Nowotwór trzustki, czyli choroba, którą wykrywamy za późno

Wróć do listy Data:
lek. Aleksandra Szmajdzińska
lek. Aleksandra Szmajdzińska

Rak trzustki stanowi czwartą najczęstszą przyczynę śmierci z powodu chorób nowotworowych w Europie, zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet [1]. W Polsce ta choroba jest na 5. miejscu wśród kobiet (5,5%) i 6. wśród mężczyzn (4,5%0 w klasyfikacji najbardziej zabójczych nowotworów [2]. Choć jest ważną przyczyną śmierci pacjentów onkologicznych, rak trzustki nie jest częsty - stanowi ok. 2% wszystkich zachorowań na nowotwory w populacji kobiet i 2% wśród mężczyzn [3]. Z czego wynika ta dysproporcja i złe rokowanie w raku trzustki? Jakie objawy mogą sugerować tę chorobę?

Nowotwór trzustki - czynniki ryzyka

Większość diagnoz raka trzustki stawiana jest u pacjentów po 50. r.ż, a ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem - osiąga szczyt u osób w dziewiątej dekadzie życia [3]. Istnieje też szereg modyfikowalnych czynników ryzyka, które mogą się przyczynić do zachorowania na raka trzustki:

  • palenie tytoniu, 
  • otyłość,
  • cukrzyca typu 1 i 2,
  • przewlekłe zapalenie trzustki, 
  • nadużywanie alkoholu,
  • dieta bogata w tłuszcze nasycone, czerwone mięso i wysoko przetworzone produkty, a uboga w świeże warzywa i owoce, 
  • zakażenie wirusem WZW B, HIV lub bakterią Helicobacter pylori [1].  


Należy pamiętać, że większość zachorowań na raka trzustki jest związana z powyższymi czynnikami ryzyka, z których większości można uniknąć, stosując się do ogólnie przyjętych zasad zdrowego stylu życia. Jedynie 5-10% przypadków stanowi rak dziedziczny, który jest spowodowany mutacjami genetycznymi. 

Objawy nowotworu trzustki

Rak trzustki przez długi czas może przebiegać bezobjawowo, a dolegliwości często pojawiają się późno, kiedy wyleczenie nie jest już możliwe z powodu miejscowego zaawansowania choroby lub przerzutów do innych narządów. 

Nawet jeśli objawy się pojawią, zazwyczaj mają one charakter niespecyficzny i mogą występować w przebiegu wielu innych chorób. Do objawów należą:

  • żółte zabarwienie skóry lub oczu, 
  • jasne stolce i ciemny mocz, 
  • świąd skóry, 
  • dyskomfort w jamie brzusznej, uczucie sytości,
  • ból nadbrzusza, promieniujący do pleców lub łopatki
  • zaburzenia apetytu, 
  • nudności i wymioty,
  • niezamierzona utrata masy ciała, 
  • świeżo powstała cukrzyca lub stan przedcukrzycowy - mogą objawiać się wzmożonym pragnieniem, wzmożonym apetytem, częstym oddawaniem moczu,
  • epizod zakrzepowo-zatorowy [4,5]. 

Powyższe objawy mogą występować w różnych kombinacjach, jednak często świadczą one o zaawansowaniu choroby. Pamiętaj, że jeżeli masz powyższe objawy, nie musi to oznaczać, że masz raka trzustki - mogą one występować w przebiegu wielu innych chorób. Należy jednak zgłosić się do lekarza, aby znaleźć ich przyczynę i wykluczyć nowotwór.

Dlaczego rak trzustki jest niebezpieczny?

Rozpoznawanie choroby w późnym stadium jest jedną z przyczyn wysokiej śmiertelności w raku trzustki. Jeżeli choroba jest zaawansowana, nie można przeprowadzić leczenia radykalnego, czyli mającego na celu usunięcie całego guza i wyleczenie pacjenta (więcej o leczeniu nowotworów i rodzajach terapii w onkologii dowiesz się w artykule).

Operacja jest podstawą leczenia i jedyną metodą, którą można uzyskać  wyleczenie. Z powodu późnej wykrywalności, można do niej zakwalifikować jedynie 15-20% pacjentów [1]. Ponadto, zabieg musi być zazwyczaj uzupełniony innymi rodzajami terapii onkologicznych, ponieważ leczenie skojarzone ma wyższą skuteczność. Niestety, rak trzustki źle odpowiada na chemio- i radioterapię. W związku z powyższym, rokowanie w raku trzustki jest poważne - 1 rok od rozpoznania przeżywa ok. 1 na 5 pacjentów, a 5 lat doczekuje jedynie ok. 5% chorych [1,3].

Co możesz zrobić

Podstawą jest profilaktyka pierwotna, czyli zapobiegająca powstawaniu nowotworu. Zlikwidowanie modyfikowalnych czynników ryzyka obniża ryzyko zachorowania. Najważniejszymi zmianami w stylu życia, które mają działanie ochronne, są: zaprzestanie palenia wyrobów tytoniowych, ograniczenie ilości spożywanego alkoholu, dążenie do prawidłowej masy ciała, spożywanie diety bogatej w warzywa i owoce z ograniczeniem pokarmów wysoko przetworzonych, bogatych w tłuszcze nasycone. Pamiętaj jednak, że zastosowanie się do powyższych zaleceń nie daje stuprocentowej gwarancji zdrowia, a choroba może rozwinąć się nawet u osoby bez żadnych czynników ryzyka. 

Obecnie nie prowadzi się badań przesiewowych w kierunku raka trzustki w populacji ogólnej. Są one stosowane jedynie w grupach wysokiego ryzyka, w przypadku zespołów genetycznych predysponujących do nowotworzenia (m.in. u nosicieli mutacji BRCA1 i BRCA2, u osób z zespołem Peutza-Jeghersa oraz u krewnych pacjentów z rodzinnym rakiem trzustki) [1].

Jeżeli wystąpią u Ciebie niepokojące objawy - nie zwlekaj, zgłoś się do lekarza! Szybka diagnoza i wdrożenie leczenia na wczesnym etapie choroby zwiększają jego skuteczność i poprawiają szanse przeżycia.

 

Referencje:

  1. Ducreux, M et al. “Cancer of the pancreas: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up.” Annals of oncology : official journal of the European Society for Medical Oncology vol. 26 Suppl 5 (2015): v56-68.
  2. Wojciechowska, U. et al. “Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 roku.”, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa, 2020
  3. http://onkologia.org.pl/nowotwory-trzustki-c25-c26/ (ostatni dostęp: 27.12.2021)
  4. https://www.cancer.org/cancer/pancreatic-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-and-symptoms.html (ostatni dostęp: 27.12.2021)
  5. https://www.esmo.org/content/download/6625/115171/1/EN-Pancreatic-Cancer-Guide-for-Patients.pdf (ostatni dostęp: 27.1
Wróć do listy Przejdź dalej