Zaburzenia miesiączkowania - przyczyny, diagnostyka, leczenie

Na czym mogą polegać zaburzenia miesiączkowania?

Regularne miesiączki to jeden z najważniejszych objawów prawidłowego przebiegu cyklu menstruacyjnego. Zmiana ich częstotliwości może wskazywać na ciążę, ale może też wynikać z wielu innych przyczyn. Brak wystąpienia miesiączki w oczekiwanym terminie, wydłużenie lub skrócenie czasu jej trwania, dodatkowe krwawienia w trakcie trwania cyklu, jak również zmiana intensywności krwawienia to objawy, które powinny być jak najszybciej skonsultowane z lekarzem [1]. Choć u młodych dziewczyn, które miesiączkują krócej niż 2 lata, występowanie nieregularnych cykli może być zjawiskiem fizjologicznym, które nie zawsze wymaga leczenia, to jednak każda młoda dziewczyna powinna znajdować się pod stałą opieką ginekologa [2].

Rodzaje zaburzeń miesiączkowania

Zaburzenia miesiączkowania mogą dotyczyć zmiany rytmu krwawień, nieprawidłowości związanych z obfitością krwawień oraz pojawienia się krwawień dodatkowych [3]. W zależności od tego, jaki rodzaj zmian występuje u danej kobiety może ona doświadczyć różnych typów zaburzeń miesiączkowania:

• przedwczesnego wystąpienia miesiączki (poniżej 8 r.ż.),
• pierwotnego braku miesiączki (braku pierwszego krwawienia u dziewczynki, która weszła w wiek dojrzewania i powinna zacząć miesiączkować),
• wtórnego braku miesiączki (braku okresu przez 3 kolejne cykle lub 6 m-cy u kobiety miesiączkującej),
• pojawienia się dodatkowych plamień lub krwawień w środku cyklu,
• skrócenia cyklu poniżej 21 dni lub wydłużenia powyżej 35 dni,
• zbyt skąpych lub zbyt obfitych miesiączek,
• przedłużających się, trwających powyżej 10 dni krwawień,
• nadmiernej utraty krwi w trakcie miesiączki,
• zespołu bolesnego miesiączkowania [1,3].

Podział i przyczyny zaburzeń miesiączkowania

Do zaburzeń miesiączkowania prowadzą najczęściej nieprawidłowości w układzie podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowym. Mogą być one także wynikiem nieprawidłowości w pracy innych gruczołów układu hormonalnego, wad w budowie układu rozrodczego, chorób metabolicznych i innych chorób towarzyszących, niedoborów żywieniowych lub przyjmowania niektórych leków [1].

W zależności od przyczyny problemu, zgodnie z propozycją WHO, zaburzenia miesiączkowania dzieli się na kilka podstawowych grup:

• zaburzenia wynikające z niewydolności podwzgórzowo-przysadkowej,
• zaburzenia związane z pierwotną niewydolnością jajników,
• zaburzenia będące skutkiem wad lub nabytych uszkodzeń macicy,
• zaburzenia wynikające z hiperprolaktynemii, guzów wytwarzających prolaktynę, lub guzów innych niż prolactinoma [1,3].

Na przebieg krwawień miesięcznych mogą także wpływać choroby genetyczne, zaburzenia krzepnięcia, stosowanie leków hormonalnych, antykoagulantów lub neuroleptyków, schorzenia endokrynologiczne, urazy lub choroby ogólnoustrojowe [1].

Do zaburzeń miesiączkowania nieobjętych klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia należą m.in.: niewydolność lutealna, skrócenie cyklu (częste miesiączkowanie) oraz zespół napięcia przedmiesiączkowego [1].

Diagnostyka zaburzeń miesiączkowania

Proces diagnostyczny zaburzeń miesiączkowania jest zwykle kilkuetapowy i wymaga wykluczenia ich kolejnych, możliwych przyczyn. Najczęściej obejmuje on: wywiad lekarski, badanie fizykalne (polegające na ocenie wzrostu, wagi ciała i stopnia dojrzałości płciowej), badania ginekologiczne (fizykalne i obrazowe), badania laboratoryjne (oznaczenie poziomów prolaktyny, FSH, LH i innych hormonów płciowych, oznaczenie poziomu wapnia, fosforu, czynnika reumatoidalnego i przeciwciał przeciwtarczycowych we krwi oraz poziomu kortyzolu w dobowej zbiórce moczu), wykluczenie ciąży, połogu, chorób tarczycy, nadnerczy i innych ciężkich chorób układowych, czynnościowe testy hormonalne oraz rezonans magnetyczny przysadki mózgowej [1,2,3]

Leczenie zaburzeń miesiączkowania

Leczenie zaburzeń miesiączkowania jest uzależnione od ich przyczyny i powinno być dobierane indywidualnie do potrzeb danej pacjentki. Część pacjentek wymaga leczenia operacyjnego i szpitalnego, dla innych wystarczające jest stosowanie doustnych preparatów hormonalnych i uzupełniającej farmakoterapii. Wśród leków stosowanych w leczeniu zaburzeń miesiączkowania znajdują się m.in.: glikokortykosteroidy, hormony tarczycy, estrogeny i progesteron, antyandrogeny, octan cyproteronu, cytrynian klomifenu, spironolakton, flutamid, nilutamid, finasteryd, hormon wzrostu, analogi GnRH, bromokryptyna, chinagolidy, kabergolina, preparaty stosowane w leczeniu insulinooporności, leki nasilające krzepnięcie, preparaty żelaza i witaminy [3]. Leczenie chirurgiczne uzależnione jest od lokalizacji i charakteru zmian będących przyczyną zaburzeń miesiączkowania [3].

Opracowała Barbara Sitek

Bibliografia

1. G. Jarząbek-Bielecka, Zaburzenia miesiączkowania u dziewcząt w praktyce ginekologicznej, Forum położnictwa i ginekologii, luty/marzec 2019.
2. G. Jarząbek-Bielecka i in., Problem zaburzeń miesiączkowania u dziewcząt, Endokrynol. Ped. 2019.18.1.66:23-28.
3. Ginekologia i położnictwo, pod red. D. Sieronia i in., Wrocław 2017.