Elastografia

Wyróżnia się dwa rodzaje elastografii

• Rezonansu magnetycznego (elastografia MR)
• Ultrasonograficzna (USG) – która w codziennej praktyce jest zdecydowanie częściej wykorzystywana.

Natomiast z uwagi na mechanizm (metodologię) badania wyróżnia się

• Elastografię statyczną – najprostsza metoda pozwalająca na ocenę względnej twardości tkanek. W trakcie badania lekarz je wykonujący musi uciskać głowicą miejsce badane, co powoduje odkształcenie się tkanek. Bazując na stopniu odkształcenia i prędkości powrotu tkanki urządzenie automatycznie wylicza spoistość narządu.
• Elastografię dynamiczną – w odróżnieniu od poprzedniej metody do jej wykonania konieczne jest wykorzystanie zewnętrznego źródła drgań. Drgania te indukują powstanie fali poprzecznej. Na podstawie prędkości rozchodzenia się fali w tkankach komputer zlicza jej spoistość.

Jak już wspominano elastografia ma zastosowanie w diagnostyce sutka, tarczycy oraz najczęściej wątroby. W przypadku schorzeń sutka wykorzystanie aparatów USG z elastografią daje dokładniejszy obraz uzyskiwanych pomiarów. Wykorzystanie elastografii pozwala zarówno na wykrycie guza w piersi, ale też jego wstępnej oceny czy zmiana ma charakter łagodny, czy złośliwy, który charakteryzuje się większą twardością. Badanie to podobnie jak klasyczne USG dla pacjentki jest całkowicie bezbolesne oraz nie wymaga specjalnego przygotowania. Niestety nie jest ono refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Obecnie największą popularnością cieszy się elastografia wątroby. Badanie to, podobnie jak USG, jest nieinwazyjne, bezbolesne, a przed badaniem wymagane jest, aby pacjent pozostał na czczo przez 8-12 godzin. Badanie to wykorzystywane jest w zarówno we wstępnej ocenie włóknienia wątroby jak i monitorowania progresji tudzież skuteczności leczenia. Dodatkowo przydatne jest w ocenie marskości wątroby, alkoholowego zapalenia wątroby, przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby czy też nawet w monitorowaniu wątroby po przeszczepie. W stanach tych elastografia bardzo często może stanowić alternatywę dla biopsji wątroby. Olbrzymią zaletą elastografii jest jej powtarzalność, dzięki czemu w razie konieczności pacjent może mieć wykonane badanie nawet kilka razy w roku. Wynik badania podawany jest w kPA [kilo Pascali], przy czym im większa wartość tym większa spostość miąższu wątroby i wyższe włóknienie. Należy pamiętać, że nie u wszystkich pacjentów wyniki będą wiarygodne, zwłaszcza u pacjentów ze znaczną otyłością, wąskimi międzyżebrzami oraz wodobrzuszem.

Niewątpliwie ograniczeniem tego badania jest brak refundacji ze strony Narodowego Funduszu Zdrowia zarówno w ramach podstawowej opieki zdrowotnej jak i poradni specjalistycznych. Badanie to jest w pełni komercyjne. Najczęściej wykorzystywane jest przez hepatologów. Kolejnym problem to brak możliwości wykonania tego badania na każdym urządzeniu USG. Elastografia wymaga nowoczesnego sprzętu z nową technologią co niestety wiąże się z wysokimi kosztami badania.

Elastaza trzustkowa jest najczulszym badaniem diagnostycznym służącym do diagnostyki zewnątrzwydzielniczej trzustki. Elastaza jest enzymem produkowanym przez trzustkę stanowiąc część soku trzustkowego widzialnego do dwunastnicy. Enzym ten odpowiedzialny jest za trawienie białek. Fizjologiczne wydalanie elastazy odbywa się przez kał, w formie niezmienionej.

Materiałem badawczym jest kał, a wartość referencyjna wynosi >200ug/ g kału. Za wartość nieprawidłową przyjmuje się <200 ug/g kału. Badanie to szczególne znaczenie ma do monitorowania zaostrzenia przewlekłej niewydolności trzustki oraz jako badanie profilaktyczne u dzieci chorujących na mukowiscydozę. Badanie to nie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach podstawowej opieki zdrowotnej.

Konsultacja: dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas; prof. UMW

Bibliografia:

• Ng, W.L.; Rahmat, K.; Fadzli, F.; Rozalli, F.I.; Mohd-Shah, M.N.; Chandran, P.A.; Westerhout, C.J.; Vijayananthan, A.; Abdul Aziz, Y.F. Shearwave Elastography Increases Diagnostic Accuracy in Characterization of Breast Lesions. Medicine (Baltimore) 2016, 95, e3146, doi:10.1097/MD.0000000000003146.
• Milkiewicz, P. Elastografia wątroby w codziennej praktyce klinicznej. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 2017, 9, 1–6.
• Elastografia Available online: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/96554,elastografia (accessed on 15 July 2022).
• Badanie elastograficzne wątroby FibroScan Available online: https://www.hepatolodzy.pl/badanie-elastograficzne-watroby-fibroscan.html (accessed on 15 July 2022).
• Elastaza 1 (trzustkowa) Available online: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.48. (accessed on 15 July 2022).