HIV może mieć każdy - jak się zabezpieczać i zbadać?

HIV - co to takiego?

Ludzki wirus niedoboru odporności (HIV) przenoszony jest podczas kontaktów seksualnych, drogą krwi lub z matki na dziecko (w ciąży poprzez łożysko, w trakcie porodu lub podczas karmienia piersią). Obecny jest on także w niektórych wydzielinach organizmu, takich jak pot, łzy, wydzielina z nosa, wymiociny, a także mocz i kał, ale nie są one zakaźne.[2]. Nie ma możliwości zarażenia się poprzez dotyk, używanie wspólnych przedmiotów czy pocałunki. Po wniknięciu do organizmu wirus powoduje spadek odporności wynikający m.in. ze zmniejszenia liczby komórek krwi za nią odpowiedzialnych. Przez pewien czas organizm jest w stanie, mimo działania wirusa, bronić się przed infekcjami i zakażenie HIV przebiega bezobjawowo, ale jeśli nie jest odpowiednio leczone, odporność stopniowo spada. W efekcie dojść może do rozwoju AIDS - nabytego zespołu niedoboru odporności. Definiowany jest on poprzez występowanie określonych chorób, głównie infekcyjnych oraz nowotworowych, a także spadek liczby limfocytów CD4+ poniżej 200 w 1 mikrolitrze krwi [2].

Jak uniknąć zakażenia?

Aby zabezpieczyć się przed infekcją HIV przede wszystkim trzeba wiedzieć, w jakich sytuacjach można się zarazić. Stosowanie prezerwatywy podczas stosunku [2] ogranicza ryzyko zakażenia, więc jest rekomendowanym, prostym sposobem profilaktyki. Nie należy również dzielić się igłami do iniekcji lub korzystać z takich, które wyglądają na już użyte [2]. Osoby aktywne seksualnie powinny również rozważyć przebadanie się - zwłaszcza, jeśli mają duże narażenie na infekcję (poleca się wtedy wykonywanie testu co 3 miesiące). Jeśli sądzisz, że jesteś szczególnie zagrożony zakażeniem, możesz zastosować profilaktykę przedekspozycyjną (PrEP). Polega ona na zażywaniu leków podobnych jak w leczeniu infekcji HIV, ale prewencyjnie - stale lub doraźnie, w odpowiednim schemacie [2]. Takie postępowanie zmniejsza ryzyko przeniesienia wirusa. To rozwiązanie dedykowane jest osobom, które często znajdują się w sytuacjach podwyższonego ryzyka - mającym kontakty płciowe z nieznanymi lub HIV-pozytywnymi partnerami, zmagającym się w ciągu ostatnich 12 miesięcy z chorobami przenoszonymi drogą płciową lub potrzebującym profilaktyki poekspozycyjnej (PEP), a także zażywającym narkotyki [2]. W Polsce leki te są odpłatne. 

Na czym polega wspomniana profilaktyka poekspozycyjna (PEP)? To rozwiązanie „awaryjne” -  zastosowanie leków po narażeniu na wirusa HIV (w przypadku np. wykorzystania seksualnego lub pęknięcia prezerwatywy). Preparaty należy wtedy zażyć maksymalnie 72 godziny od zdarzenia [3], a następnie kontynuować przez 28 dni. Całodobową pomoc w takiej sytuacji oferują placówki znajdujące się na tej liście. 

Test na HIV - gdzie, jak i dla kogo?

Jeśli chciałbyś się zbadać, pamiętaj: badanie na HIV możesz wykonać bezpłatnie, anonimowo i bez  skierowania! Przeprowadza się je w punktach konsultacyjno-diagnostycznych znajdujących się w całym kraju [4]. Podczas wizyty w punkcie pobierana jest próbka krwi, którą następnie bada się za pomocą odpowiedniego testu. Co istotne, test wykonany za szybko od momentu ekspozycji może dać wynik fałszywie ujemny (czyli oznaczający brak infekcji, podczas gdy w rzeczywistości jest się chorym), wobec czego powinno się zrobić go po upływie 6 tygodni [2]. Pozytywny wynik testu nie stanowi jeszcze pewnej diagnozy, bo jest to badanie przesiewowe i wymaga potwierdzenia drugim, bardziej czułym testem [2], na który zostaniesz skierowany w przypadku uzyskania dodatniego wyniku.

Czy można żyć z HIV?

Infekcja wirusem HIV nie oznacza rezygnacji z całego życia. Jeśli szybko rozpocznie się leczenie, można żyć normalnie. Przy zastosowaniu odpowiednich środków zapobiegawczych matki HIV-dodatnie mogą mieć zdrowe dzieci [2,5]. Nie trzeba rezygnować z planów na przyszłość, rozwoju zawodowego, realizacji marzeń i posiadania rodziny. Konieczne jest jednak regularne, codzienne przyjmowanie leków do końca życia.

Referencje:

1. Diagnoza Stanu Wiedzy Polaków na temat HIV/AIDS i zakażeń przenoszonych drogą płciową (ZPDP) oraz zachowania seksualne- 2015r. Raport IPSOS dla Krajowego centrum ds. AIDS. 
2. AIDS. Interna - Mały Podręcznik. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.2. [dostęp: 23.12.2021]
3. Co to jest PEP? https://pozytywniwteczy.pl/profilaktyka-poekspozycyjna-hiv-48-godzin-na-pep [dostęp: 23.12.2021]
4. https://aids.gov.pl/pkd/ [dostęp: 27.12.2021]
5. Marczyńska M. (2021) Zalecenia zapobiegania transmisji wertykalnej HIV. W: Parczewski M, Jabłonowska E, Witak-Jędra M (red.), Zasady Opieki nad Osobami Zakażonymi HIV. Zalecenia PTN AIDS 2021. Polskie Towarzystwo Naukowe AIDS, Warszawa–Szczecin 2021