Poroniłaś? Nie jesteś sama - najczęstsze przyczyny poronień

Poronienie dotyczy nawet co czwartej kobiety, która zaszła w ciążę. Jakie są jego najczęstsze przyczyny? Kiedy i jaką diagnostykę należy wdrożyć? 

Kiedy mówimy o poronieniu?

Poronienie to samoistna utrata ciąży przed jej 22. tygodniem. Najczęściej następuje jeszcze zanim ta zostanie zauważona, przed implantacją zarodka i dotyczy nawet połowy ciąż. Wraz z rozwojem płodu ryzyko poronienia zmniejsza się - zdecydowanie maleje po stwierdzeniu czynności serca płodu (FHR), która zwykle pojawia się w 5.-6. tygodniu ciąży. Po 13. tygodniu jedynie 1% ciąż ulega samoistnemu poronieniu [1]. 

Co 4 kobieta, która była w ciąży, doświadczyła jednej lub więcej utrat ciąży w swoim życiu. Szacuje się, że ok. 15% rozpoznanych ciąż ulega samoistnemu poronieniu [1]. Poronienia nawracające, czyli 3 lub więcej utrat kolejnych ciąż dotyczą ok. 1% par [2]. 

Głównym objawem poronienia jest ból brzucha, plamienie i krwawienie, tym bardziej nasilone, im bardziej zaawansowany wiek ciążowy i etap poronienia. Poronienie zagrażające niekoniecznie musi skończyć się utratą ciąży - takie objawy mogą się pojawić również na początku prawidłowej ciąży, należy jednak skonsultować się z lekarzem w celu badania i ustalenia dalszego postępowania [3].  

W niektórych przypadkach dochodzi do tzw. poronienia zatrzymanego. Oznacza to, że następuje obumarcie płodu, ale nie zostaje on wydalony z organizmu matki. Jedynym objawem może być brak powiększania się macicy przez kilka tygodni; utrata ciąży jest stwierdzana wtedy podczas badania USG lub na podstawie braku wzrostu β-hCG [1]. 

Jakie są przyczyny poronień?

Ryzyko poronienia wzrasta wraz z wiekiem rodziców, a także w przypadku historii wcześniejszych poronień [4]. 

Za większość wczesnych poronień (przed 10. tygodniem ciąży) odpowiedzialne są aberracje chromosomowe - błędy w liczbie chromosomów powstające przypadkowo podczas procesu powstawania komórki jajowej/plemnika, zapłodnienia czy podziałów komórek zarodka [1,2]. Powtarzające się poronienia mogą być związane z genetycznymi nieprawidłowościami u rodziców [1]. 

Niewydolność ciałka żółtego i niedostateczna ilość progesteronu mogą zaburzyć lub uniemożliwić implantację i wczesny rozwój ciąży [1]. 

Źle kontrolowane choroby endokrynologiczne, takie jak cukrzyca i niedoczynność tarczycy, związane są z ryzykiem poronienia, jednak prawidłowe leczenie niweluje to ryzyko [2]. Inne choroby przewlekłe także mogą być przyczyną poronienia, jednak często w ich przebiegu dochodzi do całkowitego braku owulacji [1].  

Wśród infekcji mogących być przyczyną utraty ciąży wymienia się: różyczkę, opryszczkę, zakażenie CMV, świnkę, odrę, toksoplazmozę a także uogólnione infekcje z gorączką [1]. Dlatego też tak istotne jest obowiązkowe szczepienie MMR przeciwko odrze, śwince i różyczce. Nie należy zapominać o czynnikach toksycznych - alkoholu, papierosach, narkotykach [1, 4]. 

Przyczyną poronień, szczególnie nawracających lub na późniejszych etapach ciąży, mogą być również czynniki anatomiczne takie jak: wrodzone wady macicy, zrosty wewnątrzmaciczne (zespół Ashermana), niewydolność szyjki macicy, mięśniaki macicy i endometrioza. Często jednak wady te współistnieją z innymi czynnikami przyczyniającymi się do niemożności donoszenia ciąży [1, 4]. 

Powodem występowania poronień nawracających może być zespół antyfosfolipidowy - schorzenie autoimmunologiczne związane również z ryzykiem wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej oraz innymi powikłaniami położniczymi, np. nadciśnieniem indukowanym ciążą, wewnątrzmacicznym ograniczeniem wzrastania płodu i przedwczesnym oddzieleniem się łożyska [1]. 

Kiedy należy wdrożyć diagnostykę?

Najczęściej do poronienia dochodzi na wczesnym etapie życia płodowego i jego przyczyną są przypadkowe zaburzenia genetyczne. Dla większości kobiet będzie to pojedyncze wydarzenie, które nie przeszkadza w zajściu w kolejną ciążę i jej donoszeniu [1].  

Jeżeli jednak doszło do 3 kolejnych utrat ciąży (według niektórych źródeł - 2) istnieje wskazanie do wdrożenia diagnostyki poronień nawracających, która może obejmować: 

  • szczegółowy wywiad lekarski i ginekologiczno-położniczy; 

  • badanie ginekologiczne; 

  • ocenę budowy narządów rodnych za pomocą: USG, sonohisterografii (USG macicy z użyciem soli fizjologicznej jako kontrastu), histerosalpingografii (badanie drożności jajowodów z wykorzystaniem RTG), rezonansu magnetycznego i/lub histeroskopii; 

  • oznaczenie przeciwciał antyfosfolipidowych; 

  • badanie cytogenetyczne zarodka po poronieniu; 

  • badanie chromosomów rodziców; 

  • inne badania laboratoryjne, np. w kierunku cukrzycy czy chorób tarczycy, stężenie prolaktyny [2, 4].


Referencje:

  1. J. Skrzypczak. Poronienie w: G.H. Bręborowicz “Położnictwo i ginekologia”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015. 

  1. D. W. Branch. Poronienia nawracające. N Engl J Med 2010;363:1740-47.