Kalkulatory wzrostu i siatek centylowych
Kalkulatory wzrostu i siatek centylowych – jak obliczać wskaźniki rozwoju dziecka?
Rozwój fizyczny dziecka oraz jego stan odżywienia są niezwykle ważnymi wskaźnikami, koniecznymi do monitorowania zarówno przez lekarzy, jak i przez rodziców. Poprzez cykliczne odnotowywanie wartości na siatkach centylowych można stworzyć wykresy obrazujące harmonijny (czy też zaburzony) rozwój dziecka. Czym są siatki centylowe i jak ich używać? W jaki sposób kalkulator wzrostu oblicza prawdopodobną wysokość chłopca lub dziewczynki w przyszłości? Poznaj najważniejsze informacje o wskaźnikach rozwoju dziecka i sprawdź, które z nich można uzyskać dzięki skorzystaniu ze specjalnych kalkulatorów!
Siatki centylowe – co to takiego?
Siatki centylowe to narzędzie, dzięki któremu lekarze i rodzice mogą skutecznie monitorować rozwój dziecka (w różnych aspektach), wychwytując jednocześnie ewentualne nieprawidłowości (na przykład w procesie przybierania na masie czy też wzrostu ciała). Zostały one opracowane z uwzględnieniem danych statystycznych opisujących wielokierunkowy rozwój dzieci w danym regionie.
Do oceny podstawowych parametrów rozwoju używa się kilku siatek centylowych. Na osi poziomej siatki ukazany jest wiek dziecka, a na osi pionowej – masa ciała, wzrost lub BMI. Osobnych siatek centylowych używa się do oceny rozwoju dziewczynek i chłopców. Na każdej siatce uwidocznione są krzywe – linie, które pozwalają się zorientować, jaka część populacji dzieci (zazwyczaj 3%, 10%, 25%, 50%, 75% oraz 97%) w wieku badanego dziecka osiąga większe lub mniejsze zakresy wyników. Przestrzenie pomiędzy poszczególnymi liniami określa się mianem tak zwanych kanałów centylowych.
Jak czytać siatki centylowe? Kalkulator siatek centylowych
Ogólna zasada odczytywania wartości z siatek centylowych obejmuje sprawdzenie osi poziomej siatki i odszukanie na niej wieku dziecka (w zależności od używanego egzemplarza, jest on podany w miesiącach lub w latach), a następnie sprawdzenie osi pionowej i odnalezienie konkretnej wartości w kilogramach (jeśli siatka dotyczy wagi) lub też w centymetrach (jeśli siatka dotyczy długości ciała/wzrostu dziecka). Na zbiegu przecinających się linii odczytujemy konkretny wynik.
Co istotne, siatki centylowe znajdują się na końcu każdej książeczki zdrowia dziecka, a wartości wzrostu czy masy ciała osiągane w poszczególnych etapach rozwoju powinny być w nich odnotowywane przez rodziców lub przez lekarza na każdej kolejnej wizycie pediatrycznej.
Pozwala to nie tylko na określenie prawidłowości lub nieprawidłowości w rozwoju w momencie badania, ale również na monitorowanie tego rozwoju w czasie. Jeśli parametry dziecka plasują się pomiędzy 3 i 97 centylem, wówczas znajduje się ono w tak zwanej szerokiej normie. Wyniki poniżej lub powyżej tych wartości powinny być każdorazowo konsultowane z lekarzem. Dla przykładu, wynik dla wzrostu poniżej 3 centyla może wskazywać na rozwój niskorosłości, a powyżej 97 centyla - wysokorosłości. Pomocne w obliczaniu konkretnych wskaźników rozwoju mogą być kalkulatory siatek centylowych, uwzględniające oczywiście płeć dziecka.
Siatki centylowe – chłopcy (kalkulator)
Kalkulator siatek centylowych dla chłopca pozwala obliczyć wskaźniki rozwoju noworodka, niemowlęcia i starszego dziecka. Aby uzyskać prawidłowy wynik, należy podać w oknach kalkulatora takie wartości, jak data urodzenia, długość ciała (lub jego wysokość) w centymetrach, a także masę ciała. Gotowy wynik pozwala określić, w jakim kanale centylowym znajduje się dziecko.
