Biopsja nerki

Biopsja nerki – informacje podstawowe

Biopsja nerki polega na pobraniu fragmentu tkanki nerki. Materiał do badań można pobrać 4 drogami – poprzez nakłucie skóry (oligobiopsja), w trakcie zabiegu chirurgicznego lub laparoskopowego oraz uzyskując dostęp do nerki przez naczynia żylne.

Najczęściej wykonuje się biopsję przezskórną, gdyż jest zabiegiem najmniej obciążającym dla pacjenta oraz prowadzi do najmniejszej liczby powikłań.

Wskazania do biopsji nerki

Wskazania do biopsji nerki dotyczą zarówno diagnostyki schorzeń nerki własnej, jak i nerki po przeszczepie. Do najczęstszych wskazań zaliczamy:

• zespół nerczycowy,
• przewlekły białkomocz o nieustalonej przyczynie,
• przewlekłą chorobę nerek o nieznanej przyczynie (zwłaszcza gwałtownie postępującą),
• nefropatie w przebiegu schorzeń reumatologicznych,
• zaburzenia funkcji przeszczepionej nerki.

Biopsję nerki przeszczepionej nierzadko wykonuje się wielokrotnie, jeżeli podejrzewa się jej odrzucanie lub inną przyczynę pogorszenia czynności.

Przygotowanie do przezskórnej biopsji nerki

Aby zmniejszyć ryzyko powikłań, przed wykonaniem biopsji nerki należy podjąć pewne kroki przygotowawcze.

1. Odstawienie leków
   • 5 dni przed zabiegiem: należy odstawić leki przeciwpłytkowe (po konsultacji z lekarzem) i niesteroidowe leki przeciwzapalne, które mogą zwiększać ryzyko krwawienia.
   • Inne leki: konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu ustalenia, które leki można bezpiecznie stosować przed zabiegiem.
2. Badania laboratoryjne
   • Morfologia krwi i parametry krzepnięcia są wymagane, aby ocenić ryzyko krwawienia.
   • Grupa krwi – u pacjentów z podwyższonym ryzykiem krwawienia należy oznaczyć grupę krwi oraz zabezpieczyć koncentrat krwinek czerwonych na wypadek krwawienia.
3. Badanie ultrasonograficzne (USG)
   • Przed planowaną biopsją należy wykonać badanie USG, aby ocenić układ moczowy i dokładne położenie nerek.
4. Przygotowanie w dniu zabiegu
   • Bycie na czczo: w dniu biopsji pacjent powinien pozostać na czczo, co oznacza brak jedzenia i picia przez określony czas przed zabiegiem.

Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu do biopsji można zminimalizować ryzyko komplikacji.

Jak przebiega zabieg przezskórnej biopsji nerki?

Biopsja nerki to procedura medyczna przeprowadzana w warunkach szpitalnych w sali zabiegowej wyposażonej w aparat ultrasonograficzny, co umożliwia dokładne monitorowanie igły biopsyjnej i zwiększa bezpieczeństwo zabiegu.

Najważniejsze elementy przezskórnej biopsji nerki:

• pozycja pacjenta – w przypadku biopsji nerki własnej pacjent leży na brzuchu, w przypadku biopsji nerki przeszczepionej leży natomiast na plecach, ponieważ przeszczepiona nerka jest umiejscowiona w dolnej części brzucha;
• przygotowanie pola zabiegowego – pole zabiegowe jest dezynfekowane i przygotowywane zgodnie z zasadami aseptyki, a zabieg przeprowadza się przy użyciu sterylnych narzędzi;
• znieczulenie – miejsce wkłucia jest znieczulane: zarówno skóra, tkanka podskórna, jak i głębsze warstwy aż do torebki nerki;
• pobranie wycinka – pod kontrolą USG wprowadza się igłę biopsyjną; przy biopsji nerki własnej pacjent proszony jest o wstrzymanie oddechu w momencie pobierania wycinka, aby unieruchomić nerkę; zazwyczaj pobiera się 2 wycinki, które muszą zawierać co najmniej 7 kłębuszków nerkowych i 1 tętnicę, żeby badanie było reprezentatywne;
• po zabiegu – na miejsce nakłucia zakłada się jałowy opatrunek i opatrunek uciskowy; pacjent pozostaje w pozycji leżącej przez co najmniej 12 godzin pod obserwacją; następnego dnia wykonuje się kontrolne badanie USG i badanie krwi.

