Okołoporodowe zaburzenia psychiczne

Wróć do listy Data:
Lek. Katarzyna Gugała
Lek. Katarzyna Gugała

Kobieta w okresie okołoporodowym jest szczególnie narażona na wystąpienie objawów depresji. Depresja może pojawić się zarówno przed porodem, jak i po nim. Niezwykle istotne jest sięgnięcie w porę po specjalistyczną pomoc, ponieważ nieleczone zaburzenia depresyjne nie tylko znacznie obniżają jakość życia, ale także są związane z większą liczbą powikłań okołoporodowych. U kobiet z depresją częściej wykonuje się cięcie cesarskie i znieczulenie zewnątrzoponowe, występuje także zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego [1]. 

Spis treści:

Jeszcze baby blues czy już depresja poporodowa?

Baby blues, czyli smutek poporodowy, jest bardzo częstym zjawiskiem - może dotyczyć nawet 90% matek. Symptomy nasilają się w 5. lub 6. dniu po porodzie. Do objawów baby blues należą między innymi:

  • zmienność nastroju,
  • poczucie zmęczenia,
  • płaczliwość,
  • drażliwość,
  • nerwowość.

Symptomy smutku poporodowego ustępują samoistnie, jednak niezwykle pomocne okazuje się wsparcie najbliższych osób. Taki stan trwa zwykle od około 10 dni do 2 tygodni, a jeśli baby blues przedłuża się i objawy się nasilają, rozpoznaje się depresję poporodową [1].

Jakie objawy mogą świadczyć o depresji poporodowej?

  • negatywne myśli,
  • stałe uczucie przygnębienia,
  • poczucie beznadziejności,
  • poczucie winy,
  • obniżona samoocena,
  • zaburzenia snu i/lub łaknienia,
  • unikanie kontaktu z ludźmi,
  • myśli i tendencje samobójcze [2].

Jak wygląda psychoza poporodowa?

Psychoza poporodowa to najpoważniejsze okołoporodowe zaburzenie psychiczne, dlatego też wymaga hospitalizacji. Występuje rzadko, jej początek zwykle przypada na pierwsze 2 tygodnie po porodzie. Do objawów psychozy poporodowej należą:

  • obniżony lub podwyższony nastrój,
  • płacz lub śmiech nieadekwatny do sytuacji,
  • zaburzenia snu i/lub łaknienia,
  • pobudzenie,
  • nierozpoznawanie osób bliskich,
  • przeżywanie silnego niepokoju i lęku,
  • chowanie się przed ludźmi,
  • halucynacje [1,2,3].

Jak depresja poporodowa matki wpływa na rozwój dziecka?

Pacjentki, u których rozpoznano okołoporodowe zaburzenia psychiczne, mogą wykazywać mniejsze zaangażowanie w opiekę nad noworodkiem. Dzieci matek z depresją mają zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej (jest to nagła śmierć zdrowego niemowlęcia w czasie snu). Oprócz tego mogą wystąpić problemy w ich rozwoju związane z:

  • wolniejszym przyrostem masy ciała dziecka,
  • wolniejszym wzrostem obwodu główki,
  • zwiększonym ryzykiem niższej masy urodzeniowej dziecka,

zwiększonym ryzykiem wystąpienia objawów lękowych i depresyjnych w przyszłości [1,2].

Czy dla każdej matki poród to miłe wspomnienie?

Poród może być traumatycznym przeżyciem, w wyniku którego może rozwinąć się PTSD, czyli zespół stresu pourazowego. Do charakterystycznych objawów tego zaburzenia należą przede wszystkim ponowne przeżywanie porodu w snach oraz powracające myśli i obrazy związane z porodem [2].

Jaka jest przyczyna okołoporodowych zaburzeń psychicznych?

Nie da się wskazać jednej przyczyny. Okołoporodowe zaburzenia psychiczne mają wiele czynników ryzyka, do których należą między innymi:

  • brak wsparcia partnera i bliskich osób,
  • negatywne zdarzenia życiowe,
  • wiek poniżej 20 lat,
  • niechciana ciąża,
  • poronienia w poprzednich ciążach,
  • historia zaburzeń psychicznych [1,2].

Czy okołoporodowe zaburzenia psychiczne da się wyleczyć?

Sposób leczenia zależy przede wszystkim od nasilenia objawów. W przypadku zaburzeń o łagodnym i umiarkowanym nasileniu, bez objawów psychotycznych i bez tendencji samobójczych, stosuje się psychoterapię.

Jeśli objawy są bardziej nasilone, wprowadza się leczenie farmakologiczne. Największą skuteczność wykazuje połączenie psychoterapii i farmakoterapii. Głęboka depresja z tendencjami samobójczymi i objawami psychotycznymi powinna być leczona w warunkach szpitalnych.

Decyzja o leczeniu farmakologicznym powinna zostać podjęta przez pacjentkę wspólnie z lekarzem ginekologiem i psychiatrą. U pacjentek w ciąży wybór leku musi uwzględniać jego wpływ na płód. W przypadku karmienia piersią stosuje się leki, które w minimalnym stopniu przenikają do mleka.

Mimo skuteczności psychoterapii i leczenia farmakologicznego, okołoporodowe zaburzenia psychiczne wiążą się z wysokim ryzykiem nawrotu w kolejnych ciążach oraz w postaci zaburzeń psychicznych niezwiązanych z ciążą i porodem [1].

Czy ojcowie również chorują?

Okołoporodowe zaburzenia psychiczne nie dotyczą tylko kobiet. Objawów depresji doświadcza 8% mężczyzn pomiędzy pierwszym trymestrem ciąży partnerki a końcem pierwszego roku życia dziecka [1].

Podsumowanie

Ze względu na negatywny wpływ na rozwój noworodka i obniżenie jakości życia matki, wczesne rozpoznanie okołoporodowych zaburzeń psychicznych jest niezwykle istotne. Jeśli podejrzewasz je u siebie lub bliskiej osoby, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza.

Referencje:

  1. Gałecki P., Szulc A. Psychiatria. Edra Urban & Partner, Wrocław 2018
  2. Krzyżanowska-Zbucka J. Okołoporodowe zaburzenia psychiczne a krzywdzenie dzieci. Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
  3. Osborne L. Recognizing and Managing Postpartum Psychosis. Obstetrics and Gynecology Clinics, 2018-09-01, 45, 3, 455-468
Wróć do listy Przejdź dalej