Siatki centylowe – dziewczynki (kalkulator)
Kalkulator siatek centylowych dla dziewczynek działa podobnie, jak ten dla chłopców. Aby uzyskać czytelny wynik, należy w pustych oknach umieścić datę urodzenia dziecka, jego wagę i długość lub wysokość ciała w centymetrach. Każdy niepokojący wynik spoza wspomnianej powyżej, szerokiej normy, należy skonsultować z lekarzem pediatrą.
Prognozowanie wzrostu dziecka – kalkulator wzrostu dla chłopców i dziewcząt
Jednym z kalkulatorów, który również odnosi się do wskaźników rozwoju dziecka, jest kalkulator przypuszczalnego wzrostu. Bazuje on na tak zwanej wartości MPH (skrót wziął się od angielskiej nazwy wskaźnika – Mid Parental Height, czyli średnia wysokość ciała rodziców), którą oblicza się w następujący sposób:
- dla dziewcząt – od sumy wysokości ciała rodziców odejmuje się liczbę 13, a uzyskany wynik dzieli się przez 2. Dla przykładu: jeśli wzrost matki to 160 centymetrów, a ojca – 180 centymetrów, to można przypuszczać, że ich córka będzie miała około 163,5 centymetra wzrostu [(340-13)/2];
- dla chłopców – do sumy wysokości ciała rodziców dodaje się liczbę 13, a uzyskany wynik dzieli się przez 2. Dla przykładu: jeśli wzrost matki to 160 centymetrów, a ojca – 180 centymetrów, to można przypuszczać, że ich syn będzie miał około 176,5 centymetra wzrostu [(340+13)/2].
Oczywiście należy pamiętać o tym, że wyniki uzyskane w kalkulatorach wzrostu dziecka są jedynie orientacyjne i absolutnie nie można ich brać za pewnik.
Źródła:
- Prof. dr hab. med. M. Krawczyński, Siatki centylowe. Masa i długość ciała małego dziecka [w:] Medycyna Praktyczna, 19.10.2017
- Dr n. med. M. Wójcik, Jak prognozuje się wzrost chłopców i dziewcząt? [w:] Medycyna Praktyczna, 29.06.2015
- J. Smyczyńska, A. Lewiński, Wskaźniki auksologiczne przydatne w diagnostyce dzieci z niedoborem wzrostu i w monitorowaniu skuteczności ich leczenia [w:] Endokrynologia Pediatryczna 12/2013
- Dr n. med. I. Rogozińska, dr n. med. K. Kądziela, Diagnostyka zaburzeń wzrastania – kiedy i jak należy ją podejmować? [w:] Pediatria po Dyplomie 04/2022
- A. Mazur, Utrata masy ciała u dziecka [w:] Pediatria po Dyplomie 09/2013
- Dr n. med. i n. o zdr. N. Bieńko, Siatki centylowe, czyli ocena rozwoju fizycznego i stanu odżywienia dziecka [w:] Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, ncez.pzh.gov.pl, dostęp: 07.01.2025
- Ł. Matwiejczyk, J. Meyer-Szary, I. Domżalska-Popadiuk, J. Kwiatkowska, Przydatność kliniczna siatek centylowych urodzeniowej masy ciała w opiece nad noworodkiem [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2019, tom 13, nr 3
- P. Matusik, E. Małecka-Tendera, A. Nowak, Metody stosowane w praktyce pediatrycznej do oceny stopnia odżywienia dzieci [w:] Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2005, tom 1, nr 2
- Z. Kułaga, A. Różdżyńska, I. Palczewska, A. Grajda, B. Gurzkowska, E. Napieralska, M. Litwin, grupa badaczy OLF, Siatki centylowe wysokości, masy ciała i wskaźnika masy ciała i młodzieży w Polsce – wyniki badania OLAF [w:] Standardy Medyczne/Pediatria 2010, tom 7