Biopsja nerki jest zabiegiem mało inwazyjnym, ale wymaga odpowiedniego przygotowania i odpoczynku po zabiegu, aby zapewnić bezpieczeństwo i jak najlepsze wyniki diagnostyczne.

Zalecenia po przezskórnej biopsji nerki

Po 24-godzinnej obserwacji, w przypadku braku powikłań, pacjent może być wypisany do domu. Przez kolejne 3 dni po zabiegu należy unikać wysiłku fizycznego, a przez następnych kilka tygodni – znacznego wysiłku fizycznego (zwłaszcza dźwigania).

Przezskórna biopsja nerki – przeciwwskazania

Przeciwwskazania do biopsji nerki można podzielić na względne i bezwzględne, które całkowicie uniemożliwiają wykonanie biopsji.

Przeciwwskazania bezwzględne to:

• brak zgody pacjenta na zabieg,
• niemożliwe do wyrównania zaburzenia krzepnięcia,
• nowotwory nerek,
• pojedyncza nerka,
• brak możliwości wyznaczenia bezpiecznego miejsca nakłucia (wady nerek, niewielka grubość miąższu nerki [< 10 mm]).

Do przeciwwskazań względnych zaliczamy:

• leczenie przeciwzakrzepowe i skazy krwotoczne,
• niewyrównane nadciśnienie tętnicze,
• zakażenia układu moczowego,
• stany zapalne skóry w miejscu nakłucia,
• ciężką niedokrwistość,
• wodonercze.

Przezskórna biopsja nerki – powikłania

Przezskórna biopsja nerki jest zabiegiem stosunkowo bezpiecznym, ale jak każdy zabieg medyczny niesie pewne ryzyko powikłań, głównie związanych z krwawieniem w miejscu nakłucia. Poniżej wskazano najczęstsze powikłania.

Krwinkomocz

• Występuje u prawie wszystkich pacjentów (95–100%).
• Ustępuje samoistnie w ciągu 3 dni po zabiegu.

Krwiomocz

• Występuje u 5–9% pacjentów.
• Objawia się obecnością krwi w moczu.

Krwiak nadtorebkowy

• Dotyczy 64–81% pacjentów.
• Jest to nagromadzenie krwi wokół nerki, które zwykle wchłania się samoistnie w ciągu 3 miesięcy.

Krwiak podtorebkowy

• Dotyczy 3,3–4% pacjentów.
• Powstaje pod torebką nerki i zwykle ustępuje w ciągu miesiąca.

Masywne krwawienie do układu kielichowo-miedniczkowego

• Występuje u mniej niż 0,5% pacjentów.
• Jest skutkiem przekłucia ściany kielicha lub miedniczki nerki.

Ból po zabiegu

• Najczęściej pojawia się w okolicy lędźwiowej i może promieniować do podbrzusza.

Przetoki tętniczo-żylne

• Dotyczą 15–17% pacjentów.
• Zazwyczaj zamykają się samoistnie w ciągu 24 godzin, czasem utrzymują się do 4 tygodni. Jeśli przetoka nie zniknie, może być konieczna interwencja chirurgiczna lub naczyniowa.

Konieczność interwencji chirurgicznej

• U 0,5–1% pacjentów może zajść potrzeba operacji, np. jeśli igła przypadkowo uszkodzi inny narząd lub naczynie.

Zgon

• Jest to niezwykle rzadkie powikłanie (0,02–0,05%).

Piśmiennictwo:

1. Bandari J, Fuller TW, Turner Іі RM i wsp. Renal biopsy for medical renal disease: indications and contraindications. Can J Urol 2016; 23(1): 8121–8126.
2. Young M, Leslie SW. Renal Biopsy. [Updated 2023 Jul 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing 2024.