Dieta a niedoczynność tarczycy

W przypadku niedoczynności tarczycy należy zadbać o odpowiednią realizację zapotrzebowania na wszystkie witaminy i składniki mineralne, dobrać odpowiednią wartość energetyczną diety oraz zapewnić właściwe spożycie białek, tłuszczów i węglowodanów w diecie. Niektóre witaminy i składniki mineralne mogą mieć szczególne znacznie dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy, dlatego zawsze należy dbać o ich właściwą ilość w diecie. Do składników szczególnie istotnych w przypadku chorób tarczycy należą selen, jod, cynk i żelazo. Warto wiedzieć, w jakich produktach możemy je znaleźć. 

Jod. W stałych ilościach występuje w wodzie morskiej, dlatego jego najlepszym źródłem są ryby i skorupiaki morskie, które zawierają od 10 do 200 μg jodu na 100 g. W warzywach (np. brokule) czy produktach mlecznych jego zawartość jest zmienna i zależna od czynników środowiskowych, takich jak zawartość w glebie czy paszach dla zwierząt. 

Selen wchodzi w skład enzymu uczestniczącego w przemianach tyroksyny w formę aktywną – trójjodotyroninę. Niedobór tego składnika może prowadzić więc do niedoboru T3 lub go pogłębiać i zmniejszać aktywność tarczycy. Najwięcej selenu zawierają orzechy brazylijskie (1917 µg/100 g). Spożycie ok. 1-2 orzechów dziennie może pokryć zapotrzebowanie na ten pierwiastek w 100%, zatem osoby z chorobami tarczycy powinny na stałe włączyć orzechy brazylijskie do codziennej diety.

Cynk jest niezbędny do syntezy jednego z hormonów tarczycy – tyroksyny. Niedobór cynku w diecie będzie przyczyniał się do zmniejszonej produkcji hormonów tarczycy i jej nieprawidłowego funkcjonowania. Dobrym źródłem cynku są produkty zbożowe, nasiona i pestki oraz siemię lniane i zarodki pszenne.

Żelazo jest jednym ze składników enzymów biorących udział w syntezie hormonów tarczycy. Jego niedobór może przyczyniać się do niewystarczającej produkcji tyroksyny i trójjodotyroniny, a co za tym idzie – zaburzać prawidłową pracę tarczycy. Dobre źródło żelaza stanowią mięso i produkty zbożowe oraz nasiona i pestki (np. dyni i słonecznika). Zwiększając spożycie żelaza w diecie, należy jednocześnie zwiększyć spożycie witaminy C, która zwiększa jego przyswajalność.

Co warto wiedzieć o diecie w niedoczynności tarczycy?

Obecnie nie ma wystarczających dowodów naukowych, które potwierdzałyby skuteczność diet eliminacyjnych stosowanych bez wskazań medycznych (dieta bezglutenowa, bezlaktozowa) lub diet niskowęglowodanowych (np. dieta paleo, ketogenna) albo ich zdrowotną przewagę nad prawidłową i dobrze zbilansowaną dietą. 

Przykładowy jadłospis w diecie przy niedoczynności tarczycy

ŚNIADANIE

Orzechowy budyń owsiany z owocami

Składniki:

Mleko migdałowe – 180 g (niecała szklanka)
Płatki owsiane – 40 g (4 łyżki)
Gruszka – 65 g (0,5 sztuki)
Banan – 60 g (0,5 sztuki)
Maliny – 60 g (1 garść)
Masło orzechowe – 8 g (0,5 łyżeczki)
Orzechy laskowe – 8 g (1 łyżeczka)
Sól biała – 1 g (szczypta)

Sposób przygotowania:

1. Płatki owsiane zalać mlekiem, wymieszać i podgrzać w rondelku, aż napęcznieją. Poczekać chwilkę, aż ostygną.
2. Zblendować z bananem, masłem orzechowym i szczyptą soli.
3. Na wierzch dodać pokrojoną gruszkę, orzechy i maliny. 

II ŚNIADANIE

Kanapki z jajkiem na twardo i koperkiem

Składniki:

Chleb żytni razowy – 60 g (2 kromki)
Jajo kurze całe – 56 g (1 sztuka)
Ogórek gruntowy – 40 g (1 sztuka)
Sałata – 10 g (2 liście)
Koper ogrodowy – 8 g (1 łyżka)
Oliwa z oliwek – 5 g (1 łyżeczka)

Sposób przygotowania:

1. Jajko ugotować na twardo, ostudzić, obrać i pokroić w plasterki.
2. Chleb posmarować oliwą. Na pieczywo położyć sałatę, jajko oraz plastry ogórka.
3. Kanapki udekorować posiekanym koperkiem.

