Jak żyć z cukrzycą? Dieta dla cukrzyków
Cukrzyca jest chorobą dotykającą coraz większej liczby ludzi, zwłaszcza w krajach rozwiniętych. Jakie są jej rodzaje i czym różni się mechanizm ich powstawania? Zapraszamy do wysłuchania podcastu, w którym dietetyczka kliniczna Marta Warzocha-Szkupińska opowiada o prawidłowej diecie i stylu życia osób chorujących na cukrzycę.
Cukrzyca to zróżnicowana grupa chorób
Cukrzyca jest grupą chorób, które łączy podwyższona glikemia, czyli poziom glukozy we krwi. Najważniejszym hormonem regulującym metabolizm tego cukru jest insulina, która wydzielana przez trzustkę, redukuje jego poziom we krwi. Zaburzenie wydzielania insuliny lub jej działania na komórki organizmu prowadzi do powstania cukrzycy. Najczęstszą formą choroby jest cukrzyca typu 2, w której patomechanizmie dominuje zmniejszona wrażliwość tkanek organizmu na insulinę, czyli tzw. insulinooporność. Jest to choroba cywilizacyjna, do której powstania przyczynia się nieprawidłowa dieta i niedobór wysiłku fizycznego. Cukrzyca typu 1 jest z kolei chorobą autoimmunologiczną, u której podstawy leży niszczenie komórek trzustki (produkujących insulinę) przez nieprawidłowe komórki układu odporności. Cukrzyca typu 1 jest chorobą nieuleczalną i wymaga podawania insuliny, natomiast cukrzyca typu 2 na wczesnym etapie może zostać wyleczona, jeśli wprowadzi się zmianę stylu życia.
Indeks i ładunek glikemiczny
Zalecenia dietetyczne w obu typach cukrzycy są podobne. Przede wszystkim należy ograniczyć podaż cukrów prostych, które szybko wchłaniają się z przewodu pokarmowego i powodują gwałtowny wzrost glikemii. Z kolei cukry złożone wchłaniają się powoli i zapewniają stabilniejsze wartości glikemii. O tym, jak szybko wzrasta glikemia po spożyciu pokarmu, mówi nam indeks glikemiczny - im jest on wyższy, tym gwałtowniejszy będzie wzrost poziomu glukozy we krwi. Z kolei ładunek glikemiczny zawiera w sobie informacje o szybkości wchłaniania oraz ilości cukrów w spożywanym produkcie, dostarcza więc dokładniejszych informacji. Warto posługiwać się tabelami indeksu i ładunku glikemicznego i wybierać produkty, które mają w nich niskie wartości.
Podstawowe zasady diety cukrzycowej
Każda osoba chorująca na cukrzycę powinna znać następujące reguły dietetyczne:
- Spożywaj posiłki o stałych porach (co 3-4h), nie podjadaj pomiędzy nimi.
- Wybieraj produkty pełnoziarniste, nieoczyszczone.
- Unikaj słodyczy i słodkich napojów.
- Owoce jedz w małych porcjach, najlepiej w połączeniu ze źródłem białka i tłuszczy, np. orzechami i nasionami lub nabiałem.
- Ogranicz tłuszcze odzwierzęce, olej palmowy i kokosowy.
- W wypadku hipoglikemii natychmiast spożyj cukier prosty, np. sok, cukierek lub saszetkę z glukozą, a następnie cukry złożone. Każda osoba z cukrzycą, zwłaszcza lecząca się insuliną, zawsze powinna mieć źródło cukrów prostych przy sobie.
- Dąż do uprawiania wysiłku fizycznego w ilości 150 min w tygodniu.
Stosowanie się do powyższych zasad pomaga utrzymać prawidłową glikemię. Jest to ważne, ponieważ cukrzyca, zwłaszcza źle kontrolowana, może prowadzić do chorób sercowo-naczyniowych, m.in. zawału serca czy udaru mózgu, uszkodzenia nerek, oczu, a także nerwów czuciowych i ruchowych w całym ciele.