Zespół pozakrzepowy - powikłania zakrzepicy żył głębokich

Zespół pozakrzepowy jako konsekwencja przebytej zakrzepicy żył głębokich

Zespół pozakrzepowy (ang. PTS, postthrombotic syndrome) stanowi konsekwencję przebytej zakrzepicy żył głębokich i rozwija się nawet u 30-50% osób po takim incydencie [1].

Do jego najczęstszych objawów należą między innymi: obrzęki kończyn dolnych, uczucie ciężkości nóg, zmiany skórne (w tym owrzodzenia), stwardnienie tkanek czy przebarwienia skóry.

Czym jest zakrzepica żył głębokich?

Zakrzepica żył głębokich to powstawanie zakrzepu w żyłach znajdujących się pomiędzy grupami mięśniowymi, np. w podudziu. Rozpoznanie zakrzepicy stawia się na podstawie ultrasonograficznego testu uciskowego (CUS) - USG metodą Dopplera (umożliwiającego ocenę stanu tętnic i żył, niezbędną w diagnostyce zakrzepicy). Badanie to nie należy do świadczeń gwarantowanych w POZ, więc lekarz pierwszego kontaktu nie może Ci go zlecić.

Do najczęstszych objawów zakrzepicy należą [2]:

• bolesność miejscowa, tkliwość podczas ucisku kończyny,
• obrzęk podudzia lub całej kończyny,
• zwiększone ucieplenie,
• zmiana zabarwienia kończyny na czerwoną, białą lub siną,
• niekiedy może wystąpić gorączka.

Pamiętaj, by nie stawiać samodzielnie diagnozy. Jeżeli masz niepokojące objawy, zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu lub udaj się na Szpitalny Oddział Ratunkowy!

Leczenie zakrzepicy żył głębokich polega na stosowaniu leków przeciwzakrzepowych, kompresjoterapii (pończochy uciskowe), wczesnym uruchomieniu i regularnej aktywności fizycznej. Największym czynnikiem ryzyka wystąpienia zespołu pozakrzepowego jest kolejny epizod zakrzepicy żył głębokich. Dlatego tak istotne jest zapobieganie jej wystąpieniu oraz skuteczne leczenie.

Objawy zespołu pozakrzepowego

Żyły odgrywają ogromną rolę w odprowadzaniu krwi z tkanek do serca. W środku tych naczyń znajdują się zastawki zapobiegające “cofaniu się krwi” i jej spływaniu do dołu ciała. Proces zakrzepowy doprowadza do uszkodzenia zastawek żył głębokich i ich niewydolności.

Żyły głębokie są głównym transporterem krwi z kończyn dolnych do serca, a utrudniony odpływ generuje nadciśnienie żylne, doprowadzając do kaskady zmian w kończynie i wystąpienia nieprzyjemnych objawów. Zaliczamy do nich:

• obrzęki kończyn dolnych,
• zmiany zapalne i troficzne skóry takie jak owrzodzenia, przebarwienia, stwardnienie skóry i zmiany zanikowe,
• uczucie ciężkości nóg,
• palący, piekący ból kończyn z towarzyszącym uczuciem rozpierania.

Leczenie zespołu pozakrzepowego

Głównym celem leczenia zespołu pozakrzepowego jest zapobieganie zastojowi krwi w żyłach. Efekt terapeutyczny osiąga się przez:

1. przyjmowanie leków - zakrzepica żył głębokich wymaga leczenia przeciwzakrzepowego; standardowy czas terapii wynosi 3 miesiące, ale każdorazowo lekarz ocenia wskazania do przedłużenia leczenia - czasami bezterminowo,
2. kompresjoterapię - podkolanówki uciskowe można kupić w sklepie medycznym; sprzedawca dobiera rozmiar indywidualnie, mierząc obwód kończyny - warto udać się do sklepu rano, gdy kończyny są najmniej obrzęknięte; terapię uciskową należy stosować długotrwale,
3. aktywność fizyczną - ćwiczenia zwiększają przepływ krwi żylnej mając pozytywny wpływ na zmniejszenie zastoju żylnego,
4. leczenie owrzodzeń podudzi - każdorazowo powinno się odbywać pod okiem lekarza,
5. leczenie chorób przewlekłych - prawidłowe leczenie cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, regularne kontrole u lekarza pierwszego kontaktu.

Jak zapobiegać rozwojowi choroby?

Do czynników zwiększających ryzyko incydentu zakrzepowego należą m.in.: otyłość, żylaki kończyn dolnych, długotrwałe unieruchomienie (np. stan po złamaniu kończyny), niewydolność serca, nowotwory złośliwe (zwłaszcza rak trzustki, rak płuca czy rak jajnika), zakrzepica u członków rodziny [2].

Zdrowy styl życia ma nieoceniony wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu. By zapobiec wystąpieniu dolegliwości związanych z zespołem pozakrzepowym, przede wszystkim ogranicz czynniki ryzyka:

• nadwaga i otyłość - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej oferuje bezpłatne porady dietetyczne online (więcej na temat nadwagi i otyłości przeczytasz w naszym artykule “Leczenie farmakologiczne otyłości jako uzupełnienie zmiany stylu życia”),
• palenie wyrobów zawierających tytoń - aby rzucić nałóg, porozmawiaj ze swoim lekarzem POZ na jego temat, zasięgnij porady psychologa,
• mała aktywność fizyczna, siedzący tryb życia - zacznij więcej spacerować, to już pierwszy krok ku zdrowemu życiu.

Referencje:

1. Wybrane aspekty leczenia przewlekłej choroby żylnej (2020) - Lekarz POZ – Termedia
2. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa w praktyce lekarza rodzinnego. Piotr Gutknecht, Grażyna Łuszczyńska-Nitka, Janusz Siebert, Forum Medycyny Rodzinnej 2007;1(2):115-124.
3. K Zawilska et al. Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia ŻChZZ. Aktualizacja 2012. Medycyna Praktyczna.
4. Obraz kliniczny przewlekłej niewydolności żylnej - Lekarz POZ - Termedia