Dlaczego mój ząb zrobił się ciemniejszy?

Dlaczego zęby zmieniają kolor?

Naturalny kolor szkliwa, czyli zewnętrznej warstwy zęba, waha się od niebieskobiałego, szarobiałego do barwy żółtobrunatnej [1]. Każde odchylenie od normy, nazywane przebarwieniem, może stanowić problem estetyczny i kliniczny. Zmiana koloru może dotyczyć wszystkich zębów lub pojedynczego zęba. Przyczyny tego zjawiska są różne. Może ono wynikać zarówno z działania substancji pochodzących z pożywienia, nieprawidłowej higieny, jak i być spowodowane procesami zachodzącymi wewnątrz zęba.

Czy ciemna plama na zębie to próchnica?

Wskutek nieodpowiedniej higieny oraz działania innych czynników dochodzi do ataku bakterii i rozwoju próchnicy na powierzchni zębów. Proces próchnicowy rozpoczyna się od demineralizacji, czyli utraty minerałów i zmiany mikrostruktury zęba. Powoduje to pojawienie się przebarwienia wywołanego zmienionym rozpraszaniem światła oraz wnikaniem barwników do tkanek zęba. Próchnica na początkowym etapie przyjmuje postać kredowobiałej plamy na powierzchni zęba, z upływem czasu jej kolor może się zmienić na brązowy, siny lub szary. Pojawienie się przebarwienia na zębie powinno skłonić do wizyty u stomatologa.

Ciemny ząb po leczeniu kanałowym

Ząb po leczeniu kanałowym może zmienić kolor na ciemniejszy, siny lub ciemnobrązowy. Przebarwienie, ze względu na powolne procesy toczące się wewnątrz zęba, często pojawia się wiele miesięcy po obumarciu zęba lub po jego leczeniu. Stopień przebarwienia zależy od indywidualnych predyspozycji i budowy zębiny oraz szkliwa, czyli tkanek zęba. Pojawienie się przebarwienia po leczeniu kanałowym nie jest niepokojącym procesem. Najczęściej wywołują je:

• rozpad miazgi (naczyń i nerwów w zębie) po wcześniejszym obumarciu zęba oraz wnikaniu krwi z naczyń do tkanki zęba,
• materiały stomatologiczne używane w leczeniu kanałowym do wypełnienia kanału (jest to skutek uboczny materiałów, nie wynika z błędu lekarza).

Obumarcie oraz rozpad miazgi są również powikłaniami pojawiającymi się po urazie zęba. Podczas urazu może dojść do przerwania ciągłości naczyń i wynaczynienia krwi. W wyniku tego barwniki krwi przenikają do kanalików obecnych w zębie i przybiera on barwę początkowo ciemnoróżową, a następnie ciemnobrązową. 

Przebarwienia zębów a dieta

Codzienna dieta również odgrywa dużą rolę w wyglądzie zębów. Obecność barwników w niektórych składnikach spożywczych negatywnie wpływa na wygląd szkliwa. Do produktów o szczególnie niekorzystnym wpływie zaliczamy:

• herbatę,
• kawę, 
• czerwone wino,
• przyprawy (kurkumę, curry).

Zdarza się, że wpływ na barwę zębów mają również przyjmowane leki. Doustne stosowanie preparatów żelaza oraz antybiotyków z grupy tetracyklin może powodować odmienny kolor zębów.

Znaczący wpływ na występowanie przebarwień ma również palenie tytoniu oraz barwniki pochodzące z substancji smolistych. Rozpuszczają się one w ślinie i wnikają do zagłębień w szkliwie. Sprzyja to przebarwieniu zębów na kolor brązowy lub czarny.

Czy zmiana koloru zawsze powinna niepokoić?

Zmiana koloru zębów nie zawsze wiąże się z toczącym się procesem chorobowym lub niekorzystnym wpływem przyzwyczajeń na uzębienie. Czasem wynika ona ze zmian związanych z wiekiem. Zęby z upływem czasu stają się matowe i ciemnieją, przyjmują odcień żółty, zielono-brązowy, szary. Najbardziej widoczne zmiany można zaobserwować około 50-60. roku życia [4]. Są to fizjologiczne procesy i nie powinny wzbudzać niepokoju.

Jak usunąć przebarwienia?

Istnieje wiele metod zapobiegania powstawaniu przebarwień oraz usuwania ich. Są to zarówno metody do samodzielnego stosowania, jak i profesjonalne zabiegi przeprowadzane pod okiem stomatologa. Najistotniejszymi są:

• stosowanie past wybielających - zawarte w tych pastach składniki nie wybielają tak naprawdę zębów. Pasta wybielająca, dzięki swojemu działaniu ścierającemu, usuwa przebarwiony osad, przywracając zębom ich naturalny kolor;
• profesjonalna higienizacja u stomatologa, czyli scaling (usuwanie kamienia nazębnego narzędziem ultradźwiękowym) oraz piaskowanie (usuwanie osadów) połączone z polerowaniem powierzchni zębów;
• wybielanie zębów - możliwe jest wybielanie zębów żywych oraz martwych (po leczeniu kanałowym), zawsze jest prowadzone przez stomatologa;
• jeśli konwencjonalne metody wybielania zawiodą, możliwe jest wykonanie licówek lub koron, czyli cementowanych na stałe na zębie prac protetycznych wykonanych z porcelany. Uzupełnienia te wymagają oszlifowania zęba, czyli usunięcia jego zewnętrznych warstw.

Bibliografia:

1. Z. Jańczuk, U. Kaczmarek, M. Lipski Stomatologia zachowawcza z endodoncją. Zarys kliniczny Warszawa 2014, s. 503-505
2. R. Derbiszewski, D. Kowalczyk, K. Zdebski, K. Węsierska, A. Jarząbek, M. Gońda-Domin, I. Wieczkowska Przebarwienia zębów – problem współczesnej stomatologii. Przegląd piśmiennictwa MS 11/2017
3. O. Kahveci, M. Fidecki, E. Jodkowska Przebarwienia zębów: diagnoza i leczenie Nowa Stomatologia 4/2007, s. 143-149
4. Z. Knychalska-Karwan Stomatologia wieku podeszłego, Lublin 2009, s.10