Kołatanie serca

Przyczyny kołatania serca

Chorobami najczęściej kojarzonymi z kołataniem serca są zaburzenia rytmu serca, czyli arytmie. Warto jednak pamiętać, że objaw ten może świadczyć o całym szeregu chorób. Według danych statystycznych, przyczyną kołatania serca w 43% są schorzenia kardiologiczne, 31% stanowią choroby psychiatryczne, 10% ma inne podłoże (np. leki, używki, choroby tarczycy, niedokrwistość), a 16% nieznane [2]. 

Kardiologiczne przyczyny kołatania serca 

• zaburzenia rytmu serca - częste dodatkowe pobudzenia pochodzenia nadkomorowego lub komorowego, częstoskurcze nadkomorowe i komorowe, migotanie i trzepotanie przedsionków, tachyarytmie w przebiegu zespołów preekscytacji
• zaburzenia automatyzmu i przewodnictwa - dysfunkcja węzła zatokowego, bloki przedsionkowo-komorowe, bloki śródkomorowe
• choroby organiczne serca - choroba niedokrwienna, niewydolność serca, wady zastawkowe, kardiomiopatie, zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia [1,2]

Inne przyczyny kołatania serca

• zaburzenia psychiatryczne - zaburzenia lękowe, napady paniki, zaburzenia somatyzacyjne
• nadczynność tarczycy
• niedokrwistość
• hipoglikemia
• zaburzenia elektrolitowe 
• używki - kofeina, papierosy, alkohol, narkotyki m.in. kokaina, amfetamina
• leki - sympatykomimetyki, leki rozszerzające naczynia (np. azotany, teofilina), digoksyna, leki antycholinergiczne [1,2]

Czerwone flagi

Kiedy kołataniu serca towarzyszą inne, niepokojące objawy, powinno to wzbudzić czujność i skłonić do wizyty u lekarza, a nawet wezwania pogotowia ratunkowego. Do czerwonych flag należą zawroty głowy i zaburzenia równowagi, ból w klatce piersiowej, duszność, utrata przytomności, niepokój i lęk. Mogą one świadczyć między innymi o niestabilnej arytmii, zawale serca czy zatorowości płucnej, wymagają pilnego kontaktu z lekarzem, dalszej diagnostyki i leczenia.

Diagnostyka kołatania serca

Do podstawowych badań wykonywanych w celu ustalenia przyczyny dolegliwości należy elektrokardiogram (EKG) i badania krwi - biochemiczne włącznie z oceną czynności tarczycy i morfologia. Mogą one ujawnić zaburzenia elektrolitowe, niedokrwistość, choroby tarczycy lub zaburzenia czynności nerek.

Kluczowy jest również wywiad lekarski - przygotuj się na pytania o czas wystąpienia kołatania po raz pierwszy i czas jego trwania, w jakiej sytuacji i pozycji wystąpiło, czy pojawiło się nagle czy stopniowo, jaki ma charakter. Uczucie nierównego bicia serca zwykle związane jest z niemiarowością wywołaną przedwczesnymi pobudzeniami nadkomorowymi lub komorowymi, bądź też migotaniem przedsionków. Napadowe częstoskurcze nadkomorowe charakteryzują się nagłym początkiem i końcem objawów oraz szybkim, ale równym (miarowym) biciem serca [3]. 

Lekarz z pewnością zapyta Cię także o choroby przewlekłe i przebyte, warto mieć ze sobą również listę przyjmowanych leków.

Dalszy kierunek diagnostyki zależy od wielu czynników. W przypadku podejrzenia choroby organicznej serca wykonuje się badanie echokardiograficzne, czyli ultrasonografię serca. Jeśli zaburzenia rytmu serca są najbardziej prawdopodobną przyczyną, a w EKG nie stwierdzono nieprawidłowości można wykonać Holter EKG, czyli całodobowe monitorowania czynności serca. W większości przypadków te badania wystarczają do postawienia trafnego rozpoznania. 

Leczenie kołatania serca

W każdym przypadku należy dążyć do ustalenia podłoża kołatania serca, a następnie wdrożyć leczenie przyczynowe [1], zwłaszcza jeśli związane jest z przyczyną pozasercową. Konieczne jest wyrównanie zaburzeń elektrolitowych, leczenie niedokrwistości i nadczynności tarczycy. Również w przypadku zaburzeń psychicznych możliwe jest zastosowanie farmakoterapii i/lub psychoterapii. 

Leczenie arytmii odpowiedzialnych za kołatania serca

Terapia zaburzeń rytmu serca opiera się głównie na lekach antyarytmicznych, do których należą m.in. propafenon, beta-adrenolityki (ꞵ-blokery), amiodaron oraz werapamil i diltiazem. Możliwe jest również zastosowanie manewrów zwiększających napięcie nerwu błędnego, zwłaszcza w przypadku arytmii nadkomorowych. Należą do nich m.in. próba Valsalvy, czy zanurzenie twarzy w zimnej wodzie. Inną opcją terapeutyczną jest elektroterapia np. kardiowersja elektryczna, którą wykonuje się planowo lub pilnie, gdy pacjent jest niestabilny hemodynamicznie. Pamiętajmy - defibrylację wykonuje się jedynie w przypadku zatrzymania krążenia. W określonych przypadkach, w prewencji groźnych zaburzeń rytmu serca wszczepia się ICD, czyli kardiowerter-defibrylator. Inwazyjną metodą jest również ablacja, czyli zabieg/operacja zniszczenia ośrodka odpowiedzialnego za generowanie arytmii.

Referencje:

1. Giada F, Raviele A. Clinical Approach to Patients with Palpitations. Card Electrophysiol Clin. 2018 Jun;10(2):387-396. doi: 10.1016/j.ccep.2018.02.010. PMID: 29784490.
2. 2Weinstock C, Wagner H, Snuckel M, Katz M. Evidence-Based Approach to Palpitations. Med Clin North Am. 2021 Jan;105(1):93-106. doi: 10.1016/j.mcna.2020.09.004. PMID: 33246525.
3. von Alvensleben JC. Syncope and Palpitations: A Review. Pediatr Clin North Am. 2020 Oct;67(5):801-810. doi: 10.1016/j.pcl.2020.05.004. Epub 2020 Aug 11. PMID: 32888682.
4. Trusz-Gluza M, Leśniak W. Zaburzenia rytmu serca. Choroby układu krążenia. Interna Szczeklika - Mały podręcznik. Medycyna Praktyczna. 2021. ostatni dostęp 15.09.2022: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.6. ;