Sposoby na jesienne chłody – cynamon, imbir i kardamon

Cynamon - właściwości

Cynamonowiec cejloński rośnie w warunkach naturalnych na wyspie Cejlon. To liściaste drzewo jest uprawiane również na Sri Lance, w Indonezji i Brazylii oraz w południowo-wschodnich regionach Indii.  Z kawałków kory tego drzewa w formie zmielonej jak i w kawałkach, powstaje przyprawa o nazwie cynamon. Również z kory cynamonowca uzyskujemy poprzez destylację parą wodną olejek cynamonowy.

Przyprawa ta o słodkawo-korzennym i piekącym smaku jest nie tylko powszechnie wykorzystywana w kuchniach chociażby jako dodatek do szarlotek czy deserów z jabłkami lub składnik pieczonego mięsa czy ryb. Cynamon posiada również liczne właściwości zdrowotne. Nie tylko pobudza apetyt, ale też wspomaga wydzielanie soków trawiennych, dlatego też jest polecany w leczeniu niestrawności oraz wzdęć. Cynamon zapobiega również nadkwaśności oraz działa przeciwbiegunkowo. Olejek cynamonowy zawiera także silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i odkażające. Odnotowano korzystny wpływ tego olejku na gospodarkę węglowodanową i lipidową u osób z cukrzycą typu II. Stwierdzono, że spożywanie do 6 gramów cynamonu w ciągu dnia obniża stężenie glukozy, trójglicerydów oraz cholesterolu całkowitego i jego frakcji LDL. Ponadto naukowcy z uniwersytetu w Tel Awiwie wykazali, że spożywanie cynamonu może zapobiec rozwojowi choroby Alzheimera. Natomiast inna grupa badaczy z Rush University Medical Center udowodnili, że u chorych na stwardnienie rozsiane, przyjmowanie cynamonu spowalnia procesy chorobowe. Przyprawa ta w swoim składzie zawiera liczne związki polifenolowe o właściwościach antyoksydacyjnych, chroniąc nasz organizm przed niekorzystnym działaniem reaktywnych form tlenu. Jedną z substancji biologicznie czynnych, które występują w cynamonie jest aldehyd cynamonowy. Właśnie ten związek odpowiada za większość korzyści zdrowotnych. Ponadto suplementacja cynamonem może wywierać korzystny wpływ u osób z czynnikiem ryzyka kardiometabolicznego. Także metaanaliza badań z 2020 roku wykazała, że przyjmowanie cynamonu może poprawić parametry ciśnienia tętniczego. Wyniki badań wskazują również, że związki obecne w cynamonie regulują  stężenie glukozy i lipidów we krwi jak i zwiększają wrażliwość na insulinę oraz spowalniają wchłanianie węglowodanów w jelicie cienkim. W piśmiennictwie naukowym znajdziemy także informacje na temat dodatniego wpływu związków zawartych w cynamonie na choroby neurodegeneracyjne jak i nowotworowe. Cynamon wykazuje również działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Przyprawa ta charakteryzuje się także właściwościami przeciwbakteryjnymi, przeciwgrzybicznymi i przeciwwirusowymi.  Należy jednak pamiętać, że terapię dotyczącą cukrzycy oraz zaburzeń lipidowych stanowi indywidualnie dopasowana farmakoterapia jak i modyfikacja stylu życia i sposobu żywienia. 

Skutki uboczne po spożyciu cynamonu wynikają zazwyczaj z uwagi na zawartość w nim kumaryn. Związki te w nadmiernej ilości poprzez suplementację mogą być toksyczne jak i mogą nawet powodować uszkodzenie wątroby. Jednak przy zbilansowanej diecie, w bardzo niewielu przypadkach po spożyciu produktów zawierających cynamon,  może wystąpić  owrzodzenie jamy ustnej. Również związek zwany aldehydem cynamonowym, który jest zawarty w olejku, może wywoływać reakcję alergiczną. 

