Ile trwa leczenie ortodontyczne?

Jak rozpoznać wadę zgryzu?

Wada zgryzu to nie tylko krzywo ustawione zęby. To również nieprawidłowości we wzajemnym położeniu kości szczęk lub w ich rozwoju. W trakcie leczenia ortodontycznego priorytetem jest osiągnięcie prawidłowego wzajemnego ustawienia szczęk oraz zębów względem siebie. Diagnostyka wad zgryzu jest skomplikowana i wymaga konsultacji z lekarzem specjalistą. To on postawi diagnozę i przedstawi ewentualny plan leczenia. 

Rodzaje aparatów ortodontycznych

W ortodoncji wyróżniamy dwie główne grupy aparatów ortodontycznych:

• ruchome,
• stałe.

Aparaty ruchome są stosowane głównie u dzieci w okresie intensywnego wzrostu. Skonstruowane są z płyty akrylowej oraz stalowych drucików. Pacjenci sami zakładają i wyjmują aparaty z buzi.

Aparaty stałe są trwale przyklejonymi do zębów zamkami, które łączy metalowy drut zaczepiony o zamki ligaturą (kolorowymi gumeczkami). Aparaty stałe są stosowane w głównej mierze do leczenia wad zgryzu u nastolatków oraz dorosłych.

Wśród aparatów stałych wyróżniamy:

• aparaty metalowe, 
• aparaty kosmetyczne (kryształowe, szafirowe, porcelanowe i ceramiczne), których zamki mocowane na zębach są przezroczyste lub w kolorze zębów. 

Ostatnio coraz większą popularnością cieszy się metoda nakładkowego leczenia ortodontycznego. Jej założeniem jest wyprowadzenie pacjenta z wady, stosując alignery, czyli serię indywidualnych przezroczystych plastikowych nakładek zakładanych i zdejmowanych z zębów.

Ile trwa leczenie ortodontyczne aparatem stałym?

Na proces całego leczenia ortodontycznego składają się trzy fazy: faza diagnostyki, faza aktywnego leczenia oraz faza retencji.

Przed podjęciem leczenia ortodontycznego konieczne jest wykonanie szeregu badań. Podstawą do postawienia diagnozy przez ortodontę jest zazwyczaj badanie pacjenta, zdjęcie pantomograficzne (RTG wszystkich zębów), zdjęcie cefalometryczne (RTG boczne czaszki i odcinka szyjnego kręgosłupa) oraz gipsowe modele („odlew zębów”) wykonane na podstawie wycisków. Po przeprowadzeniu niezbędnych badań przedstawiany jest plan leczenia.

Warto pamiętać, że przed przystąpieniem do leczenia ortodontycznego konieczne jest wyleczenie wszystkich zębów. Jeśli leczenie stomatologiczne było zaniedbane, potrzeba zwalczenia próchnicy wydłuży okres przygotowań do aparatu.

Niekiedy plan leczenia obejmuje również ekstrakcję, czyli usunięcie zębów, które musi zostać przeprowadzone przed założeniem aparatu. 

Kolejnym etapem jest faza aktywnego leczenia, podczas której pacjent użytkuje aparat oraz zgłasza się na wizyty kontrolne. W trakcie wizyt lekarz kontroluje przebieg leczenia i zachodzące zmiany, dostosowuje aparat (zazwyczaj jest to zmiana łuków oraz ligatur, niekiedy dokładanie kolejnych elementów aparatu). Przyjmuje się na ogół, że ten etap leczenia trwa od 1,5 roku do 3 lat. Dokładny czas trwania leczenia zależy od indywidualnych czynników, takich jak:

• początkowa wada - stopień zaawansowania i rodzaj wady w największym stopniu rzutują na czas trwania leczenia - im bardziej nasilona wada, tym dłużej będzie trwało wyprowadzanie jej;
• wiek pacjenta - u starszych pacjentów etap ten będzie trwał dłużej, ponieważ u dorosłych zakończony jest już wzrost struktur kostnych i odpowiednie ustawienie zębów wymaga dłuższego działania sił.

Ostatnim etapem leczenia jest retencja polegająca na stabilizacji osiągniętych efektów. Drogi do tego celu są dwie. Aby utrzymać wynik leczenia, stomatolog może zaproponować retainer ruchomy lub retainer stały, czyli cienki drucik naklejany na stałe po wewnętrznej stronie zębów. Czas trwania retencji, tak jak czas aktywnej fazy leczenia, jest uzależniony od rodzaju i nasilenia nieprawidłowości, zastosowanej metody leczniczej, uwarunkowań genetycznych i wieku pacjenta. Ogólne zasady mówią, że czas postępowania retencyjnego nie może być krótszy niż połowa okresu aktywnego leczenia lub że okres retencji powinien wynosić 1-2 lata [1].

Jak przyspieszyć leczenie ortodontyczne?

Jedynym możliwym sposobem przyspieszenia leczenia ortodontycznego jest zaangażowanie pacjenta w ten proces. Pilne stosowanie się do zaleceń lekarza prowadzącego, regularne zgłaszanie się na wizyty kontrolne (średnio co 4 tygodnie) oraz zgłaszanie się do lekarza w przypadku awarii (na przykład odklejenia się zamka) to podstawa sprawnego prowadzenia leczenia.

Bibliografia:

1. I. Karłowska,, ed. Zarys współczesnej ortodoncji: podręcznik dla studentów i lekarzy stomatologów. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016.