Zaburzenia erekcji - zwiastun choroby serca?

Jak rozpoznać zaburzenia erekcji?

Zaburzenia erekcji dotyczą ok. 150 mln mężczyzn na świecie, w tym - 20 mln Europejczyków i 1,5 mln Polaków [2]. Obecnie nie są one uznawane za jedną chorobę, a raczej za objaw innych schorzeń, szczególnie tych dotyczących układu sercowo-naczyniowego. W mechanizmie wzwodu uczestniczą czynniki naczyniowe, nerwowe, metaboliczne, hormonalne oraz psychiczne. Zaburzenia erekcji mogą więc odzwierciedlać nieprawidłowości w działaniu jednego lub nawet kilku z tych mechanizmów. Zaburzenia te mogą występować w każdym wieku, szczególnie u mężczyzn chorujących na cukrzycę, choroby układu krążenia, zaburzenia psychiczne lub hipogonadyzm [1]. Dysfunkcje mogą rozwijać się stopniowo lub pojawić się nagle, np. na skutek czynników psychologicznych lub spożycia dużej ilości alkoholu [3].

Zaburzenia erekcji - przyczyny

Zaburzenia erekcji mogą być spowodowane wieloma czynnikami: psychologicznymi, neurologicznymi, naczyniowymi, hormonalnymi lub też wynikać z ich kombinacji [4].

Czynniki psychologiczne, takie jak stres, depresja, schizofrenia, obniżone libido czy lęk przed niepowodzeniem podczas stosunku, często prowadzą do zaburzeń wzwodu. Przyczynę zaburzeń erekcji mogą również stanowić niektóre schorzenia neurologiczne, takie jak: stwardnienie rozsiane, padaczka, udar mózgu, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, uraz rdzenia kręgowego lub przyczyny jatrogenne (związane z czynnościami medycznymi). Choroby te wpływają negatywnie na libido, mogą również zaburzać przewodzenie impulsów w nerwach sromowych, które odpowiadają za czynności płciowe [4,5].

Hormonalne podłoże zaburzeń erekcji wynika zazwyczaj z niedoboru testosteronu, hipogonadyzmu lub hiperprolaktynemii. Przyczyny naczyniowe obejmują natomiast: miażdżycę naczyń obwodowych i zaburzenia funkcji śródbłonka, które rozwijają się w przebiegu cukrzycy, choroby wieńcowej lub nadciśnienia [4,5].

Istotną rolę w rozwoju zaburzeń erekcji pełnią również leki, szczególnie te stosowane u pacjentów kardiologicznych. Zaburzenia wzwodu mogą być działaniem niepożądanym występującym u osób przyjmujących: diuretyki tiazydowe, beta-adrenolityki, antagonistów receptorów androgenowych (spironolakton), leki przeciwnadciśnieniowe (klonidyna, metyldopa), antydepresanty (powodujące hiperprolaktynemię), blokery receptorów H2 i leki przeciwpsychotyczne [4,5].

Do innych czynników zwiększających ryzyko zaburzeń erekcji zalicza się także:

• starzenie się i związany z tym spadek poziomu testosteronu,
• siedzący tryb życia,
• palenie tytoniu,
• otyłość i zespół metaboliczny,
• hiperlipidemię,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzycę typu 2,
• nadużywanie alkoholu i narkotyków,
• zaburzenia snu,
• przewlekłe choroby nerek, wątroby i płuc [2,5].

Zaburzenia erekcji a choroby serca

Częstą przyczyną kłopotów ze wzwodem są choroby układu krążenia takie jak miażdżyca, choroba wieńcowa, czy niewydolność serca. W wielu przypadkach problemy z erekcją są pierwszym zwiastunem chorób układu sercowo-naczyniowego u mężczyzn, u których brak jest innych objawów klinicznych. Z tego względu wszyscy mężczyźni powyżej 30. r.ż., u których występują zaburzenia erekcji, znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia [2].

Każdy mężczyzna, którego dotyczą zaburzenia erekcji, powinien znajdować się pod opieką lekarza. Oprócz znalezienia przyczyny i wprowadzenia terapii polepszającej jakość życia seksualnego, a tym samym komfort życia pacjenta, lekarz ma za zadanie sprawdzić, czy u pacjenta występują czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i rozpoznać ewentualną chorobę na jak najwcześniejszym etapie.

Metody leczenia zaburzeń wzwodu

Leczenie zaburzeń erekcji przebiega zazwyczaj wielotorowo. Skuteczna terapia powinna obejmować: zmianę stylu życia i obniżenie masy ciała, farmakoterapię oraz leczenie chorób towarzyszących, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie [4].

Modyfikacja stylu życia obejmuje najczęściej:

• regularny wysiłek fizyczny, 
• redukcję masy ciała, 
• zmianę diety,
• zaprzestanie palenia papierosów i spożywania alkoholu [2].

Dietą zalecaną dla mężczyzn z zaburzeniami erekcji jest dieta śródziemnomorska. Mężczyźni, którzy opierają swój jadłospis na warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych i tłuszczach wielonienasyconych, rzadziej doświadczają problemów seksualnych.

Wprowadzenie wszystkich, rekomendowanych wyżej zmian sprawia, że pacjenci rzadziej doświadczają zaburzeń erekcji. Najlepsze rezultaty osiągane są jednak, gdy dodatkowo włączy się leczenie inhibitorami fosfodiesterazy-PDE-5 [2].

Inhibitory PDE-5 są podstawową grupą związków używanych w leczeniu zaburzeń wzwodu, tzw. “złotym standardem”. Wszystkie preparaty z tej grupy są bezpieczne, dobrze tolerowane i wykazują skuteczność w co najmniej 65% przypadków. Mogą być stosowane nawet u pacjentów leczonych jednocześnie lekami na nadciśnienie, z wyłączeniem alfa-adrenolityków i azotanów [2]. U części pacjentów inhibitory PDE-5 nie są jednak wystarczająco skuteczne. Dotyczy to zwłaszcza osób chorych na cukrzycę lub choroby układu krążenia. W takim wypadku warto ustalić przyczynę nieskuteczności terapii oraz skorzystać z metod alternatywnych, tj. iniekcji do ciał jamistych, pompek próżniowych czy terapii skojarzonych. Pacjenci, którzy nie reagują na żadną z form leczenia lub preferują trwałe rozwiązanie problemu, mogą być kandydatami do operacji wszczepienia protezy prącia. Jeżeli przyczyną zaburzeń erekcji są czynniki psychogenne, wskazane jest dodatkowo skorzystanie z terapii psychoseksualnej [5]. 

Bibliografia:

1. Rabijewski M., Diagnostyka i leczenie zaburzeń erekcji – wytyczne American College of Physicians, Medycyna Po Dyplomie, 
   Vol 19/nr 3/marzec 2010.
2. Zdrojewicz Z. i in., Zaburzenia erekcji a choroby układu krążenia, Seksuologia Polska 2013, tom 11, nr 1.
3. https://www.mp.pl/pacjent/seksuologia/zaburzenia-seksualne/u-mezczyzn/92036,zaburzenia-erekcji [ostatni dostęp: 31.08.2022]
4. Rabijewski M., Zaburzenia wzwodu - nowe możliwości terapeutyczne, Przegląd Urologiczny 2013/2 (78).
5. Wiatr T., Czy zaburzenia erekcji pacjenta to problem lekarza rodzinnego?, Lekarz POZ 3/2021.