Zobacz także:

Suplementacja witaminy D - jak najlepiej zapobiegać niedoborom witaminy D?

Cynk a odporność

Przygotuj się na jesień i dowiedz się, jak wspomóc swoją odporność

Imbir - działanie i zastosowanie

Kolejną opisywaną przez nas przyprawą roślinną jest imbir. Uprawiany on jest w ciepłym i wilgotnym klimacie. Jego korzenie wywodzą się z południowo-wschodniej Azji. Imbir należy do rodziny imbirowatych – Zingiberaceae. Jego nazwa pochodzi od greckiego wyrazu zingiberis, jednocześnie opisując jego wygląd, gdyż to słowo oznacza „w kształcie poroża jelenia”. Roślina ta znana była już w Azji ponad 3000 lat temu, gdzie z uwagi na swoje walory smakowe była powszechnie stosowana. Kłącze imbiru zawiera szereg substancji o właściwościach przeciwutleniających, do których zalicza się olejki eteryczne oraz oleożywice. Przyprawa ta swój smak i zapach zawdzięczają właśnie olejkom eterycznym, takim jak gingerol, zingeron i cytral. Pierwszy z nich, gingerol, wykazuje właściwości zdrowotne, przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Głównym nośnikiem zapachu jest zingiberol. Za ostry smak imbiru odpowiada natomiast ostra substancja nielotna, jaką jest gingerol. Wymienione substancje biologicznie czynne sprawiają, że imbir zawiera wiele właściwości zdrowotnych, takich jak zapobieganie nudnościom i wymiotom oraz działanie przeciwbólowe. Wykazano, że 1,2–1,5 gramów imbiru dziennie może znacząco redukować nudności kobiet w ciaży. Imbir stosuje  się także w łagodzeniu nudności i wymiotów pooperacyjnych, spowodowanych zastosowaniem narkozy. Dodatkowo substancje zawarte w olejkach eterycznych wykazują działanie przeciwwirusowe, co wykorzystywane jest pomocniczo w leczeniu przeziębienia. (Dowiedz się także, dlaczego w przypadku przeziębienia nie dostaniesz recepty na antybiotyk?)

Przyprawa ta działa również przeciwbólowo. Zawiera ona składniki, które swoimi właściwościami przypominają leki przeciwzapalne. Uważa się, że imbir może wykazywać działanie wspomagające w łagodzeniu bólu w chorobach reumatycznych. Zaleca się przyjmowanie ≥250 mg sproszkowanego kłącza imbiru 3 razy dziennie. Działanie przeciwbólowe występuje przy regularnym spożyciu około 4 gramów dziennie imbiru przez okres wyznaczony przez specjalistę. Wykazano również skuteczność imbiru w łagodzeniu bólu menstruacyjnego u kobiet oraz migrenowego bólu głowy. Wśród korzystnych działań rośliny należy wymienić także informacje o jego przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych oraz przeciwutleniających właściwościach. Dodatkowo imbir może mieć korzystne zastosowanie w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej i lipidowej. Z badań wynika, że obniża on również stężenie glukozy na czczo, hemoglobiny glikowanej jak i zmniejsza insulinooporność u pacjentów z cukrzycą typu 2.  

Imbir jest powszechnie uznany za bezpieczny. Natomiast z ostrożnością powinny go przyjmować osoby chorujące na cukrzycę i przyjmujące leki obniżające stężenie glukozy we krwi osoby stosujące leki przeciwkrzepliwe. Również należy zachować ostrożność przy chorobach układu pokarmowego oraz kamicy żółciowej z uwagi na jego żółciopędne działanie. Wśród niepożądanych działań mogą wystąpić również zaburzenia ze strony układu pokarmowego oraz po podaniu miejscowym, kontaktowe zapalenie skóry. 

