Suchy zębodół

Czym jest suchy zębodół?

Suchy zębodół jest powikłaniem, które może wystąpić po usunięciu zęba. Inne nazwy, z którymi możemy się spotkać, to pusty zębodół, suche bolesne zapalenie zębodołu oraz stan zapalny zębodołu. Suchy zębodół jest pourazowym, bakteryjnym, ograniczonym zapaleniem kości po usunięciu zęba [4]. Zasadniczą przyczyną tego powikłania jest brak skrzepu krwi w miejscu ekstrakcji (usunięcia zęba), a głównym objawem jest ból. Suchy zębodół jest niegroźny dla zdrowia, stanowi jednak znaczny dyskomfort i obniża jakość życia.

Częstość występowania suchego zębodołu po ekstrakcji to około 10% (gdy ząb był usuwany z przyczyn leczniczych) i około 0,5% (gdy ekstrakcja dotyczyła zęba usuwanego z przyczyn profilaktycznych). [2] Najczęściej pojawia się w miejscu po chirurgicznym usunięciu zębów ósmych dolnych [1]. Może wystąpić w każdym wieku. Dotyczy częściej kobiet.

Jakie są objawy suchego zębodołu?

Objawy suchego zębodołu pojawiają się zwykle w 2-3 dobie po ekstrakcji i cechują się średnimi lub silnymi dolegliwościami bólowymi [1]. Bóle określane są jako pulsujące, rwące, świdrujące, szarpiące, palące w okolicy rany lub promieniujące do oka, ucha, czoła czy skroni, obejmujące żuchwę, szczękę, czasem pół głowy [4]. Dodatkowymi objawami są:

• nieprzyjemny posmak, 
• przykry zapach z ust,
• wnętrze zębodołu wypełnione szarobrunatnymi masami,
• brzegi rany pokryte szarożółtym nalotem,
• okolica po usuniętym zębie bardzo wrażliwa na dotyk,
• ogólne osłabienie.

Jakie są przyczyny powstania suchego zębodołu?

Przyczyną tego stanu jest utrata lub nieprawidłowe formowanie się skrzepu krwi, który jest naturalnym “opatrunkiem” zębodołu po ekstrakcji. W warunkach prawidłowych podczas gojenia tworzy się skrzep w miejscu po usunięciu zęba. Może dojść do przypadkowego wypłukania skrzepu z zębodołu lub rozpuszczenia go na drodze lokalnej fibrynolizy. 

Czynnikami predysponującymi do wystąpienia suchego zębodołu są:

• niestosowanie się do zaleceń pozabiegowych (wypłukanie skrzepu z zębodołu),
• palenie,
• zaburzenia krzepnięcia (hemofilia),
• choroby ogólne (cukrzyca, miażdżyca, awitaminoza),
• choroby immunologiczne,
• infekcje lub zapalenia jamy ustnej,
• zła higiena jamy ustnej,
• zbyt mocne łyżeczkowanie zębodołu podczas ekstrakcji.

Leczenie suchego zębodołu

W przypadku wystąpienia suchego zębodołu można zastosować łagodne, ogólnodostępne środki przeciwbólowe (na przykład ibuprofen, paracetamol) i zimne okłady. Następnie należy jak najszybciej ponownie zgłosić się do lekarza, który delikatnie oczyści oraz wypłucze zębodół i poda leki, by stworzyć optymalne środowisko do formowania się skrzepu. Do wypłukania lekarz może użyć roztworu soli fizjologicznej lub dwuwęglanu sodu i założyć tabletkę dozębodołową zawierającą kwas acetylosalicylowy (Nipas). Leczenie trwa około 1-2 tygodni [1]. Jeżeli występują objawy zakażenia (stan zapalny, gorączka), lekarz dodatkowo może zalecić przyjęcie antybiotyku.

Jak zapobiegać występowaniu suchego zębodołu?

W celu ograniczenia prawdopodobieństwa wystąpienia tego powikłania należy stosować się do zaleceń poekstrakcyjnych, które obejmują:

• trzymanie zagryzionego tamponu w ustach 30 minut po zabiegu,
• ograniczenie palenia przez około 3 dni po zabiegu,
• ograniczenie spożywania alkoholu,
• utrzymywanie dobrej higieny jamy ustnej, natomiast należy unikać intensywnego płukania jamy ustnej i mocnego szczotkowania okolicy po usuniętym zębie, by nie uszkodzić skrzepu,
• stosowanie zimnych okładów twarzy w okolicy po usuniętym zębie,
• ograniczenie przyjmowania gorących pokarmów,
• unikanie używania słomki, by nie wytwarzać podciśnienia w jamie ustnej
• nieogrzewanie okolicy po ekstrakcji (spanie na drugim boku),
• niespożywanie twardych pokarmów,
• unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez 48h (ćwiczenia, praca fizyczna),
• w przypadku wystąpienia bólu przyjęcie leku przeciwbólowego bez recepty lub na receptę (jeżeli lekarz taki lek przepisał).

Wszystkie te zalecenia mają zapobiec wypłukaniu, zniszczeniu skrzepu lub wystąpieniu zakażenia bakteryjnego, które mogą doprowadzić do suchego zębodołu. Nieleczony suchy zębodół w niektórych przypadkach może prowadzić do powstania ropnia.

Bibliografia

1. M.Dominiak Podstawy chirurgii stomatologicznej, Wrocław 2013 238-240
2. L.Kryst Chirurgia szczękowo-twarzowa, Warszawa 2011 100-101
3. Pasternak, Marcin, and Jarosław Woroń. "Postępowanie w bólu poekstrakcyjnym." Ból 20.1 (2020)
4. M. Rahnama, M. Puławska, J. Jakiel, J. Szczerba Zapalenie zębodołu jako powikłanie po usunięciu zęba Magazyn Stomatologiczny 7-8/2013/onlinE s. 150-154