Ból kręgosłupa

Wróć do listy Data:
Lek. Aleksandra Nowakowska
Lek. Aleksandra Nowakowska

Spis treści

Czym jest ból kręgosłupa?

Ból kręgosłupa to wystąpienie dolegliwości bólowych lub uczucia dyskomfortu wynikającego z nadmiernego napięcia mięśniowego lub sztywności w obrębie pleców [1].

Ból kręgosłupa może dotyczyć:

  • odcinka szyjnego,
  • odcinka piersiowego,
  • odcinka lędźwiowego (najczęstsza postać, występująca w około 80%) [1].

Dolegliwości bólowe kręgosłupa mogą promieniować do kończyny górnej (rwa ramienna) lub kończyny dolnej (rwa udowa, rwa kulszowa), dając charakterystyczne objawy bólowe znacznie ograniczające ruchomość [2]. Ból może być objawem izolowanym lub może współwystępować z innymi objawami, tworząc tzw. zespół kliniczny [3]. 

Zespoły bólowe kręgosłupa wynikają z postępujących zmian w trybie życia współczesnego człowieka, takich jak brak czasu na odpoczynek, preferowanie siedzącego trybu życia (wynikającego między innymi z pracy zdalnej), stresu, pracy zmianowej, nieregularnego spożywania posiłków, które mogą doprowadzić do rozwoju otyłości. Nieprawidłowa postawa ciała jest przyczyną nieodpowiedniego i nadmiernego obciążenia kręgosłupa, co skutkuje jego uszkodzeniem na tle przeciążeniowym i zwyrodnieniowym [4].

Ze względu na czas trwania ból kręgosłupa dzieli się na 

  • ostry, trwający poniżej 4 tygodni,
  • podostry, trwający od 4 tygodni do 3 miesięcy,
  • przewlekły, trwający ponad 3 miesiące [1].

Nawrotem określa się nowy epizod bólu po okresie remisji (czasu bez objawów) trwającym 6 miesięcy.

Ponadto, ze względu na przyczynę ból kręgosłupa możemy podzielić na:

  • ból nieswoisty, występujący najczęściej - dotyczy aż 90% przypadków.  Przyczyny takiego bólu nie da się uchwycić za pomocą badań obrazowych, choć mogą one ujawnić zmiany występujące powszechnie i zwykle będące wyrazem naturalnego starzenia się kręgosłupa;
  • ból swoisty, który stanowi 10% przypadków i może wynikać z patologii krążków międzykręgowych, stawów międzykręgowych i krzyżowo-biodrowych, nerwów rdzeniowych i ich korzeni (w wyniku ich ucisku), dysfunkcji mięśni i powięzi grzbietu, a także patologii aparatu więzadłowo-powięziowo-torebkowego miednicy [1].

Przyczyny bólu kręgosłupa

Do najczęstszych przyczyn bólu kręgosłupa zaliczamy:

  • chorobę zwyrodnieniową - ból jest wywoływany lub nasila się przez aktywność fizyczną, a zmniejsza się lub ustępuje w spoczynku, gdy kręgosłup jest odciążony;
  • zespół ogona końskiego, który powstaje wskutek ucisku korzeni wielu nerwów rdzeniowych w odcinku lędźwiowym kanału kręgowego, a dolegliwości bólowe narastają gwałtownie. Do najbardziej charakterystycznych objawów zalicza się silny ból krzyża, ból, drętwienie lub osłabienie jednej lub obu nóg, zaburzenia czucia w nogach, okolicy odbytu i krocza;
  • zwężenie kanału kręgowego w odcinku szyjnym, które może prowadzić do osłabienia kończyn górnych i dolnych, powolnej utraty precyzyjnych ruchów rąk, a potem siły i sprawności kończyn górnych i dolnych;
  • zwężenie kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym, które występuje najczęściej u osób w podeszłym wieku. Głównym objawem są problemy z chodzeniem spowodowane osłabieniem kończyn dolnych, nasilającym się wraz z przebytym dystansem aż do całkowitej utraty siły i władzy w kończynach;
  • zapalenia stawu krzyżowo-biodrowego - ból występuje zwykle w okolicy pośladka, nierzadko osiowo (w krzyżu), w pachwinie, a nawet kończynie dolnej, przypominając rwę kulszową;
  • zmiany o charakterze osteoporotycznym, które objawiają się silnym bólem zwykle po przeciążeniu kręgosłupa (pochyleniu tułowia) lub po niewielkim urazie (upadek z wysokości własnego ciała);
  • choroby nowotworowe (przerzuty nowotworów do kręgosłupa) - ból jest zwykle osiowy, stały, nasilany przez ruch, ale nieustępujący w spoczynku;
  • stany zapalne kręgosłupa - ból ma stałe natężenie i nieznacznie lub wcale nie ustępuje w spoczynku; często towarzyszą mu objawy ogólne zapalenia (gorączka) [1,3].