Kardamon - właściwości

Ostatni z opisywanych przypraw jest kardamon. Tą jedną z najstarszych i najdroższych przypraw, otrzymuje się z suszonych owoców rośliny zielnej o długich, szerokich liściach. Rośnie ona w stanie dzikim w tropikalnych lasach na półwyspie Indyjskim i Cejlonie, w Chinach i Indonezji a także w Ameryce. W Indiach kardamon znany jest od tysięcy lat jako roślina zdrowotna, która stosowana jest przy problemach trawiennych oraz w leczeniu stanów zapalnych.

Wyróżniamy dwa rodzaje kardamonu, zielony oraz czarny. Kardamon zielony nazwany jest także prawdziwym. Wyróżnia się on mocnym, korzennym aromatem jak i wieloma właściwościami zdrowotnymi. Natomiast kardamon czarny charakteryzuje się większymi ciemnobrązowymi strąkami jak i łagodniejszym aromatem. 

Związki zawarte w olejkach eterycznych kardamonu, mają działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybiczne. W infekcjach wirusowych zalecany jest napar kardamonowy z mlekiem, stosując 1 łyżeczkę rozdrobnionego kardamonu na jedną szklankę gorącego mleka z miodem. Tak przygotowany napój należy pić trzy razy dziennie.  

W piśmiennictwie są opublikowane badania, które wykazały wpływ kardamonu na stężenie glukozy i lipidów we krwi oraz na parametry zapalne. Wymienia się również jego rolę w normowaniu ciśnienia tętniczego krwi oraz zastosowaniu przy problemach żołądkowo-jelitowych u kobiet w ciąży. Z uwagi na właściwości przeciwskurczowe, kardamon jest pomocny w przypadku czkawki oraz w łagodzeniu kurczowych bólów brzucha i jelit. Dodatkowo roślina ta reguluje aktywność genów w komórkach nowotworowych raka skóry oraz zmniejsza aktywność genów związanych z ich rozwojem.

Dla miłośników tej przyprawy mamy również dobrą wiadomość. Kardamon spożywany w racjonalnych ilościach, nie powoduje działań niepożądanych jak i ogólnie uznany jest za bezpieczny. 

Cynamon, imbir i kardamon to nie tylko rozgrzewające przyprawy korzenne. Możemy się cieszyć ich wyjątkowym smakiem jak i korzystać z ich właściwości prozdrowotnych. Dołączając te przyprawy do naszej diety, możemy być pewni, że nie tylko nas ogrzeją od środka, ale i wzmocnią nasz organizm. Na zdrowie!

Autor Katarzyna Kwiatkowska-Działak. 

Konsultacja merytoryczna mgr Aleksandra Kajdas, dietetyk.

Bibliografia:

1. A. A. Rajathi, S. Sundarraj, M. M. Leslie, Processing and Medicinal Uses of Cardamom and Ginger – A Review, „Journal of Pharmaceutical Sciences and Research”, nr 9 (10) 2017.
2. S. Abera, B. Gezahegn, B. Hirko, Nutritional composition of cardamom (elettariacardamoum) seedcultivated in ethiopia, „International Journal of Modern Pharmaceutical Research”, nr 3 (5) 2019.
3. G. Prance, M. Nesbitt, The Cultural History of Plants, Routledge, New York 2005.
4. Kędzia A.: Aktywność olejku cynamonowego (Oleum Cinnamomi) wobec bakterii beztlenowych. Postępy Fitoterapii, 2011; 
5. Grys A., Łowicki Z., Parus A.: Właściwości lecznicze imbiru (Zingiber officinale Roscoe). Postępy Fitoterapii, 2010; 
6. Wang S., Zhang C., Yang G. i wsp.: Biological properties of 6-gingerol: a brief review. Nat. Prod. Commun., 2014; 
7. Viljoen E., Visser J., Koen N. i wsp.: A systematic review and meta-analysis of the effect and safety of ginger in the treatment of pregnancy-associated nausea and vomiting. Nutr. J., 2014;