Choroba zwyrodnieniowa stawów - czym jest i jak jej zapobiegać?

Wróć do listy Data:
Lek. Katarzyna Gugała
Lek. Katarzyna Gugała

Choroba zwyrodnieniowa stawów to najczęstsze schorzenie stawów w całej populacji. Ogranicza komfort życia i sprawność ruchową pacjentów, objawia się bólem i utrudnia nawet najprostsze czynności, takie jak korzystanie ze schodów [3]. Powyższa tematyka  jest o tyle istotna, że choroba zwyrodnieniowa stawów to jednocześnie jedna z najczęstszych chorób przewlekłych na świecie [1, 2, 3].

Choroba zwyrodnieniowa stawów stanowi jeden z głównych powodów niepełnosprawności osób starszych [1] i najczęstszą przyczynę protezowania stawów kolanowego i biodrowego [3]. Badania wskazują także, że cierpiący na nią pacjenci są narażeni na zwiększone ryzyko zgonu, zwłaszcza z przyczyn sercowo-naczyniowych [2].

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów?

Z perspektywy pacjenta, choroba zwyrodnieniowa stawów objawia się przede wszystkim bólem. Chorzy obserwują także sztywność przy rozpoczynaniu ruchu (i/lub po przebudzeniu się), trzeszczenie podczas zginania lub prostowania czy ograniczenie ruchomości. Uwagę mogą zwrócić także: rozwijający się wysięk w stawie, pogrubienie jego obrysu oraz niestabilność [1, 4].

Stawy, które są najczęściej dotknięte chorobą, to [1]:

  • stawy kolanowe,
  • stawy biodrowe,
  • stawy rąk,
  • stawy kręgosłupa.

Z medycznego punktu widzenia zwyrodnienie, czyli artroza stawu, jest spowodowane uszkodzeniem chrząstki i zaburzeniami jej odbudowy, często z towarzyszącym stanem zapalnym objawowej okolicy. Schorzenie wiąże się również ze zmianami w obrębie kości, więzadeł, mięśni okołostawowych, błony maziowej czy wreszcie szpary stawowej (m.in. powstawaniem tak zwanych osteofitów) [4].

Kogo dotyczy choroba zwyrodnieniowa stawów?

Do czynników ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawów należą [2, 3, 4]:

  • wiek - uważany za główny czynnik ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów; artroza stawu zwykle ujawnia się około 40. - 50. roku życia,
  • płeć - choroba zwyrodnieniowa stawów częściej dotyczy kobiet,
  • masa ciała - otyłość w znacznym stopniu zwiększa ryzyka artrozy stawu kolanowego oraz ręki, ale nie biodra [2, 5] - sugeruje się więc wpływ nie tylko zwiększonego obciążenia, ale również efekt hormonalny powiązany z zespołem metabolicznym,
  • czynniki genetyczne,
  • dieta - nie tylko w kontekście spożywanych kalorii, ale także dostarczania niezbędnych witamin (przede wszystkim D3 - jeśli chcesz dowiedzieć się o niej więcej, zapraszamy do artykułu Kto powinien suplementować witaminę D i jak robić to prawidłowo?),
  • lokalne czynniki stawowe, takie jak urazy i przeciążenia,
  • czynniki hormonalne ze szczególnym uwzględnieniem estrogenów,
  • gęstość kości,
  • inne choroby, takie jak osteoporoza czy sarkopenia.

W jaki sposób zapobiegać chorobie zwyrodnieniowej stawów?

Choroba zwyrodnieniowa stawów to choroba przewlekła, która stale postępuje - raz powstałe zmiany nigdy nie ustąpią [6], przez co leczenie polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów. 

Z tego powodu warto postarać się zminimalizować ryzyko rozwoju zwyrodnienia, tak aby ewentualna artroza stawu w możliwie najmniejszym stopniu wpływała na Twoje życie. Niestety, żadne działania nie są w stanie w 100% uchronić nas przed chorobą. 

Dlatego istotne jest, aby zadbać o czynniki ryzyka, na które mamy wpływ:

  • dbaj o swoje stawy - staraj się ich nie przeciążać, ćwiczenia poprzedzaj odpowiednią i dokładną rozgrzewką; 
  • regularnie uprawiaj aktywność fizyczną - zarówno w formie profilaktyki otyłości, jak i stałego stymulowania narządu ruchu;
  • odżywiaj się zdrowo i z umiarem;
  • jeśli czujesz taką potrzebę, umów się na wizytę u fizjoterapeuty, który zaproponuje odpowiednie ćwiczenia;
  • jeśli masz chorobę zwyrodnieniową stawów - stosuj się do zaleceń lekarza, aby spowolnić rozwój choroby.

Pamiętaj, że choroba zwyrodnieniowa stawów to najczęstsza, ale nie jedyna artroza. Dlatego, jeśli tylko coś Cię zaniepokoi, koniecznie zgłoś się do lekarza, który rozpocznie diagnostykę i przedstawi odpowiednie zalecenia.

Referencje:

  1. Romanowski W., Zdanowska A., Romanowski M. Choroba zwyrodnieniowa stawów - aktualne standardy leczenia. Rheumatology Forum 2016;2(2):52-57.
  2. Palazzo C, Nguyen C, Lefevre-Colau MM, Rannou F, Poiraudeau S. Risk factors and burden of osteoarthritis. Ann Phys Rehabil Med. 2016 Jun;59(3):134-138. doi: 10.1016/j.rehab.2016.01.006. Epub 2016 Feb 19. PMID: 26904959.
  3. Felson DT, Lawrence RC, Dieppe PA, Hirsch R, Helmick CG, Jordan JM, Kington RS, Lane NE, Nevitt MC, Zhang Y, Sowers M, McAlindon T, Spector TD, Poole AR, Yanovski SZ, Ateshian G, Sharma L, Buckwalter JA, Brandt KD, Fries JF. Osteoarthritis: new insights. Part 1: the disease and its risk factors. Ann Intern Med. 2000 Oct 17;133(8):635-46. doi: 10.7326/0003-4819-133-8-200010170-00016. PMID: 11033593.
  4. Litwic A, Edwards MH, Dennison EM, Cooper C. Epidemiology and burden of osteoarthritis. Br Med Bull. 2013;105:185-99. doi: 10.1093/bmb/lds038. Epub 2013 Jan 20. PMID: 23337796; PMCID: PMC3690438.
  5. Grotle M, Hagen KB, Natvig B, Dahl FA, Kvien TK. Obesity and osteoarthritis in knee, hip and/or hand: an epidemiological study in the general population with 10 years follow-up. BMC Musculoskelet Disord. 2008 Oct 2;9:132. doi: 10.1186/1471-2474-9-132. PMID: 18831740; PMCID: PMC2573886
Wróć do listy Przejdź dalej