Szacowany czas czytania: 10 minut
Pierwsza pomoc w przypadku napadu padaczkowego
Padaczka lub inaczej epilepsja to jedna z najstarszych znanych chorób neurologicznych. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią blisko 300-400 tysięcy osób [1]. Istotą choroby jest zaburzenie pracy mózgu, które predysponuje do napadów mogących mieć różne objawy. Najbardziej charakterystyczne są drgawki, które mogą dotyczyć całego ciała, jego połowy, a nawet tylko jednej kończyny [2].
Jak wygląda napad padaczkowy?
Powszechnie padaczka kojarzy się z nagłym napadem drgawek lub gwałtownych ruchów, jednak może przebiegać także pod postacią innych zaburzeń. W trakcie napadu często występują zaburzenia świadomości, prężenie ciała i ślinotok a twarz chorego może zrobić się sina. Napad może objąć od razu całe ciało – jest to tak zwany początek uogólniony lub jedną jego część – początek ogniskowy. Objawy przeważnie mają charakter przejściowy, trwają kilka minut i ustępują samoistnie. Zaraz po nich chorzy mogą odczuwać senność, zmęczenie, mieć zaburzoną świadomość lub nawet doświadczyć przejściowego niedowładu.
Warto pamiętać, że nie każdy napad drgawek ma związek z epilepsją. Mogą one wystąpić w odpowiedzi na określone czynniki, między innymi uraz, udar, zatrucia np. alkoholem czy lekami lub zaburzenia metaboliczne takie jak hipoglikemia. U małych dzieci zdarzają się również drgawki wywoływane gorączką [3,4]
Co zrobić w przypadku napadu padaczkowego?
Jeżeli zauważysz, że ktoś może mieć napad padaczkowy, postaraj się pamiętać o kilku podstawowych zasadach, które pomogą Ci we właściwy sposób udzielić choremu pierwszej pomocy:
1. Zapewnij bezpieczeństwo osobie poszkodowanej. Aby zapobiec urazom, możesz podłożyć jej coś miękkiego pod głowę np. zwinięty szalik lub kurtkę. Postaraj się również odsunąć wszystkie przedmioty, o które chory mógłby się uderzyć lub skaleczyć. Nie przenoś chorego, chyba że jest w niebezpieczeństwie np. gdy do ataku doszło w pobliżu ruchliwej ulicy.
2. Postaraj się położyć chorego na dowolnym boku. Zmniejszy to ryzyko zachłyśnięcia i ułatwi oddychanie, w czasie drgawek może być jednak bardzo trudne do wykonania.
3. Spróbuj delikatnie odgiąć do tyłu i przytrzymać głowę poszkodowanego, aby zapewnić drożność dróg oddechowych.
4. Zapewnij komfort termiczny poszkodowanemu.
5. Licz czas od początku do końca trwania napadu – jeżeli napad jest dłuższy niż 5 minut, wezwij pogotowie ratunkowe!
6. Jeżeli chory po zakończonym napadzie jest nieprzytomny - regularnie co minutę oceniaj czy oddycha, a w razie potrzeby rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową, czyli uciski klatki piersiowej [4,5].
Czego nie robić w czasie napadu?
1. Nie staraj się przytrzymywać osoby chorej i powstrzymywać na siłę drgawek
2. Nie wkładaj niczego do ust chorego!!!
3. Nie podawaj choremu wody i jedzenia do czasu odzyskania pełnej świadomości [5].
Kiedy zadzwonić na 112?
Zadzwoń na 112 i poproś o pomoc, jeżeli:
1. Wiesz, że jest to pierwszy w życiu napad drgawek tej osoby lub pomagasz nieznajomemu
2. Napad trwa dłużej niż 5 minut
3. Chory nie odzyskuje pełnej świadomości lub doświadcza kilku napadów bez odzyskania świadomości
4. W czasie napadu doszło do urazu np. uderzenia w głowę
5. Do napadu padaczkowego doszło w wodzie
6. Napadu doświadcza kobieta w ciąży – może to być rzucawka, czyli stan zagrażający życiu zarówno matki jak i dziecka [4,5]
Przyjazd pogotowia ratunkowego – o czym warto pamiętać
Aby ułatwić medykom dalsze postępowanie, postaraj się zapamiętać kilka istotnych informacji na temat napadu. Ratownik może pytać Cię o czas jego trwania i przebieg. Jeśli jesteś w stanie, opisz dokładnie, jak wyglądał jego początek, czy napad dotyczył całego ciała czy może jakiejś jego części, czy zaobserwowałeś prężenia z wyprostowaniem kończyn, zwrot gałek ocznych i szyi w którąś stronę lub jakiekolwiek inne objawy. Ważne są też informacje dotyczące czasu przed napadem, aby określić czy został on czymś sprowokowany np. migającym światłem, dużymi emocjami czy też przyjętymi substancjami.
Wszystkie te informację mogą być przydatne w czasie diagnozy i planowania postępowania terapeutycznego, szczególnie jeżeli był to pierwszy napad drgawek w życiu chorego [3,4].
Podsumowanie
Napad padaczkowy może być stanem zagrożenia życia. Właściwe udzielenie pierwszej pomocy chroni poszkodowanego przez urazami i ryzykiem nagłego zatrzymania krążenia. Chorym na padaczkę często przez całe życie towarzyszy lęk przed napadami, zdarza się, że choroba znacznie ogranicza ich codzienne funkcjonowanie. Pamiętaj, że znajomość podstawowych zasad pierwszej pomocy może uratować komuś życie.
Referencje:
1. Filipska, K. (2016). Padaczka- choroba społeczna XXI wieku. Innowacje w Pielęgniarstwie, 1(3), 72–78.
2. Johnson, E. L. (2019). Seizures and Epilepsy. In Medical Clinics of North America (Vol. 103, Issue 2, pp. 309–324). W.B. Saunders. https://doi.org/10.1016/j.mcna.2018.10.002
3. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.10. (ostatni dostęp 12.12.2021)
4. Skrzos, K. (2018). Pierwsza pomoc w przypadku napadu drgawek. Promotor BHP I(3), 17-19.
5. https://www.cdc.gov/epilepsy/about/first-aid.htm (ostatni dostęp 12.12.2021)