Oznaczenie albumin (ilościowe) w moczu

Co to jest albumina?

Albumina to drobnocząsteczkowe białko (66 kDa) produkowane w wątrobie, zbudowane z 585 aminokwasów. Pełni kluczowe funkcje transportowe i reguluje ciśnienie onkotyczne osocza. W warunkach fizjologicznych niewielkie ilości albuminy przesączają się w kłębuszkach nerkowych i są wchłaniane zwrotnie przez komórki kanalików nerkowych.

Obecność albuminy w moczu

Albuminuria, czyli obecność albuminy w moczu, może sugerować rozpoznanie schorzeń układu moczowego, zwłaszcza nerek. Normoalbuminuria oznacza stężenie albuminy w granicach 20–30 mg/l, a podwyższone wartości tego białka wskazują na uszkodzenie naczyń kłębuszków nerkowych lub inne zaburzenia ogólnoustrojowe.

U kogo wykonuje się oznaczenie albuminy w moczu?

Oznaczenie poziomu albuminy w moczu (ilościowo) odgrywa kluczową rolę we wczesnym wykrywaniu nefropatii cukrzycowej – schorzenia nerek rozwijającego się u osób chorujących na cukrzycę. Istotne znaczenie ma również w diagnostyce nefropatii nadciśnieniowej, w której nadciśnienie negatywnie wpływa na funkcje nerek. Albuminuria jest także uznawana za czuły wczesny marker rokowniczy w chorobach sercowo-naczyniowych oraz innych schorzeniach nerek.

Przygotowanie i metody oznaczania albuminy w moczu

Badanie albuminy w moczu (ilościowe) nie wymaga specjalnego przygotowania. Do analizy należy pobrać próbkę moczu z porannej porcji, ze środkowego strumienia, po wcześniejszym umyciu okolic intymnych.

Ze względu na dobowe wahania wydalania albuminy za złoty standard uważa się oznaczenie z moczu ze zbiórki dobowej. Alternatywą jest obliczenie wskaźnika albumina/kreatynina (ang. albumin/creatinine ratio, ACR) na podstawie jednej próbki moczu. Wskaźnik ACR, wyrażany w mg albuminy/g kreatyniny lub mg/mmol, wykazuje dobrą zgodność z wynikami dobowej zbiórki moczu. Od 2023 roku badanie ACR jest refundowane w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).

Szybkie testy paskowe pozwalają na wstępną ocenę obecności albumin w moczu. Wynik odczytuje się poprzez porównanie koloru paska zanurzonego w moczu z załączoną skalą barw. Choć metoda ta jest szybka, jej dokładność jest ograniczona. Test paskowy umożliwia jedynie jakościowe stwierdzenie obecności albumin, bez podania precyzyjnych danych ilościowych.

Interpretacja badania albuminy w moczu

Zwiększone wydalanie albumin można klasyfikować na podstawie poziomu albumin w moczu.

• Mikroalbuminuria – dobowe wydalanie albumin w zakresie 30–300 mg/dobę lub ACR w zakresie 30–300 mg/g kreatyniny.
• Makroalbuminuria – dobowe wydalanie albumin powyżej 300 mg/dobę lub ACR > 300 mg/g kreatyniny.

W zależności od metody zbiórki moczu zakresy referencyjne wyników mogą się różnić.

Co oznacza wysoki poziom albuminy?

Zwiększone wydalanie albumin z moczem nie zawsze jest związane z chorobą. Może to być stan przejściowy, wywołany m.in. pionizowaniem ciała (białkomocz ortostatyczny), wysiłkiem fizycznym lub gorączką. W takich przypadkach albuminuria jest przemijająca i nie wynika z przewlekłego procesu chorobowego. Jeśli jednak podwyższone wartości albumin się utrzymują lub wzrasta wskaźnik ACR, konieczne jest dalsze poszukiwanie przyczyn tego stanu. Zwiększone wydalanie albumin i innych białek z moczem, poza cukrzycą, nadciśnieniem i przewlekłą chorobą nerek, może wskazywać na zapalenie kłębuszków nerkowych lub choroby cewek nerkowych. W związku z rosnącą świadomością na temat albuminurii coraz częściej proponuje się włączenie oznaczania stężenia albuminy w moczu do badań przesiewowych w celu oszacowania ryzyka sercowo-naczyniowego, także u osób, które nie mają jeszcze zdiagnozowanych innych schorzeń.

Znaczenie mikroalbuminurii

Mikroalbuminuria jest związana z chorobami sercowo-naczyniowymi, np. nadciśnieniem tętniczym, ale także z cukrzycą, insulinoopornością oraz przewlekłą chorobą nerek. Jest także ważnym czynnikiem ryzyka niewydolności serca. U osób otyłych zwiększa ryzyko zgonu i chorób sercowo-naczyniowych. Oznaczanie mikroalbuminurii pomaga w podejmowaniu decyzji terapeutycznych, szczególnie w przypadkach otyłości i insulinooporności, które zwiększają ryzyko cukrzycy, nadciśnienia i chorób nerek.

Piśmiennictwo:

1. Lewandowicz A. Mikroalbuminuria – wciąż fascynujące zagadnienie. Kardiol na co Dzień 2009; 4(1): 3–8.
2. Kategorie wielkości albuminurii i białkomoczu oraz zależności między nimi (wg KDIGO 2012). Medycyna Praktyczna. https://www.mp.pl/interna/table/B16.13.4-2. [dostęp z dnia 22.11.2024 r.].
3. Stompór T, Winiarska A. Dlaczego badanie UACR jest ważne w pracy specjalisty medycyny rodzinnej? Przykład pacjenta z codziennej praktyki. Lek POZ 2023; 9(6): 338–346.