Brodawki wirusowe (kurzajki)

Brodawki wirusowe - informacje podstawowe

Brodawki wirusowe (potocznie nazywane kurzajkami) to łagodne zmiany występujące na błonie śluzowej i skórze. Wywołuje je wirus brodawczaka ludzkiego (ang. human papilloma virus, HPV). Zidentyfikowano ponad 170 typów wirusa HPV; za brodawki skórne najczęściej odpowiadają typy 2, 3, 10, 26, 27, 28 i 57. Brodawki wirusowe są chorobą zakaźną, a do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu z osobą, która ma zmiany wywołane przez HPV, lub przez materiał biologiczny od niej pochodzący (komórki naskórka, nabłonka). Zakaźność jest duża, zwłaszcza u dzieci i młodzieży.

Epidemiologia brodawek wirusowych

Brodawki wirusowe to powszechny problem na całym świecie i dotyka ok. 10% populacji. Najczęściej występują one w miejscach urazu, takich jak dłonie i stopy, i prawdopodobnie wynikają z wniknięcia wirusa do minimalnie uszkodzonych obszarów skóry. U dzieci w wieku szkolnym częstość występowania wynosi od 10% do 20%. Są powszechniejsze wśród pacjentów z obniżoną odpornością (w jednym badaniu obserwacyjnym z udziałem biorców przeszczepu nerki z obniżoną odpornością stwierdzono, że po 5 lub więcej latach po przeszczepieniu 90% pacjentów miało brodawki wirusowe) i osób zawodowo zajmujących się mięsem (np. obróbka, pakowanie itp.). Mogą wystąpić u osób w każdym wieku. Chociaż rzadko występują w okresie niemowlęcym i wczesnym dzieciństwie, częstość występowania wzrasta wśród dzieci w wieku szkolnym i osiąga szczyt u dzieci w wieku od 12 do 16 lat. Brodawki wirusowe występują dwa razy częściej u osób rasy białej niż u osób innych ras. Mężczyźni i kobiety chorują z przybliżoną częstością.

Rodzaje brodawek wirusowych

Najbardziej rozpowszechnione są brodawki zwykłe (łac. verrucae vulgares), brodawki stóp (łac. Verrucae plantares) oraz brodawki płaskie/młodocianych (łac. verrucae planae/juveniles).

Brodawki stóp występują na podeszwach. Zwykle są to pojedyncze, głębokie zmiany, pokryte zrogowaciałym naskórkiem. Mogą dawać dolegliwości bólowe w czasie chodzenia. Czynnikiem etiologicznym brodawek stóp jest HPV typu 1 (najczęściej), a następnie typów 2, 3, 4, 27 i 57.

Najczęściej występujące brodawki zwykłe lokalizują się głównie na rękach, jednak mogą również wystąpić na całej skórze lub na błonach śluzowych. Ich wielkość jest bardzo różna – mogą pojawić się zarówno bardzo niewielkie brodawki o chropowatej powierzchni, jak i duże, zrogowaciałe. Brodawki zwykłe rzadko występują pojedynczo. Mają barwę od szarobrunatnej do koloru skóry. Brodawki zwykłe powoduje HPV typów 2, 4 (najczęściej) oraz 1, 3, 27, 29 i 57.

Brodawki płaskie/młodocianych wbrew jednej z nazw występują u osób w różnym wieku. Brodawki płaskie to liczne, płaskie, dobrze odgraniczone, nieco wypukłe zmiany. Ich powierzchnia jest zazwyczaj gładka lub nieco zrogowaciała. Mają tendencję do zlewania się. U dorosłych w stanach obniżonej odporności mogą utrzymywać się przez wiele lat. Najczęściej zajmują grzbiety rąk i twarz, ale można je spotkać tez w innych lokalizacjach. Czynnikiem etiologicznym brodawek płaskich jest HPV typów 3, 10 i 28.

Diagnostyka brodawek wirusowych

Rozpoznanie brodawek wirusowych opiera się zwykle na wyglądzie zmian. Biopsję wykonuje się, jeśli istnieją wątpliwości co do diagnozy.

W przypadkach wątpliwych w pierwszym rzędzie w diagnostyce różnicowej bierze się pod uwagę:

• mięczaka zakaźnego,
• rogowacenie łojotokowe,
• liszaj płaski,
• raka kolczystokomórkowego (płaskonabłonkowego),
• rogowiaka kolczystokomórkowego.

Leczenie brodawek wirusowych

Prawie 2/3 brodawek wirusowych samoistnie znika w ciągu 24 miesięcy. Istnieje ryzyko, że brodawka się powiększy lub rozprzestrzeni na inne obszary.

W większości przypadków najpierw stosuje się środki miejscowe. Kwas salicylowy jest często środkiem pierwszego rzutu na brodawki zwykłe. Nie wymaga recepty i może być stosowany w domu. Ma współczynniki wyleczenia od 50% do 70%. W leczeniu stosuje się również krioterapię, ziele glistnika, kwas retinowy, podofilinę, miejscowo 5-fluorouracyl, interferon i imikwimod. Większość preparatów może być stosowana przez pacjentów samodzielnie, szczególną ostrożnością powinni jednak wykazać się pacjenci z cukrzycą. Nawet niewielkie uszkodzenie zdrowego naskórka w obrębie stóp może u nich prowadzić do trudno gojących się ran i rozwoju stopy cukrzycowej, stąd diabetykom zaleca się leczenie nawet drobnych zmian pod kontrolą lekarza.

Jeśli brodawki nie reagują na leczenie za pomocą preparatów miejscowych, stosuje się szereg innych metod dermatologicznych i/lub chirurgicznych, jak elektrokoagulacja, krioterapia (wymrażanie zmian), laser ablacyjny czy łyżeczkowanie chirurgiczne.

Piśmiennictwo

1. Loo SK, Tang WY. Warts (non-genital). BMJ Clin Evid 2014; 2014: 1710.
2. Mulhem E, Pinelis S. Treatment of nongenital cutaneous warts. Am Fam Physician 2011; 84(3): 288–293.
3. Goyal-Stec M, Sławomir Majewski S. Leczenie brodawek skórnych wywołanych przez wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV, human papillomavirus). Post Dermatol Alergol 2006; 23(4): 157–160.
4. Al Aboud AM, Nigam PK. Wart. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022. Online: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431047/.
5. Sabry AO, Patel BC. Papilloma. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022. Online: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560737/.