Szczepienia ochronne dla dorosłych - jakim infekcjom możemy zapobiegać?

Szczepienia ochronne przeciwko grypie

Grypa jest chorobą bagatelizowaną i często porównywaną ze zwykłym “przeziębieniem”. Tymczasem jej powikłania mogą być bardzo poważne, zwłaszcza w grupach ryzyka [1, 2], do których należą (wśród populacji dorosłych):

• kobiety ciężarne,
• seniorzy (osoby powyżej 65. roku życia),
• osoby otyłe,
• osoby chore przewlekle (np. na cukrzycę czy chorobę wieńcową).

Wymienione grupy są szczególnie narażone na tak poważne powikłania, jak zapalenie mięśnia sercowego, opon mózgowo-rdzeniowych, płuc czy, w przypadku ciężarnych, poronienie lub poród przedwczesny [1]. Jednak grypa może być równie niebezpieczna u zdrowych, młodych osób. Dlatego tak ważne, abyśmy korzystali ze zdobyczy współczesnej medycyny, jaką jest szczepionka przeciwko grypie.

Najlepszym czasem na zaszczepienie się jest sezon jesienno-zimowy, a szczepienie ochronne powinniśmy powtarzać co roku ze względu na mutacje wirusa. Skład szczepionki jest zmieniany rokrocznie przez Światową Organizację Zdrowia, co zapewnia jej skuteczność. Po jej podaniu nasza odporność przeciwko grypie rozwija się w ciągu dwóch tygodni i utrzymuje się przez około pół roku [1]. Więcej o bezpieczeństwie, skuteczności i organizacji szczepień przeciwko grypie, a także o samej chorobie, przeczytacie w artykule “Szczepienie przeciwko grypie - dlaczego powinniśmy szczepić się co roku?”.

Pamiętaj! Od 2021 roku każda pełnoletnia osoba w Polsce może się zaszczepić na grypę bezpłatnie [3]!

Szczepienie ochronne przeciwko meningokokom

Szczepionka przeciwko inwazyjnemu zakażeniu bakterią Neisseria meningitidis (zwaną meningokokiem), która wywołuje inwazyjną chorobę meningokokową, zalecana jest m.in. (w populacji dorosłych):

• personelowi medycznemu,
• młodym dorosłym przebywającym w zbiorowiskach (np. mieszkańcom akademików),
• osobom z zaburzeniami odporności,
• osobom podróżującym [5].

Bakteria przenosi się drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt. Mimo że do rozwoju choroby najczęściej dochodzi u niemowląt, nierzadko chorują także młodzi dorośli. Inwazyjna choroba meningokokowa może przebiegać pod różnymi postaciami, w tym zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsy meningokokowej; każda z nich może prowadzić do zgonu, dlatego szczepienie ochronne jest ważnym elementem ochrony przed infekcją [6]. 

Szczepienie ochronne przeciwko HPV

Zalecane jest wszystkim osobom, niezależnie od płci, po ukończeniu 9. roku życia, celem zapobiegania zarażeniu onkogennymi szczepami wirusa brodawczaka ludzkiego (Human Papilloma Virus, HPV) - czyli takimi, które powodują nowotwór, najczęściej raka szyjki macicy, ale także odbytu czy jamy ustnej. Wirus przenosi się drogą płciową, dlatego zaleca się odbycie szczepienia przed rozpoczęciem współżycia. W Polsce od 2021 roku objęto częściową refundacją (50%) szczepionkę Cervarix skierowaną przeciwko dwóm najpowszechniejszym onkogennym typom wirusa: HPV-16 i HPV-18 [4].

Więcej o szczepieniu ochronnym przeciwko HPV pisaliśmy w artykule “Szczepionka przeciw HPV, czyli jak wystrzec się raka szyjki macicy”.

Szczepienia ochronne przed podróżą

Przed wyprawą do krajów egzotycznych warto skonsultować się z lekarzem medycyny podróży w sprawie odbycia szczepień ochronnych, w tym przeciwko:

• wirusowemu zapaleniu wątroby typu A,
• cholerze,
• durowi brzusznemu,
• wściekliźnie,
• żółtej gorączce.

Niektóre z powyższych szczepień ochronnych są obowiązkowe za granicą. Aby dowiedzieć się więcej o bezpiecznych podróżach, przeczytaj nasz artykuł “Zdrowie w podróży”. 

Pozostałe zalecane szczepienia ochronne

Wśród zalecanych szczepień ochronnych wymienione są także szczepionki przeciwko m.in.:

• ospie wietrznej - w przypadku osób, które nie chorowały wcześniej na tę chorobę ani nie były przeciwko niej szczepione; jest szczególnie zalecana ciężarnym i pracownikom ochrony zdrowia;
• pneumokokom (a dokładniej: inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae) - zalecana osobom dorosłym z indywidualnymi wskazaniami, w tym przewlekle chorym i z zaburzeniami odporności, a także uzależnionym od alkoholu i palaczom;
• kleszczowemu zapaleniu mózgu - zalecana osobom pracującym/podejmującym częstą aktywność na terenach zalesionych.

*Omówienie szczepionek przeciwko COVID-19 wymaga oddzielnego opracowania - już wkrótce na naszym portalu!

Szczepienia są bronią współczesnej medycyny w walce z chorobami zakaźnymi, jednak krąży wokół nich wiele mitów. Zadbajmy o siebie i o bliskie osoby starsze, edukując się i korzystając z dostępności szczepień zalecanych w Polsce.

Referencje:

1. Szczepienia przeciw grypie: podstawowe fakty dla lekarzy pierwszego kontaktu w Europie (https://opzg.pl/wp-content/uploads/2021/05/Poradnik_RAISE_calosc.pdf ostatni dostęp 02.01.2022)
2. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(seasonal) (ostatni dostęp 02.01.2022)
3. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/szczepienia-na-grype (ostatni dostęp 02.01.2022)
4. Informacja Ministra Zdrowia w sprawie włączenia do wykazu refundowanych leków szczepionki przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) oraz zmian w e-Karcie Szczepień. https://www.gov.pl/web/zdrowie/informacja-ministra-zdrowia-w-sprawie-wlaczenia-do-wykazu-refundowanych-lekow-szczepionki-przeciw-wirusowi-brodawczaka-ludzkiego-hpv-oraz-zmian-w-e-karcie-szczepien [dostęp 02.01.2022] 
5. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 października 2021 r. W sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2022. http://dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2021/85/akt.pdf (ostatni dostęp: 2.01.2022) 
6. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/meningokoki/ (ostatni dostęp: 2.01.2022)