Niewydolność wątroby – objawy, przyczyny i leczenie

Wróć do listy Data:
lek. Sylwia Ziółkowska
lek. Sylwia Ziółkowska

Niewydolność wątroby to poważne schorzenie, które w szybkim tempie może zagrozić życiu pacjenta. Wątroba – pełniąca kluczową rolę w metabolizmie, eliminacji toksyn oraz produkcji ważnych enzymów –  może ulec uszkodzeniu na skutek różnych czynników, takich jak zatrucia, infekcje wirusowe, nadużywanie alkoholu czy przedawkowanie leków. Objawy niewydolności wątroby mogą być zróżnicowane, obejmując żółtaczkę, biegunkę, utratę apetytu czy uczucie pełności w nadbrzuszu. Wczesne rozpoznanie i szybkie podjęcie leczenia są kluczowe dla uratowania pacjenta, a w najcięższych przypadkach może być konieczne przeszczepienie wątroby. Poniżej przedstawiono najważniejsze informacje na temat przyczyn, objawów i leczenia niewydolności wątroby.

Spis treści

Niewydolność wątroby – informacje podstawowe

Niewydolność wątroby to poważne schorzenie, które zagraża życiu pacjenta i wymaga pilnej interwencji medycznej. Wątroba, będąca jednym z kluczowych narządów, odpowiada za wiele istotnych procesów w organizmie, w tym metabolizm, eliminację toksyn oraz produkcję enzymów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niewydolność wątroby może przyjmować formę ostrą, podostrą lub przewlekłą, w zależności od jej przyczyny i tempa postępu choroby. Choroba może być wywołana przez szereg czynników – zatrucia, przedawkowanie leków, infekcje wirusowe, a także schorzenia związane z niewydolnością wielonarządową. Objawy niewydolności wątroby obejmują żółtaczkę, utratę apetytu, biegunkę, uczucie pełności w nadbrzuszu i mogą zmieniać się z czasem. Leczenie niewydolności wątroby wymaga hospitalizacji i jest zależne od zidentyfikowanej przyczyny niewydolności.

Przyczyny niewydolności wątroby

Ostra niewydolność wątroby w Polsce najczęściej spowodowana jest zatruciami, w tym zatruciami grzybami (szczególnie muchomorem sromotnikowym) i alkoholem, a także przedawkowaniem leków, np. paracetamolu (często w przypadkach samobójczych lub przypadkowo). Wśród rzadziej spotykanych przyczyn znajdują się zakażenia wirusowe, zwłaszcza wirusami hepatotropowymi (WZW A, B, C, rzadziej D i E) czy herpeswirusami, oraz choroby związane z zakrzepicą żyły wrotnej lub nadmiernym gromadzeniem pierwiastków w wątrobie, np. miedzi w chorobie Wilsona. Wystąpienie ostrego stłuszczenia wątroby w czasie ciąży to kolejna rzadka, ale poważna przyczyna niewydolności wątroby.

W ostatnich latach, wraz z rosnącą popularnością używek, suplementów diety i ziół, zauważa się coraz częstsze przypadki uszkodzenia wątroby związane z tymi substancjami. W wielu przypadkach mimo przeprowadzonych badań trudno jest jednoznacznie określić przyczynę choroby.

U pacjentów z marskością wątroby niewydolność może rozwijać się stopniowo w wyniku progresji choroby przewlekłej lub wystąpić gwałtownie pod wpływem wyzwalających czynników.

Objawy niewydolności wątroby

Niewydolność wątroby może manifestować się różnorodnymi objawami, które często pojawiają się stopniowo. Najczęstsze z nich to:

  • żółtaczka – zażółcenie skóry i białkówek oczu;
  • świąd skóry – uczucie swędzenia;
  • utrata apetytu i nudności;
  • bóle w nadbrzuszu i uczucie pełności;
  • zaburzenia trawienne – odbijanie się, niestrawność;
  • osłabienie i senność;
  • wodobrzusze oraz powiększenie wątroby i/lub śledziony.

W cięższych przypadkach mogą wystąpić powikłania takie jak encefalopatia wątrobowa (zaburzenia funkcji mózgu), żylaki przełyku czy zaburzenia krzepnięcia.

Niewydolność wątroby – jakie badania wykonać w celu postawienia diagnozy?

Rozpoznanie niewydolności wątroby opiera się głównie na badaniach laboratoryjnych, takich jak:

  • aktywność transaminaz wątrobowych;
  • frakcje bilirubiny;
  • aktywność GGTP, fosfatazy alkalicznej;
  • parametry krzepnięcia;
  • badania wirusologiczne – w celu wykrycia infekcji wirusowych (np. WZW A, B, C);
  • oznaczenie stężenia leków podejrzewanych o udział w zatruciu.

Wykorzystuje się również badania obrazowe, takie jak ultrasonografia jamy brzusznej i tomografia komputerowa.

W diagnostyce encefalopatii wątrobowej wykonuje się również oznaczenie poziomu amoniaku w surowicy. Skala Childa-Pugha oraz MELD (Model of End-stage Liver Disease) służą do oceny stopnia zaawansowania choroby i mają wartość prognostyczną.

Leczenie niewydolności wątroby

Leczenie ostrej niewydolności wątroby wymaga hospitalizacji, najlepiej na oddziale hepatologicznym lub intensywnej opieki medycznej. W zależności od przyczyny niewydolności stosuje się różne terapie:

  • specyficzne odtrutki – na przykład leczenie N-acetylocysteiną w zatruciu paracetamolem;
  • antybiotykoterapię, leczenie przeciwwirusowe, glikokortykosteroidy – w zależności od przyczyny zakażenia;
  • płukanie żołądka – w przypadku zatrucia grzybami lub lekami wykonywane w ciągu kilku godzin po spożyciu grzybów lub leków;
  • wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych i utrzymywanie normoglikemii.

Leczenie encefalopatii wątrobowej polega na stosowaniu laktulozy, która zmniejsza stężenie amoniaku. W najcięższych przypadkach niewydolności wątroby konieczne może być przeszczepienie wątroby. Przeszczepienie wątroby może uratować życie pacjenta, pod warunkiem że zostanie wykonane w ciągu 48 godzin od zgłoszenia do ośrodka transplantacyjnego.

Piśmiennictwo:

  1. Ostra niewydolność wątroby. Medycyna Praktyczna. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.7.13 [dostęp z dnia 20.11.2024 r.].
  2. Palka MM. Choroby wątroby i dróg żółciowych w gabinecie lekarza POZ. Lek POZ 2017; 1: 13–16.
  3. Macnaughtan J, Thomas H. Liver failure at the front door. Clin Med (Lond) 2010; 10(1): 73–78.
  4. Habior A. Zioła i suplementy diety a ryzyko uszkodzenia wątroby. Gastroenterol Klin 2012; 4(2): 59–68.
Wróć do listy Przejdź dalej