Kalkulator BSA

BSA — czym ono jest?

Powierzchnia ciała [ang. Body Surface Area, BSA] jest wartością wyliczoną matematycznie lub mierzoną komputerowo, która odnosi się do rozmiaru ciała wyrażonego w jednostce powierzchni. Początki wyliczania BSA sięgają XIX wieku, kiedy Meeh opracował pierwszą matematyczną formułę, którą udoskonalali inni badacze — w tym DuBois i DuBois. Zaproponowali oni w roku 1916 obecnie najpopularniejszy wzór pozwalający ze stosunkowo dużą precyzją określić powierzchnię ciała pacjenta, znając jedynie jego wzrost oraz masę. BSA powszechnie podaje się w metrach kwadratowych, choć możliwe jest także wyrażenie go w innych jednostkach.

Sposoby określania BSA — wzór i techniki komputerowe

Choć w 1916 DuBois i DuBois opracowali równanie umożliwiające dość precyzyjne wyliczenie powierzchni ciała pacjenta, to w następnych latach kolejni badacze podejmowali wysiłki, aby wzór jednak doprecyzować. Efektem tych prac jest mnogość sposobów wyliczania powierzchni — zatem z którego kalkulatora najlepiej skorzystać?

Klasyczny wzór DuBois, najbardziej popularny, sprawdza się dobrze dla osób dorosłych o standardowej budowie ciała i bez znacznych deformacji. Formuła ta odpowiednia jest również dla pacjentów z nadwagą, jednak jej słabością jest ocena powierzchni u osób ze znaczną niedowagą oraz fizycznymi malformacjami. Wzór nie uwzględnia płci, ale jest chętnie wykorzystywany w onkologii.

BSA=0,007184 x W^0,425 x H^0,725

W — waga (kg), H — wzrost (m)

Innym popularnym kalkulatorem powierzchni ciała jest wzór Haycock z 1978 roku, którego zaletą jest wysoka precyzja w określaniu zapotrzebowania pacjenta na energię, a także adekwatność wyników dla dzieci i nastolatków.

BSA=0,024265 x W^0,5378 x H^0,3964

W — waga (kg), H — wzrost (m)

Formuła szczególnie przydatna w praktyce neonatologicznej — dostosowana szczególnie do pacjentów w okresie najwcześniejszego dzieciństwa, także urodzonych przedwcześnie, to wzór Meban. Drugim kalkulatorem pediatrycznym jest przelicznik zaproponowany przez Mosteller w 1987 roku.

Jednak okazuje się, że najdokładniejszymi narzędziami wykorzystywanymi w pomiarach powierzchni ciała są komputerowe skanery 3D. Ich precyzja pozwala na uzyskanie niemalże bezbłędnych wyników, jednak, ze względu na niską dostępność, są one rzadko stosowane. Formuły matematyczne mają swoje ograniczenia — przede wszystkim, uwzględniają zazwyczaj tylko dwie dane antropometryczne — wzrost i masę ciała, natomiast niewiele z nich ma wzgląd na płeć. Co więcej, w przypadku osób ze znacznymi deformacjami ciała, wyniki obliczeń są mocno nietrafne. Warto o tym pamiętać — kalkulator zawsze obarczony jest pewnym błędem.

BSA — kalkulator przydatny w medycynie

Wzory pozwalające oszacować kondycję organizmu stanowią nieocenioną pomoc w diagnostyce oraz lecznictwie. Kalkulator powierzchni ciała człowieka pozwala trafniej określać masę metaboliczną (ilość tkanek w organizmie, które wykazują aktywność metaboliczną — przemianę materii) niż masa ciała. Jest również nieco bardziej odporny na błędy szacunkowe mogące pojawiać się przy występowaniu nadmiaru tkanki tłuszczowej u pacjenta.

Poszczególne dziedziny medycyny — nefrologia, kardiologia, onkologia czy transplantologia zyskują dzięki BSA. Wzór na powierzchnię ciała okazuje się często kluczowy dla oceny parametrów fizjologicznych oraz precyzyjnego określania dawek leków i planowania zabiegów operacyjnych.

Nefrologia

Szybkość filtracji kłębuszkowej (inaczej przesącz kłębuszkowy), jeden z kluczowych dla nefrologii parametrów, wyliczany jest dzięki znajomości BSA pacjenta. Współczynnik filtracji pozwala na ocenę pracy nerek, co wykorzystywane jest między innymi w kwalifikacji do zabiegów transplantacyjnych oraz leczenia nefrologicznego.

Kardiologia

W kardiologii powierzchnia ciała jest kluczowa do wyliczenia wskaźnika sercowego. Jest to istotna wartość z punktu widzenia hemodynamiki, która pozwala ocenić pracę mięśnia sercowego. Wskaźnik sercowy jest iloraz krwi przepompowywanej przez lewą komorę serca w czasie jednej minuty przez oszacowaną powierzchnię ciała.

Onkologia

Większość leków stosowanych w chorobach nowotworowych wymaga wysoce precyzyjnego dawkowania, które jest zależne, między innymi, od rozmiaru ciała pacjenta. Z tego też powodu lekarze wykorzystują BSA do wyliczania dawek chemioterapeutyków. Okazuje się bowiem, że znajomość powierzchni ciała pozwala na bardziej precyzyjne dawkowanie leków niż w przypadku posługiwania się samą masą pacjenta.

Choć na ogół pacjenci rzadziej poznają swoje BSA niż inne wskaźniki (na przykład popularny BMI), to jednak właśnie powierzchnia ciała bywa wartością szczególnie ważną dla ich procesu leczenia. Nie tylko wskazuje na procesy metaboliczne w organizmie, ale też pozwala precyzyjnie zaplanować leczenie.

Bibliografia:

1. https://hematoonkologia.pl/kalkulator-hematologa/powierzchnia-ciala
2. Ahn Y., Formula and scale for body surface area estimation in high-risk infants, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21874709/ (dostęp: 9.01.2025)
3. Penteado Schmidt C., Body Surface Area (BSA), https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-10988-2_15 (dostęp: 9.01.2025)
4. https://remedium.md/kalkulatory/kardiologia/wska%C5%BAnik-sercowy-ci-cardiac-index
5. Haycock G. B., Geometric method for measuring body surface area: a height-weight formula validated in infants, children, and adults, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/650346/ (dostęp: 9.01.2025)
6. Krawczuk M. i in., Analiza dokładności formuł do wyznaczania powierzchni ciała człowieka, https://www.researchgate.net/publication/319481410_ANALIZA_DOKLADNOSCI_FORMUL_DO_WYZNACZANIA_POWIERZCHNI_CIALA_CZLOWIEKA (dostęp: 9.01.2025)
7. Shuter B., Aslani A., Body surface area: Du Bois and Du Bois revisited, https://link.springer.com/article/10.1007/s004210050679 (dostęp: 9.01.2025)
8. Krawczuk M. i in., Analiza dokładności formuł do wyznaczania powierzchni ciała człowieka, https://mostwiedzy.pl/pl/publication/analiza-dokladnosci-formul-do-wyznaczania-powierzchni-ciala-czlowieka,141657-1 (dostęp: 9.01.2025)