Co na ból zęba?

Ból zęba - przyczyny

Pulsujący ból, opuchnięty policzek, trudności w otwieraniu ust - przyczyną tych dolegliwości jest zwykle ząb, ale czasami podobne objawy może wywołać zapalenie zatok przynosowych, zapalenie dziąseł lub uciskanie protezy na dziąsło. 

Najczęstsze przyczyny dolegliwości zlokalizowanych w jamie ustne to:

• Próchnica - powierzchnia zęba pokryta jest cienkim biofilmem (płytką nazębną) skolonizowanym przez bakterie, do których należy głównie Streptococcus mutans. Rozkładają one cząsteczki cukru z resztek jedzenia na kwas, który niszczy szkliwo zębów. Jeśli płytka nazębna nie jest regularnie usuwana, szkliwo zębów ulega powolnemu zniszczeniu i powstaje ubytek. 
• Zapalenie miazgi i nerwu zęba - jeśli próchnica nie jest leczona, bakterie wytwarzające kwasy mogą wywołać zapalenie miazgi zęba, co prowadzi do podrażnienia nerwu. Odczuwa się wtedy uporczywy, pulsujący ból zęba, nasilający się w nocy. W skrajnych przypadkach nerw obumiera. Następnie ból zęba ustępuje, ale stan zapalny może rozprzestrzenić się na czubek korzenia i kość szczęki i żuchwy. Wtedy dotknięty ząb boli, gdy wywierany jest nacisk od góry, na przykład podczas żucia. 
• Ropień - zapalenie korzenia zęba może rozprzestrzenić się na otaczającą tkankę i kość szczęki i żuchwy, gdzie może gromadzić się ropa. Typowymi objawami ropnia są: ocieplenie, obrzęk i uporczywy ból zęba.
• Zapalenie dziąseł - dziąsła są opuchnięte i zaczerwienione, często krwawią i bolą podczas szczotkowania zębów.
• Złamanie zęba,
• Wypełnienia, korony i uzupełnienia tymczasowe, które wypadły - ząb jest odsłonięty i boleśnie reaguje na bodźce zewnętrzne takie jak cząstki pokarmu, płyn, nacisk (podczas szczotkowania zębów) i zmiany temperatury,
• Leczenie stomatologiczne,
• Zęby wrażliwe na czynniki zewnętrzne - zimne napoje, lody czy chłodny sos do sałatki często wywołują krótkotrwały, silne dolegliwości u osób z zębami wrażliwymi na ból. Przyczyną są zwykle odsłonięte szyjki zębowe. 

Co na pulsujący ból zęba?

Pulsujący, bardzo silny ból zęba niepozwalający spać jest typowy dla zapalenia miazgi zęba i podrażnienia nerwu, który ulega zapaleniu i obrzękowi. Obrzęk ten powoduje ucisk, który odczuwany jest jako wyjątkowo nieprzyjemne pulsowanie. 

Jeśli ból jest bardzo silny i towarzyszy mu obrzęk, należy jak najszybciej umówić się na pilną wizytę u dentysty. Do czasu wizyty można zażywać środki przeciwbólowe na bazie paracetamolu lub ibuprofenu, które są dostępne w aptece bez recepty. Ich zażywanie jest stosunkowo bezpieczne, jeśli są one przyjmowane przez krótki okres, w zalecanych przez producenta dawkach.

W przypadku wizyty stomatologicznej, zasadniczymi metodami leczenia w przypadku zapalenia miazgi i uszkodzenia nerwu są:

• ekstrakcja, czyli usunięcie zęba
• leczenie kanałowe, podczas którego objęta stanem zapalnym tkanka jest usuwana z kanału korzeniowego, a ten jest wypełniany materiałem stomatologicznym. 

Co zrobić, gdy boli ząb a tabletki nie pomagają?

W przypadku bólu zęba zazwyczaj sięgamy po tabletki przeciwbólowe zawierające substancje takie jak ibuprofen, paracetamol czy ketonal. Choć sięgnięcie po leki nie zawsze jest konieczne, to ich stosowanie także nie gwarantuje sukcesu.

Dlatego warto sięgnąć po domowe sposoby na ból zęba. Pozwolą one ograniczyć dolegliwości i wzmocnią działanie leków przeciwbólowych lub sprawią,, że ich przyjmowanie nie będzie konieczne.