OBIAD

Łosoś na szparagach z ziemniaczkami

Składniki:

Łosoś świeży – 150 g (1,5 kawałka)
Ziemniaki – 280 g (4 sztuki)
Szparagi – 210 g (7 sztuk)
Ser parmezan starty – 12 g (1,5 łyżki)
Sok z cytryny – 6 g (1 łyżka)
Rozmaryn – 4 g (1 łyżeczka)
Sól biała – 1 g (szczypta)
Pieprz czarny mielony – 1 g (szczypta)

Sposób przygotowania:

1. Łososia doprawić solą oraz pieprzem i skropić sokiem z cytryny. Odstawić na chwilę.
2. Ziemniaki obrać (jeśli skórka jest stara i twarda, jeśli nie – dokładnie wyczyścić) i umyć.
3. Szparagi dokładnie umyć, po odłamaniu zdrewniałych części gotować do miękkości w osolonej wodzie.
4. W międzyczasie rybę przełożyć na blachę wyłożoną papierem do pieczenia bądź włożyć do naczynia żaroodpornego, obok ułożyć pokrojone w plasterki ziemniaki. Całość posypać rozmarynem i piec w temp. 180 stopni przez około 20–30 minut.
5. Na talerzu ułożyć szparagi, posypać je startym pieprzem i wiórkami parmezanu.
6. Na szparagi* nałożyć łososia, obok ułożyć ziemniaki.

* Poza sezonem szparagi można wymienić na taką samą ilość fasolki szparagowej.

PODWIECZOREK

Jogurt z bakaliami i jagodami

Składniki:

Jogurt naturalny (1,5% tł.) – 150 g (1 opakowanie)
Czarne jagody, mrożone – 100 g (2 garście)
Morele suszone – 8 g (1 sztuka)
Orzechy brazylijskie – 8 g (2 sztuki)

Sposób przygotowania:

1. Do jogurtu dodać jagody, delikatnie rozgnieść. Można też zmiksować.
2. Dodać orzechy i suszone owoce.

KOLACJA

Meksykańska sałatka z fasolą

Składniki:

Ryż brązowy (suchy) – 60 g (4 łyżki)
Fasola czerwona w zalewie (konserwowa) – 120 g (6 łyżek)
Kukurydza (konserwowa) – 30 g (2 łyżki)
Pomidorki koktajlowe – 200 g (10 sztuk)
Natka pietruszki – 36 g (3 łyżki)
Sok z cytryny – 12 g (2 łyżki)
Kolendra (świeża) – kilka listków
Pestki dyni łuskane – 5 g (1 łyżeczka)
Oliwa z oliwek – 5 g (1 łyżeczka)
Sól biała – 1 g (szczypta)
Pieprz czarny mielony – 1 g (szczypta)

Sposób przygotowania:

1. Ryż ugotować zgodnie z instrukcją na opakowaniu.
2. Fasolę i kukurydzę opłukać pod bieżącą wodą i przełożyć do miski.
3. Dodać pokrojone pomidorki, posiekane liście pietruszki i kolendry oraz czosnek, sok z cytryny, oliwę, sól, pieprz. 
4. Całość wymieszać i posypać prażonymi pestkami dyni.

PODSUMOWANIE JADŁOSPISU

Energia 2000 kcal
Białko 93 g
Tłuszcz 70 g
Nasycone kwasy tłuszczowe 16 g
Węglowodany 231 g
Cukry proste 50 g
Cholesterol 325 mg
Błonnik pokarmowy 48,5 g

dr Katarzyna Wolnicka, mgr Klaudia Wiśniewska

Piśmiennictwo

1. Sharma R, Bharti S, Kumar K. Diet and thyroid – myths and facts. J Med Nutr Nutraceut 2014; 3: 60–65.
2. Stolińska H, Wolańska D. Składniki pokarmowe istotne w niedoczynności tarczycy. Żyw Człow Metab 2012; 39(3): 221–231.
3. Metso S, Hyytiä-Ilmonen H, Kaukinen K et al. Gluten-free diet and autoimmune thyroiditis in patients with celiac disease. A prospective controlled study. Scand J Gastroenterol 2012; 47(1): 43–48.
4. Tonstada S, Nathana E, Odaa K et al. Prevalence of hyperthyroidism according to type of vegetarian diet. Public Health Nutr 2015; 18(8): 1482–1487.
5. Wook JCh, Kim J. Dietary factors and the risk of thyroid diseases: a review. Int J Thyroidol 2015; 8(2): 137–146.