Choroba bostońska u dzieci

Co to jest bostonka?

Z wysypką na skórze swoich pociech prędzej czy później zmierzy się niemal każdy rodzic. Jedną z jej przyczyn może być choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (ang. hand, foot and mouth disease, HFMD), znana także pod potocznie używaną nazwą bostonka lub choroba bostońska. Często chorują na nią dzieci poniżej 10 roku życia, zarażając się w przedszkolach i szkołach [1]. Bostonkę wywołują wirusy zwane enterowirusami - w związku z tym warto pamiętać, że nie jest to choroba, którą leczy się antybiotykiem! [1] 

W jaki sposób dziecko może się zarazić? Choroba szerzy się przez kontakt z wydzielinami i kałem zakażonej osoby - dlatego mówi się o niej także “choroba brudnych rąk” - a także drogą kropelkową (kaszel, kichanie). Najwięcej zachorowań zdarza się na wiosnę i w lecie [1]. 

Choroba bostońska - objawy

Do typowych objawów choroby bostońskiej zalicza się:

• wysypkę (o charakterze grudek lub pęcherzyków) w charakterystycznych miejscach: na błonie śluzowej jamy ustnej, powierzchni dłoniowej rąk oraz podeszwach stóp; wysypka jest bolesna,
• gorączkę (>38 st. Celsjusza),
• złe samopoczucie [2].

Wysypka może pojawić się też na tułowiu dziecka lub w okolicy pośladkowej. Czasem występują również problemy z układem pokarmowym czy oddechowym. Zmiany skórne i w jamie ustnej zazwyczaj ustępują w czasie 7-10 dni, a gorączką w ciągu 48h [3]. 

Warto pamiętać, że choroba rąk, stóp i jamy ustnej może dawać również niespecyficzne objawy - wysypka może pojawić się na większej powierzchni ciała, a zwłaszcza u dzieci chorujących na atopowe zapalenie skóry może przypominać zmiany opryszczkowe [1]. 

Lekarz rozpoznaje chorobę bostońską na podstawie badania fizykalnego dziecka i zebrania wywiadu - zazwyczaj do postawienia diagnozy nie są wymagane dodatkowe badania laboratoryjne czy obrazowe.

Leczenie bostonki u dzieci

Choroba często ustępuje samoistnie w czasie 2-3 tygodni. Na ten moment nie ma leków celowanych w wirusy wywołujące bostonkę, więc leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów. Ważną rolę odgrywają leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol. Nie stosuje się natomiast sterydów. Istotne jest, aby dbać o odpowiednie nawodnienie i odżywienie dziecka - bolesne zmiany w obrębie jamy ustnej mogą powodować niechęć do jedzenia i picia. Zimne napoje czy karmienie małymi porcjami lub przy użyciu strzykawki może pomóc utrzymać podaż płynów i pokarmów [1,3]. 

Trwają intensywne badania kliniczne nad szczepionką przeciwko enterowirusom wywołującym chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej. Mimo zaawansowanych etapów badań, żaden preparat nie został na razie zarejestrowany [1]. 

Bostonka - rokowanie

Ryzyko powikłań bostonki jest niskie. Aby minimalizować ryzyko zakażenia, należy od małego wpajać dziecku nawyk regularnego mycia rąk (po przyjściu do domu, po zabawie, przed jedzeniem, po skorzystaniu z toalety). Na tę chwilę nie dysponujemy innymi metodami zapobiegania chorobie poza utrzymywaniem odpowiedniej higieny. Ważne jest również podjęcie decyzji o pozostaniu chorego dziecka w domu do czasu wyzdrowienia, żeby nie zwiększać ryzyka rozwinięcia epidemii bostonki w szkołach czy przedszkolach.

Referencje:

1.    Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej – nowe spojrzenie na znaną osutkę wirusową. (n.d.). Artykuły Przeglądowe - Artykuły I Wytyczne - Pediatria - Medycyna Praktyczna Dla Lekarzy. Retrieved September 14, 2022, from https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/139641,choroba-dloni-stop-i-jamy-ustnej

2.    Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej. (n.d.). Pediatria - mp.pl. Retrieved September 14, 2022, from https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/79171,choroba-dloni-stop-i-jamy-ustnej

3.    Esposito, S., & Principi, N. (2018, February 6). Hand, foot and mouth disease: current knowledge on clinical manifestations, epidemiology, aetiology and prevention. European Journal of Clinical Microbiology &Amp; Infectious Diseases, 37(3), 391–398. https://doi.org/10.1007/s10096-018-3206-x