Torbiel ujścia moczowodowo-pęcherzowego (ureterocele)

Wróć do listy Data:
dr n. med. Bartosz Zawadzki
dr n. med. Bartosz Zawadzki

Torbiel ujścia moczowodowo-pęcherzowego (znana również jako ureterocele lub urethrocele) to wada wrodzona polegająca na balonowatym rozdęciu końcowego odcinka moczowodu w miejscu jego ujścia do pęcherza moczowego. Wada ta może doprowadzać do zaburzenia odpływu moczu i powstawania zwiększonego ciśnienia w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki oraz w samej nerce, co w konsekwencji może prowadzić do jej niewydolności. Zastój moczu może być również przyczyną nawracających infekcji układu moczowego oraz powstawania kamicy. Niewykryte lub nieleczone ureterocele może mieć znaczny negatywny wpływ na samopoczucie i jakość życia osób dotkniętych tą wadą. Dodatkowo istotną rolę odgrywa historia rodzinna występowania tej wady, ponieważ może ona zwiększać ryzyko jej pojawienia się oraz związanych z nią zaburzeń w odpływie moczu. 

Spis treści

Torbiel ujścia moczowodowo-pęcherzowego (ureterocele) – informacje podstawowe

Mianem ureterocele określamy torbielowate poszerzenie końcowego odcinka moczowodu obejmujące jego fragment podśluzówkowy. Etiologia ureterocele pozostaje nieznana. W większości przypadków wada ta wykrywana jest podczas prenatalnych badań ultrasonograficznych (USG), szczególnie w przypadkach objawów wskazujących na przeszkodę w odpływie moczu. W prenatalnym badaniu USG duże ureterocele jest zwykle łatwe do rozpoznania. Z kolei zdwojenie nerki z małym układem górnym lub niewielką torbielą ujścia moczowodowo-pęcherzowego może być trudne do rozpoznania w badaniu prenatalnym i często jest wykrywane przypadkowo w dorosłym wieku podczas badań wykonywanych z innych powodów.

Torbiel ujścia moczowodowo-pęcherzowego (ureterocele) – przyczyny

Ureterocele to wrodzona wada powodująca zwężenie moczowodu. W 4. tygodniu ciąży, około 32 dni po zapłodnieniu, formują się nerki zarodka, a zaburzenia tego procesu mogą skutkować zdwojeniem układu kielichowo-miedniczkowego oraz dodatkowymi moczowodami i ureterocele. Istnieją 2 typy ureterocele: wewnątrzpęcherzowe i zewnątrzpęcherzowe (ektopowe). Typ ektopowy (najczęstszy, ponad 80% przypadków) obejmuje przemieszczoną część moczowodu do szyi pęcherza lub cewki moczowej, co zwykle powoduje częściową jego niedrożność.

Torbiel ujścia moczowodowo-pęcherzowego (ureterocele) – epidemiologia

Wydaje się, że skłonność do tworzenia torbieli moczowodów jest dziedziczna, co sugeruje predyspozycje genetyczne. Torbiele ujścia moczowodowo-pęcherzowego są zazwyczaj izolowanymi nieprawidłowościami, niezwiązanymi z innymi wrodzonymi anomaliami urologicznymi. Ureterocele to stosunkowo rzadka wrodzona anomalia, która dotyka kobiety 4 do 6 razy częściej niż mężczyzn, częściowo dlatego, że całkowicie zduplikowane układy moczowe są również częstsze u kobiet (ich ogólna częstość występowania wynosi około 1 na 500 do 4000 osób). Schorzenie to wydaje się bardziej powszechne po lewej stronie i u osób rasy białej. Około 10% wszystkich ureterocele jest obustronnych, co może mieć wpływ na funkcje obu nerek. Ektopia moczowodu występuje rzadziej niż ureterocele (10 na 19 046 osób) i również jest częstsza u dziewczynek (stosunek chłopców do dziewczynek wynosi 1 : 5).

Torbiel ujścia moczowodowo-pęcherzowego (ureterocele) – objawy

Dolegliwości i ich nasilenie w przypadku wad układu moczowego mogą się różnić w zależności od rodzaju wady i stopnia upośledzenia funkcji układu. Do najczęstszych objawów klinicznych zaliczamy:

U pacjentów z ureterocele objawy mogą być bardzo zróżnicowane – od braku objawów po urosepsę, zatrzymanie moczu lub bezobjawowe poszerzenie górnych dróg moczowych. Czasami mogą występować wypadanie cewki moczowej lub pochwy i/lub obecność masy guzowatej wewnątrz jamy brzusznej.

W przypadku diagnozy postawionej prenatalnie badanie USG wykonywane po urodzeniu zazwyczaj potwierdza obecność poszerzonego moczowodu w układzie górnym w zdwojeniach dróg moczowych.

Leczenie torbieli ujścia moczowodowo- pęcherzowego (ureterocele)

Postępowanie w leczeniu ureterocele może być zarówno nieoperacyjne, endoskopowe, jak i operacyjne. Najczęściej wykonywane zabiegi obejmują:

  • przeszczepienie moczowodu (chirurgiczne przeniesienie moczowodu do innej lokalizacji w pęcherzu),
  • częściową nefroureterektomię (usunięcie fragmentu nerki i moczowodu),
  • całkowitą pierwotną rekonstrukcję moczowodu (odtworzenie lub naprawę moczowodu w całości).

Wybór metody leczenia zależy od wielu czynników, takich jak m.in.: stan zdrowia i wiek pacjenta, lokalizacja ureterocele, funkcjonowanie układu moczowego. Po rozpoznaniu wady w badaniu USG często zaleca się profilaktykę zakażeń (działania mające na celu zapobieganie zakażeniom).

Profilaktyka torbieli ujścia moczowodowo-pęcherzowego (ureterocele)

Obecnie nie ma metody zapobiegania występowaniu wady z uwagi na jej wrodzony charakter. Przesiewowe badania USG pozwalają na wykrycie większości wad, co jest szczególnie istotne w sytuacji nadzoru nad przypadkami rodzinnego występowania.

Piśmiennictwo:

  1. EAU Guidelines. Edn presented at the EAU Annual Congress, Milan 2021.
  2. Wahyudi I, Risky Raharja PA, Situmorang GR i wsp. Associations of ureteroceles location and system anatomy with outcomes of endoscopic treatment: a systematic review and meta-analysis. J Pediatr Urol 2023; 19(5): 626–636.
  3. Ghanem K, Leslie SW, Badreldin AM. Ureterocele. [Updated 2023 Oct 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing 2024.
Wróć do listy Przejdź dalej