Stulejka - jak wygląda i jak ją wyleczyć?

Skrót anatomiczny - prawidłowe prącie i napletek

Dla wielu osób miejsca intymne i choroby z nimi związane są tematem wstydliwym, niekiedy nieporuszanym z bliskimi ani nawet z lekarzami. Ponadto w społeczeństwie istnieje wiele błędnych i nieprawdziwych przekonań dotyczących tych kwestii. Przed rozpoczęciem omawiania choroby związanej z narządami płciowymi, warto jest więc nakreślić, jaki wygląd i funkcjonowanie wpisują się w szeroko pojętą “normę”.

Penis, inaczej prącie, jest męskim narządem płciowym zewnętrznym. Wyróżnia się w nim (idąc od góry): korzeń, trzon oraz żołądź, która stanowi jego zgrubiały koniec. Z kolei wewnątrz prącia znajduje się cewka moczowa oraz specjalne naczynia krwionośne, które wypełniając się krwią, powodują wzwód [1].

W stanie spoczynku żołądź prącia pokryta jest przez napletek, który jest fałdem skórnym. Jest on ruchomy, przytwierdzony do penisa wędzidełkiem znajdującym się u podstawy żołędzi. Napletek pełni ważne funkcje, m.in.: chroni wrażliwą żołądź prącia oraz ujście cewki moczowej, utrzymuje wilgotność, bierze udział w produkcji mastki oraz pełni funkcję erogenną dzięki licznym zakończeniom nerwowym [1]. Jednocześnie istnieją dowody, że mężczyźni nieobrzezani, czyli posiadający napletek, mają większe ryzyko transmisji chorób przenoszonych drogą płciową [2]. Napletek może być też miejscem wyjścia różnych chorób i stanów nagłych w obrębie narządów płciowych. Jedną z najczęstszych z nich jest stulejka.

Stulejka - jak wygląda?

Stulejka jest stanem, w którym ujście napletka jest zwężone, przez co nie można go odprowadzić z żołędzi prącia. Może być wrodzona (występuje od urodzenia) lub nabyta (w wyniku np. nieprawidłowego odprowadzania napletka, zakażenia, urazu). Warto zaznaczyć, że u dzieci nieodprowadzalność napletka jest rzeczą normalną - jedynie u 50% chłopców w 1. roku życia napletek da się odprowadzić; często pozostaje on nieodprowadzalny do 3., a nawet do 5. r.ż. [2,3,4]. Takie zjawisko nazywa się stulejką fizjologiczną i w tym wypadku napletek można nieco odprowadzić, aby uwidocznić ujście cewki moczowej [4].

Z kolei o stulejce patologicznej mówi się, kiedy u dziecka w pierwszych latach życia nie można uwidocznić ujścia cewki moczowej lub gdy u starszych dzieci i wszystkich dorosłych nie można odprowadzić napletka poza żołądź prącia.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Do lekarza należy zgłosić się w przypadku stulejki patologicznej (czyli zawsze, gdy występuje u dorosłego) lub gdy dochodzi do pojawienia się objawów takich jak:

• zatrzymanie moczu lub ból podczas jego oddawania;
• obecność krwi w moczu;
• zaczerwienianie i bolesność okolicy żołędzi;
• nieprzyjemny zapach lub wypływ ropnej wydzieliny; 
• nawracające zakażenia układu moczowego;
• bolesne wzwody i ból przy współżyciu (u dorosłych).

Pod żadnym pozorem nie należy samodzielnie na siłę odprowadzać napletka - może to spowodować ból oraz uszkodzenie napletka, co może mieć trwałe konsekwencje dla zdrowia [2,3,4].

Jak poradzić sobie ze stulejką?

W przypadku stulejki fizjologicznej leczenie zazwyczaj nie jest konieczne - u większości chłopców z wiekiem dochodzi do rozciągnięcia napletka. Jeżeli występują łagodne dolegliwości, takie jak gromadzenie mastki pod napletkiem czy powstawanie “balonika” podczas oddawania moczu bez współwystępowania wyżej wymienionych objawów alarmowych, po konsultacji z lekarzem można spróbować użyć specjalnych kremów i żeli mających na celu zmiękczenie napletka. U dzieci możliwe jest też wykonanie drobnych nacięć u ujścia napletka, aby był on łatwiej odprowadzalny. Ostatecznym leczeniem jest jednak obrzezanie [2,3,4]. 

Obrzezanie

Obrzezanie chłopców i mężczyzn jest zabiegiem szeroko wykonywanym na całym świecie - szacuje się, że ok. 1 na 4 mężczyzn na świecie był poddany temu zabiegowi [5]. Polega on na usunięciu całości bądź części napletka w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Wykonane przez lekarza w prawidłowych, sterylnych warunkach jest procedurą bezpieczną, rzadko dającą powikłania. Można przeprowadzić je ze względów medycznych, np. po stwierdzeniu stulejki patologicznej lub nawracających zapaleń żołędzi i napletka, aczkolwiek zabieg jest najczęściej wykonywany z powodów kulturowych, religijnych i światopoglądowych. 

Warto jednak wiedzieć, że obrzezanie ma też uzasadnienie zdrowotne - liczne badania wykazały, że wiąże się on z poprawą zdrowia seksualnego. Obrzezanie zmniejsza ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową, w tym kiły i zakażeń wirusami HIV i HPV oraz raka prostaty i prącia, a także zakażeń układu moczowego i ich powikłań [2,5]. U partnerek obrzezanych mężczyzn obserwuje się niższą częstość zachorowań na chlamydię oraz raka szyjki macicy [5].

Referencje:

1. “Sobotta Atlas anatomii człowieka. Narządy wewnętrzne klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy.” Wydanie 23. Pod red. Paulsen F., Waschke J. Wyd. Elsevier Urban&Partner. Wrocław 2012: 182-187.
2. “Pediatria” Wydanie 5. Pod red. Lissauer T, Carroll W. Wyd. Edra Urban&Partner. Wrocław 2019: 425-428.
3. https://www.nhs.uk/conditions/phimosis/ (ostatni dostęp: 4.08.2022)
4. “Pediatria I” Pod red. Kawalec W., Grenda R., Kulus M. Wyd. PZWL. Warszawa 2018: 123-124.
5. Morris BJ. Why circumcision is a biomedical imperative for the 21(st) century. Bioessays. 2007;29(11):1147-1158.