Przy stanie zapalnym dobrze sprawdza się schłodzenie miejsca zapalenia. Chłód zmniejsza ukrwienie poprzez skurcz naczyń krwionośnych. Pomocny będzie okład z lodu na policzek lub płukanie zimną wodą. Uwaga: jeśli przyczyną bólu są odsłonięte szyjki zębowe lub wrażliwe zęby, zimno może wywołać atak bólu!

W przypadku bólu wywołanego zapaleniem dziąseł, warto spróbować domowych sposobów takich jak

• żucie cebuli czy ząbka czosnku, które może przynieść ulgę w bólu zęba ze względu na działanie antybakteryjne.
• liście kapusty - zmniejszają przekrwienie i pomagają w pomocne przy zapaleniu dziąseł. Efekt pojawia się po około pół godziny. Zaleca się okładanie bolącego miejsca delikatnie stłuczonym liściem młodej kapusty.
• nałożenie na dziąsła propolis, czyli kitu pszczelego, który ma działanie przeciwzapalne.

Czym płukać, jak boli ząb?

Herbata z szałwii, rumianek i herbata rumiankowa lub olejek z drzewa herbacianego działają lekko odkażająco i przeciwzapalnie, gdy są stosowane jako płyn do płukania jamy ustnej lub gardła przy bólu zęba. Pomagają również w bólu spowodowanym stanem zapalnym dziąseł. Olej kokosowy ma działanie antybakteryjne, dzięki czemu pomaga zwalczać stany zapalne w jamie ustnej. 

Często stosuje się też płukankę z soli. Roztwór przygotowuje się rozpuszczając 0.5-1 łyżeczkę soli w szklance ciepłej wody i należy pozostawić go w ustach na maksymalnie 2 minuty. Nie należy pić roztworu! Słona woda pomaga zwalczyć ból zęba, ale także stany zapalne dziąseł, usuwając bakterie z zainfekowanego obszaru i zmniejszając napięcie w tkance miękkiej. Często stosuje się też roztwór z propolisu, czyli kitu pszczelego.

Co zrobić, gdy boli ząb w nocy?

Często ból zęba wybudza nas w nocy i przeszkadza w zasypianiu. W jaki sposób złagodzić dolegliwości, aby poczuć ulgę pozwalającą na spokojny sen?

W takich sytuacjach pierwszym wyborem są leki przeciwbólowe lub ochłodzenie, w przypadku zmian zapalnych. W sytuacjach podbramkowych, kiedy ból jest nie do wytrzymania, trzeba udać się do najbliższego pogotowia stomatologicznego, które czynne jest 24 godziny na dobę. Adres najbliższej placówki można wyszukać w internecie.

Inne przyczyny nocnego bólu zęba to bruksizm i stomatologiczne leczenie kanałowe w niedawnym czasie. W przypadku bruksizmu stosuje się specjalne ortodontyczne szyny relaksacyjne, techniki rozluźniające mięśnie, w niektórych przypadkach botoks. W przypadku niedawnego leczenia stomatologicznego należy skontaktować się z dentystą.

Uśmierzenie bólu przy pomocy tabletek przeciwbólowych czy domowych metod likwiduje objaw, ale nie przyczynę bólu zęba. Jeśli boli Cię ząb, to sprawa jest poważna - jak najszybciej umów się na wizytę do dentysty! Wczesna interwencja stomatologiczna może pomóc uratować Twój ząb przed ekstrakcją.

Konsultacja merytoryczna: Mirosław Niedbała, specjalista medycyny rodzinnej

Piśmiennictwo:

1. Pasternak M , Woroń J, Ostry ból endodontyczny, Ból 2020; 21 (1): 39-46

2. N. Torlińska-Walkowiak, T. Torlińska, W. Woźniak, Podstawy anatomiczne i fizjologiczne zespołów bólowych układu stomatognatycznego. Nowiny Lekarskie 2006, nr 75(1), s. 80–89.

3. Bukowska D, Nadwrażliwość, ból zęba – przyczyny i rozpoznanie. Magazyn Stomatologiczny 2020; 10: 78-82. https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a5208/Z-PRAKTYKI--Nadwrazliwosc--bol-zeba-----przyczyny-i-rozpoznanie.html