Diagnostyka bólów kręgosłupa

Postępowanie diagnostyczne opiera się na dokładnie przeprowadzonym wywiadzie lekarskim, który obejmuje pytania o czas i charakter trwania dolegliwości, okoliczności ich pojawienia się, towarzyszące objawy, a także inne choroby przewlekłe. 

Najczęściej lekarz wystawia skierowanie na wykonanie badań obrazowych, takich jak:

  • zdjęcie RTG, które służy ocenie struktur kostnych zwłaszcza po urazach kręgosłupa, przy podejrzeniu zmian nowotworowych lub innych patologii trzonów kręgów,
  • tomografia komputerowa, która bardzo dobrze obrazuje struktury kostne kręgosłupa, ale pozwala również ocenić tkanki miękkie, w tym krążki międzykręgowe,
  • rezonans magnetyczny, który jest badaniem o najwyższej czułości w wykrywaniu przepukliny jądra miażdżystego [2].

Leczenie bólu kręgosłupa

Leczenie nieswoistego bólu kręgosłupa opiera się głównie na metodach zachowawczych, takich jak:

  • odpowiednia edukacja pacjenta,
  • możliwie jak najkrótsze ograniczenie aktywności fizycznej - zalecane jest utrzymanie aktywności fizycznej, regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych według instrukcji fizjoterapeutów oraz niewyczynowe uprawianie sportów dostosowane do indywidualnych możliwości,
  • fizjoterapia - między innymi stosowania ciepłych okładów, terapii manualnej,
  • leczenie farmakologiczne - lekami pierwszego wyboru są niesteroidowe leki przeciwzapalne i paracetamol. W przypadku choroby zwyrodnieniowej zalecane jest początkowo miejscowe stosowanie tych leków, ponieważ wiąże się ono z mniejszą ilością działań niepożądanych. W niektórych przypadkach zalecane jest stosowanie glikokortykosteroidów.

Od ponad 10 lat pojawiają się również doniesienia o skuteczności toksyny botulinowej w leczeniu bólu krzyża, a głównym wskazaniem jest ból mięśniowo-powięziowy [2,3].

Ból kręgosłupa jest powszechnym schorzeniem, które przy prawidłowej fizjoterapii i ewentualnym zastosowaniu odpowiedniego leczenia nie ogranicza znacznie jakości życia pacjentów [1].

Referencje:

  1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.43. (data ostatniego dostępu 9.08.2022)
  2. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/150605,rwa-kulszowa (data ostatniego dostępu 9.08.2022)
  3. Domżal T. Bóle krzyża – rozpoznawanie i leczenie. Medycyna po Dyplomie 2011; 12(189): 34-45.
  4. Kozłowski Piotr, Kożuch Katarzyna, Kozłowska Magdalena, Ławnicka Izabela, Kozłowska Karolina. Ocena częstości występowania bólu kręgosłupa oraz stylu i jakości życia wśród osób z bólem kręgosłupa. Journal of Education, Health and Sport. 2016; 6(6): 329-336.
Wróć do listy Przejdź dalej