Czy warto leczyć mleczaki?

Czy szóstka jest zębem mlecznym?

U zdrowego dziecka w jamie ustnej obecnych jest 20 zębów mlecznych - pięć górnych po stronie prawej, pięć górnych po stronie lewej oraz analogicznie na dole w żuchwie. W 5.-7. roku życia dziecko wkracza w okres uzębienia mieszanego (w jamie ustnej sąsiadują ze sobą zęby mleczne i stałe), podczas którego wszystkie 20 zębów mlecznych ulega po kolei wymianie na zęby stałe. Trwa on do 11.-13. roku życia i kończy się wyrżnięciem stałych kłów lub piątek [2].

Około 6. roku życia u dziecka pojawiają się szóstki. Są to zęby stałe, które nie wypadają i mają za zadanie służyć przez całe życie. Dlatego warto o nie dbać już od samego początku.

Od czego psują się mleczaki?

W zębach mlecznych, tak samo jak w stałych, może rozwinąć się próchnica. Jak zatem psują się zęby? Aby to zrozumieć, należy pamiętać, że do pojawienia się próchnicy przyczynia się współistnienie kilku czynników. Są to:

• obecność bakterii produkujących szkodliwe dla zębów kwasy, 
• pożywienie dla bakterii, czyli cukry pochodzące z resztek pokarmów w jamie ustnej,
• czas, aby rozwinęła się próchnica, 
• czynniki zależne od organizmu dziecka, na przykład ilość wydzielanej śliny [2].

Co zatem osłabia zęby? 

• Nieodpowiednia higiena jamy ustnej - prawidłowe szczotkowanie zębów co najmniej dwa razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku, pozwala na usunięcie zalegających resztek pokarmowych oraz bakterii (tworzących na zębie płytkę nazębną). Szczotkowanie powinno być przeprowadzane od momentu pojawienia się pierwszego zęba w jamie ustnej. Do 12. roku życia mycie zębów powinno być kontrolowane przez rodziców [1].
• Przenoszenie bakterii z jamy ustnej mamy do buzi dziecka - należy unikać takich nawyków jak oblizywanie przez dorosłego smoczka lub łyżeczki dziecka, aby uniemożliwić przechodzenie bakterii wraz ze śliną.
• Budowa zębów mlecznych również sprzyja błyskawicznemu rozwojowi próchnicy. Mleczaki są gorzej zmineralizowane, czyli mają mniej minerałów oraz są słabsze. Dodatkowo warstwy szkliwa i zębiny, stanowiące struktury chroniące zęba, są cieńsze. Kształt zębów mlecznych sprzyja natomiast zaleganiu płytki nazębnej.
• Nieprawidłowe nawyki żywieniowe, w tym częste spożywanie cukrów, również w postaci soków oraz słodzonych napojów. Duży problem stanowi zasypianie dzieci z butelką mleka. Przyczynia się to do powstania próchnicy butelkowej, inaczej nazywają próchnicą kwitnącą. Przyjmuje ona postać próchnicy obecnej na powierzchniach wielu zębów, zaczynając od przednich zębów górnych.

Czy leczyć zepsute mleczaki?

Nie tylko warto leczyć mleczaki, ale wręcz trzeba to robić. Niezwykle szybko postępujący proces próchnicowy może sprawić, że zanim zęby wypadną, staną się źródłem kłopotliwych powikłań. 

Przede wszystkim, mleczaki z zaawansowanym procesem próchnicowym bolą i zdecydowanie uprzykrzają życie pociechom. Dziecko dręczone przewlekłym i silnym bólem będzie mniej chętne do współpracy ze stomatologiem, a leczenie będzie utrudnione. Szerzący się proces zapalny doprowadzić może nawet do powstania ropnia wymagającego leczenia chirurgicznego.

W sąsiedztwie zainfekowanych zębów mlecznych znajdują się zawiązki zębów stałych. Jeśli ząb nie zostanie wyleczony odpowiednio wcześnie, uszkodzone mogą zostać niewykształcone jeszcze zęby stałe. 

Chore zęby są ogniskiem infekcji. Rozprzestrzeniająca się infekcja wpływa na stan zdrowia całego organizmu i może powodować choroby odległych narządów.

Jak leczyć zepsute mleczaki?

Im wcześniej wykryta zostanie próchnica, tym łatwiej jest leczyć ząb. Próchnica w początkowych stadiach przyjmuje obraz białych lub brązowych plam na zębach. Na tym etapie zazwyczaj nie powoduje ona jeszcze bólu lub daje mierne dolegliwości bólowe. Jest to moment, kiedy zwykle ząb można jeszcze wyleczyć. Leczenie próchnicy przeprowadzane jest tak jak w zębach stałych. Początkowo usuwana jest zainfekowana tkanka, a następnie zakładana jest plomba. 

U dzieci możliwe jest również przeprowadzenie lapisowania, czyli impregnacji zęba. Metoda ta ma na celu nie wyleczenie, lecz zatrzymanie próchnicy. Polega na kilkukrotnym pokryciu zęba specjalną substancją bakteriobójczą - azotanem srebra. Lapisowanie odbywa się bez wiercenia w zębach.

Czy wyrywać zepsute zęby mleczne?

Sporym problemem jest konieczność przedwczesnego usunięcia zniszczonego zęba mlecznego. Dlatego należy to robić jedynie wtedy, gdy nie ma możliwości wyleczenia go lub podjęte leczenie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. 

Utrata mleczaka przed prawidłowym terminem wymiany może skutkować zaburzonym wyrzynaniem, nieprawidłowym ustawieniem stałych zębów, niedoborem miejsca dla stałego następcy, a nawet niedorozwojem szczęk. Jeśli zajdzie konieczność usunięcia zęba mlecznego, warto skonsultować się z ortodontą w celu wdrożenia profilaktyki wad zgryzu.

Bibliografia

1. B. Adamowicz-Klepalska. "Profilaktyka próchnicy zębów u dzieci." Pediatria Polska 84.6 (2009): 511-516.
2. D. Olczak-Kowalczyk, J. Szczepańska, and U. Kaczmarek, Eds., Współczesna stomatologia wieku rozwojowego. Otwock, 2017.
3. K. Kielar, "Wsparcie dziecka w rozwoju–profilaktyka stomatologiczna."