Zaburzenia lipidowe - co oznacza “wysoki cholesterol”?

Zaburzenia lipidowe, czyli czym są dyslipidemie

Pod określeniem zaburzenia lipidowe kryją się dyslipidemie. Mówiąc najprościej, są to zaburzenia metaboliczne związane z nieprawidłowymi wartościami stężenia lipidów i lipoprotein (“tłuszczów”) w osoczu krwi, do których zaliczamy między innymi trzy grupy schorzeń:

• hipercholesterolemię, czyli tak zwany “wysoki cholesterol”,
• dyslipidemię aterogenną,
• ciężką hipertriglicerydemię.

Należy przy tym pamiętać, że choć potocznie mówi się tylko o “wysokim cholesterolu”, to w praktyce schorzenia te są dużo bardziej złożone, a ich diagnostyka opiera się na ocenie większej liczby składników krwi. 

Z perspektywy pacjenta najważniejsza jest informacja, że rozpoznanie schorzenia jest możliwe w czasie rutynowych badań laboratoryjnych, więc warto poprosić lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej o zlecenie tak zwanego lipidogramu, nawet jeśli nic nam nie dolega. Fakt, że zaburzenia lipidowe mogą nie dawać żadnych objawów nie oznacza, że można je lekceważyć.

Dlaczego zaburzenia lipidowe są tak niebezpieczne?

Przede wszystkim, nie można zapomnieć o ich wpływie na rozwój miażdżycy - badania wskazują bowiem, że to właśnie zaburzenia lipidowe mają kluczowe znaczenie w inicjacji tej niebezpiecznej choroby [3]. Więcej na ten temat przeczytają Państwo w naszym artykule “Nie lekceważ miażdżycy - ta choroba to cichy zabójca”. Uznaje się także, że zaburzenia lipidowe wchodzą w skład zespołu metabolicznego.

O tym, jak niebezpieczne są zaburzenia lipidowe dobitnie świadczy fakt, że w karcie oceny ryzyka sercowo-naczyniowego SCORE2 - która pozwala na oszacowanie 10-letniego ryzyka zdarzeń sercowo naczyniowych, np. zawału serca - uwzględnia się płeć, palenie tytoniu, skurczowe ciśnienie tętnicze oraz poziom cholesterolu nie-HDL we krwi [3].

Pozwala to również odpowiedzieć na pytanie, dlaczego należy leczyć zaburzenia lipidowe, mimo że z perspektywy pacjenta mogą nie być one odczuwalne - kontrola stężenia tych składników osocza krwi pozwala na zminimalizowanie ryzyka sercowo-naczyniowego, co przekłada się na przedłużenie długości i jakości życia [3].

Jak rozumieć lipidogram?

Podstawowym badaniem pozwalającym na diagnostykę w kierunku zaburzeń lipidowych jest lipidogram, zwany także profilem lipidowym - tradycyjnie zaleca się pobranie próbek krwi na to badanie na czczo, choć nie jest to konieczne [3]. W jego skład standardowo wchodzi pomiar stężeń:

• cholesterolu całkowitego,
• cholesterolu frakcji HDL (tak zwany “dobry cholesterol”),
• cholesterolu frakcji LDL (tak zwany “zły cholesterol”),
• trójglicerydów.

W uproszczeniu można przyjąć, że im mniej cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i trójglicerydów tym lepiej, podczas gdy cholesterol HDL powinien oscylować powyżej zalecanej normy. Ponadto, na podstawie powyższych oznaczeń można obliczyć poziom cholesterolu nie-HDL.

Potocznie bardzo często można usłyszeć, że ktoś ma “wysoki cholesterol”. Pod pojęciem tym kryje się hipercholesterolemia, za którą uznaje się stężenie LDL-C przekraczające 115 mg/dl (3 mmol/l). Jednak nieprzekroczenie tego poziomu nie oznacza, że nie mamy do czynienia z zaburzeniem lipidowym. Istotne jest, aby wyniki lipidogramu skonsultować ze swoim lekarzem, bowiem pożądany poziom poszczególnych parametrów jest ściśle zależny od pacjenta i grupy ryzyka, w jakiej się znajduje [2]. 

Leczenie zaburzeń lipidowych

Głównym celem leczenia zaburzeń lipidowych jest ograniczenie ryzyka sercowo-naczyniowego, dlatego w skład zaleceń dla pacjentów z dyslipidemią wchodzą [3]:

• unikanie ekspozycji na tytoń w jakiejkolwiek postaci,
• stosowanie zdrowej diety z ograniczeniem tłuszczów nasyconych,
• uwzględnienie w diecie produktów pełnoziarnistych, warzyw, owoców i ryb,
• włączenie aktywności fizycznej,
• wyleczenie nadwagi/otyłości - więcej na ten temat przeczytają Państwo w artykule “Leczenie farmakologiczne otyłości jako uzupełnienie zmiany stylu życia”,
• obniżenie stężenia LDL-C w osoczu krwi oraz wyrównanie innych parametrów lipidowych,
• kontrola cukrzycy.

Podkreśla się, że ogromną rolę w kontroli zaburzeń lipidowych ma zdrowy styl życia i aktywność fizyczna, jednak leczenie często jest wspomagane farmakologicznie. Najczęściej przepisuje się statyny. Do innych leków stosowanych w zaburzeniach lipidowych należą:

• inhibitory wchłaniania cholesterolu, 
• leki wiążące kwasy żółciowe,
• inhibitory PCSK9,
• lomitapid,
• fibraty.

Referencje

1. Interna Szczeklika - mały podręcznik (online), https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4. [ostatni dostęp: 05.08.2022 r.]
2. Interna Szczeklika - mały podręcznik (online), https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4.1. [ostatni dostęp: 05.08.2022 r.]
3. Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo‑naczyniowe, https://ptkardio.pl/wytyczne/36-wytyczne_esceas_dotyczace_postepowania_w_dyslipidemiach_jak_dzieki_leczeniu_zaburzen_lipidowych_obnizyc_ryzyko_sercowonaczyniowe [ostatni dostęp: 05.08.2022 r.]