Drętwienie rąk - czy jest powodem do obaw?

Co jest przyczyną drętwienia rąk w nocy?

Ręce często drętwieją w nocy. Dlaczego? Najczęstszą przyczyną drętwienia rąk jest zaburzenie przepływu krwi lub ucisk na nerw. Dochodzi do tego najczęściej przy leżeniu na ręce. Najczęściej drętwienie rąk ma charakter przejściowy, ale może też trwać dłuższy czas. Przykładem jest tzw. porażenie sobotniej nocy, kiedy to w wyniku spania na ramieniu dochodzi do ucisku nerwu promieniowego, który obawia się głównie opadania ręki. Również w przypadku wypadnięcia dysku czy nieprawidłowości w położeniu kręgosłupa, ręce drętwieją w nocy, ponieważ często leżymy w jednej pozycji, która może sprzyjać uciskowi na nerw lub być spowodowana chęcią uniknięcia bólu. W dodatku nieprawidłowo dobrany materac lub zbyt wąskie łóżko mogą nasilać te dolegliwości. Kolejną przyczyną drętwienia rąk w nocy jest zwiększone napięcie mięśniowe. Stres często prowadzi do napięcia mięśni, co może wiązać się z uciskiem na nerw.

Na nerw mogą też uciskać niektóre struktury anatomiczne, co ma miejsce w zespole cieśni nadgarstka (ang. carpal tunnel syndrome). W okolicy nadgarstka znajdują się ścięgna i więzadła, które uciskają przebiegający pod nimi nerw pośrodkowy. W rezultacie dochodzi do obrzęku nerwu, co dalej zwiększa ucisk. W pierwszej kolejności pojawiają się zazwyczaj zaburzenia czucia, zaburzenia ruchowe, dopiero na późniejszym etapie może skutkować zanikiem mięśni. Zespół cieśni nadgarstka występuje częściej u kobiet i często dotyka obu rąk. Typowe jest nasilenie lub pojawienie się dolegliwości w nocy.

Również ucisk na nerwy położone powyżej nadgarstka może prowadzić do drętwienia rąk. W zespole kanału nerwu łokciowego uciskany jest nerwu łokciowego, co skutkuje drętwieniem palców IV (“serdecznego”) i V (“małego”). Zespół kanału nerwu łokciowego może rozwinąć się przy spędzaniu dłuższego czasu w pozycji, w której dochodzi do ucisku nerwu, ale w większości przypadków przyczyna dolegliwości nie jest znana. 

Drętwienie rąk - inne przyczyny

Drętwienie rąk, występujące nie tylko w nocy, może być spowodowane także chorobami metabolicznymi. Do najczęstszych tego typu schorzeń należy cukrzyca, która uszkadza drobne naczynia odżywiające nerw. Typowe jest występowanie zaburzeń czucia przypominających obszarem "rękawiczki" i "skarpetki". Drętwienie i mrowienie dłoni i stóp jest też jednym z najczęstszych objawów niedoczynności tarczycy.

Czasami do ucisku na nerw może dojść przy złamaniach i zwichnięciach w okolicy łokcia lub nadgarstka. Wtedy krew, kość lub obrzęknięte struktury anatomiczne mogą uciskać na nerw.

Choroba i objaw Raynauda to rzadka przyczyny drętwienia rąk. Ma bardzo charakterystyczne objawy wywołane napadowymi skurczami naczyń, które skutkują chwilowym zmniejszeniem dopływu krwi do palców dłoni. Palce najpierw stają się białe przy zmniejszeniu dopływu krwi, następnie fioletowe, co spowodowane jest gromadzeniem się krwi żylnej, a na końcu czerwone – kiedy następuje tak zwane reaktywne przekrwienie. W fazie zblednięcia pojawiają się zmiany czucia i drętwienie.

Czego brakuje w organizmie, gdy drętwieją ręce?

Niedobory różnych składników odżywczych sprzyjają zaburzeniom czucia, które objawiają się mrowieniem i drętwieniem kończyn. Niedobory składników odżywczych mogą być również spowodowane zaburzeniem wchłaniania tych substancji z przewodu pokarmowego.

