również w chorobach serca u osób odwodnionych.
Czy niskie ciśnienie rozkurczowe jest groźne?
W większości przypadków niskie ciśnienie rozkurczowe nie jest groźne. Warto odnosić wyniki pomiaru ciśnienia do samopoczucia pacjenta i w przypadku braku istotnego osłabienia zwykle nie ma potrzeby do pilnej interwencji. Często przyczyną tego stanu będą zbyt duże dawki leków na nadciśnienie. Wówczas wskazana jest korekcja dawek lub przepisanych leków, jednak tego typu zmiany należy wykonywać po konsultacji z lekarzem. Ważne jest, aby unikać zbyt niskich wartości ciśnienia szczególnie u osób starszych, ponieważ zwiększa to ryzyko upadków i, co za tym idzie, urazów.
Szczególnym przypadkiem jest nagły spadek ciśnienia krwi, który może świadczyć o krwotoku lub istotnym odwodnieniu organizmu. W takim przypadku na początku będzie można zaobserwować niskie ciśnienie rozkurczowe i wysokie tętno, które jest wynikiem próby kompensacji przez organizm. Z czasem jednak może dochodzić do sytuacji, kiedy niskiemu ciśnieniu towarzyszy niskie tętno, co oznacza wyczerpanie mechanizmów kompensacyjnych, a w przypadku rozwoju wstrząsu dochodzi do zagrożenia życia.
Niskie ciśnienie rozkurczowe może być również wpisane w przebieg licznych chorób, a wśród nich wymienia się niewydolność serca oraz wady zastawkowe (szczególnie niedomykalność aortalną).
Niskie ciśnienie rozkurczowe - postępowanie
Nie ma jednego schematu postępowania, a wdrożona interwencja zależy głównie od przyczyny zbyt niskiego ciśnienia oraz chorób towarzyszących danej osoby. Biorąc pod uwagę fakt, że jedną z przyczyn takiego stanu jest odwodnienie, to naturalnym wydaje się uzupełnienie płynów w tej grupie pacjentów. Warto także pamiętać, że ryzyko odwodnienia jest większe podczas infekcji. Domowym sposobem na podniesienie ciśnienia krwi jest zwiększenie spożycia soli. Nie należy jednak przekraczać maksymalnej zalecanej ilości, czyli 5–6 gramów na dobę.
Podsumowanie
Zbyt niskie ciśnienie rozkurczowe może być spowodowane wieloma czynnikami i nie zawsze jest wskazaniem do pilnej interwencji. Najważniejszy jest stan danego pacjenta i jego samopoczucie. Warto jednak unikać takich sytuacji, szczególnie u osób starszych, w obawie przed niepotrzebnymi upadkami i urazami.
Konsultacja merytoryczna: Mirosław Niedbała, specjalista medycyny rodzinnej
Referencje:
1. Tykarski A, Filipiak KJ, Januszewicz A, Litwin M, Narkiewicz K, Prejbisz A, et al. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2019 rok. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce. 2019;5(1):1-86.
2. Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension [published correction appears in Eur Heart J. 2019 Feb 1;40(5):475]. Eur Heart J. 2018;39(33):3021-3104. doi:10.1093/eurheartj/ehy339