Oto najczęstsze witaminy i mikro- oraz makroelementy, których niedobory powodują drętwienie rąk:

• witamina B12 – inne objawy niedoboru to anemia; dużo witaminy B12 jest w wątróbce, rybach, mleku, jajach i produktach roślinnych, które powstają w wyniku fermentacji (kapusta kiszona),
• magnez – niedobór magnezu może powodować skurcze mięśni, mrowienie w dłoniach i stopach oraz zaburzenia rytmu serca; produkty pełnoziarniste, mleko i produkty mleczne, wątróbka, drób, ryby i ziemniaki zawierają duże ilości magnezu,
• wapń – niedobór wapnia może wywołać tzw. tężyczkę; niski poziom tego składnika objawia się poprzez nadmierna pobudliwość nerwowo-mięśniową, zaburzenia czucia i bolesne skurcze, 
• potas – zbyt niski poziom potasu może wywołać nie tylko zaburzenia rytmu serca, ale też objawiać się skurczami mięśni i zaburzeniami czucia rąk i nóg; uwaga: podobne objawy mogą wystąpić też przy nadmiarze potasu!

Czy drętwienie rąk jest groźne?

Mrowienie dłoni jest zwykle niegroźne, na przykład, gdy jest skutkiem leżenia na kończynie lub gdy pojawia się krótko przed przeziębieniem. Jednak w następujących przypadkach drętwienia rąk należy udać się do lekarza w celu wyjaśnienia przyczyny:

• nowe uczucie drętwienia rąk, bez wyraźnego powodu, 
• uporczywe, często nawracające lub nasilające się drętwienie rąk,
• drętwienie rąk, któremu towarzyszą inne objawy (np. osłabienie mięśni lub porażenie) – wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. 

Drętwienie rąk - kiedy jest niebezpieczne?

W niektórych przypadkach drętwienie rąk jest niebezpiecznie. Może świadczyć np. o udarze mózgu, zwłaszcza jeśli pojawia się tylko po jednej stronie ciała i nagle oraz jeśli towarzyszą mu inne objawy neurologiczne, tj. porażenie czy zaburzenia widzenia. 

Dolegliwości wywołane cukrzycą również są niebezpieczne, ponieważ świadczą prawdopodobnie o znacznie i długotrwale podwyższonym poziomie cukru we krwi. W konsekwencji może to prowadzić do udarów, zawału serca czy retinopatii cukrzycowej. 

Mrowienie wywołane uciskiem na nerw także może być niebezpieczne. Chociaż nie zawsze wymaga natychmiastowej interwencji, warto jest umówić się na wizytę u neurologa. Czasami objawy mogą być spowodowane stwardnieniem rozsianym lub inną chorobą autoimmunologiczną atakującą nerwy.

Jak leczyć drętwienie rąk?

Leczenie drętwienia rąk zależy od przyczyny. Warto zwrócić uwagę na pozycję w czasie snu. Zaleca się także prowadzenie zdrowego trybu życia z regularnym rytmem dobowym, dużą ilością ruchu i zrównoważoną dieta. Czasami trzeba chronić nerw przy pomocy szyny zakładanej na czas snu. 

W przypadku zaburzeń metabolicznych i niedoborów, należy w pierwszej kolejności je wyrównać. W leczeniu mrowienia czasami dobrze sprawdzają się niektóre rodzaje leków, tj. pregabalina. Nie są to jednak leki dostępne bez recepty i stosowane powszechnie w bólu - ich przyjmowanie wymaga konsultacji, np. z neurologiem!

Niestety, w pewnych przypadkach drętwienie rąk może wymagać konsultacji lub nawet interwencji chirurgicznej. W zaawansowanym zespole cieśni nadgarstka, przy niektórych wadach postawy czy czasami w przypadku wypadania dysku należy skonsultować się z ortopedą, neurologiem lub neurochirurgiem, który doradzi w sprawie ewentualnie dostępnych metod leczenia.

Masz wątpliwości dotyczące przyczyn drętwienia rąk, drętwienie rąk występuje od długiego czasu lub towarzyszą mu inne objawy neurologiczne? W takim przypadku skonsultuj się z lekarzem!

Konsultacja merytoryczna: Mirosław Niedbała, specjalista medycyny rodzinnej

Piśmiennictwo:

1. Wiercińska M. Zespół cieśni nadgarstka - objawy i leczenie. Medycyna praktyczna (dostęp 07.07.2023) https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/140129,zespol-ciesni-nadgarstka

2. Kozubski W. Neurologia. PZWL, 2016

3. Beran R. Paraesthesia and peripheral neuropathy. Aust Fam Physician. 2015 Mar;44(3):92-5. PMID: 25770571.