Glukoza oraz krzywa cukrowa (krzywa glikemiczna/test OGTT)

Opis badania glukozy oraz krzywej cukrowej

1. Glikemia na czczo oceniana jest z krwi żylnej, pobranej rano, na czczo co najmniej 12-14 godzin od ostatniego posiłku.

2. Glikemia przygodna – ocena stężenia glukozy z krwi żylnej, o dowolnej porze dnia, niezależnie od posiłku – pomiar glikemii wykonanej z krwi włośniczkowej przy pomocy glukometru nie jest zaliczany jako glikemia przygodna.

3. Doustny test tolerancji glukozy: Badanie składa się z kilku etapów. Wykonuje się je rano, na czczo, po pełnej nocy odpoczynku i co najmniej 3 dniach spożywania diety z normalną zawartością węglowodanów.

1. Pierwszy etap obejmuje ocenę stężenia glukozy z krwi żylnej pobranej rano, na czczo
2. Następnie należy wypić 75g glukozy (dawka u dzieci: 1.75 g/ kilogram masy ciała) – w postaci proszku rozpuszczonego w szklance wody
3. Po 60 minutach ocena stężenia glukozy z krwi żylnej
4. Po 120 minutach ocena stężenia glukozy z krwi żylnej

W trakcie 2 godzin pomiędzy poszczególnymi poborami krwi pacjent nie może spożywać innych pokarmów, podejmować wysiłku fizycznego oraz palić papierosów.

Wskazania do wykonania badań glukozy oraz krzywej cukrowej

Według Zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznej profilaktycznego pomiaru glikemii należy przeprowadzić raz na 3 lata u każdej osoby powyżej 45. roku życia, a ponadto, niezależnie od wieku, co roku u osób chorujących na:

• nadwagę lub otyłość, czyli BMI ≥ 25 i/lub obwód talii ≥ 80 cm u kobiet, ≥ 94 cm u mężczyzn,
• dyslipidemię, czyli: HDL < 40 mg/dl i/lub triglicerydy > 150 mg/dl,
• nadciśnienie tętnicze
• stan przedcukrzycowy
• po przebyciu cukrzycy ciążowej,
• urodzenie dziecka o masie > 4.0 kg
• zespół wielotorbielowatych jajników

Ponadto:

• dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy (rodzice, rodzeństwo)
• mała aktywność fizyczna
• szeroko pojęte schorzenia układu sercowo-naczyniowego

Sytuacja kliniczne wymagające oceny poziomu glikemii:

• Objawy hiperglikemii: poliuria, polidypsja
• Osłabienie, zmęczenie
• Zasłabnięcia oraz utrata przytomności
• Pojawiające się mroczki przed oczami
• Nadmierna potliwość
• Niekontrolowana utrata masy ciała

Wskazania do wykonania doustnego testu obciążenia glukozą

• Glukozuria
• Glikemia na czczo pomiędzy 100 a 125 mg/dl
• Profilaktyka w kierunku cukrzycy ciążowej przeprowadzany pomiędzy 24 a 28 tygodniem ciąży

Interpretacja wyników badań glukozy oraz krzywej cukrowej

Zakres prawidłowy

• Glikemia na czczo: 70-99 mg/dl
• Glikemia przygodna <200 mg/dl
• OGTT:
  a. Na czczo 70-99 mg/dl
  b. Po 120 minutach: <140 mg/dl

Hiperglikemia

1. Glikemia na czczo

1. 100-125 mg/dl – nieprawidłowa glikemia na czczo - wskazanie do wykonania doustnego testu obciążenia glukozą (OGGT)
2. ≥126 mg/dl – hiperglikemia

2. Glikemia przygodna >200mg/dl

3. Doustny test obciążenia glukozą wynik po 120 minutach

1. 140-199 mg/dl – nieprawidłowa tolerancja glukozy, zaliczana do stanów przedcukrzycowych
2. >200 mg/dl – cukrzyca

Przyczyny:

- Cukrzyca typu I oraz II

- Cukrzyca ciężarnych

- Zaburzenia pracy przysadki oraz nadnerczy

- W świetle obowiązujących rekomendacji Polskiego Towarzystwa Diabetologicznej z 2021 roku kryteria diagnostyczne cukrzycy obejmują:

1. Dwukrotny pomiar glikemii na czczo ≥126 mg/dl, w dwóch różnych dniach
2. Przygodna glikemia ≥200 mg/dl wraz z objawami klinicznymi hiperglikemii
3. Glikemia w 120 minucie OGTT ≥200 mg/dl
4. Wartość HbA1c (oznaczona w laboratorium metodą certyfikowaną w NGSP) ≥6,5%

- Obniżony poziom glikemii na czczo ( < 70mg/dl) – hipoglikemia

- Stany hipoglikemii wywołane np. przedawkowaniem leków przeciwcukrzycowych, nieodpowiednia dieta, hipoglikemia reaktywna, dysfunkcją wątroby, wrodzone wady metaboliczne, niedoczynność przysadki lub kory nadnerczy, niedobór hormonów tarczycy,

- Guz trzustki – insulinoma

Glukoza oraz krzywa cukrowa - najważniejsze informacje

Reasumując, poziom glukozy jest jednym z najczęstszych badań laboratoryjnych, które powinno być rutynowo wykonywane co 3 lata u każdego pacjenta powyżej 45 roku życia, a każdego roku wśród pacjentów z grup wysokiego ryzyka.

Konsultacja: dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas; prof. UMW

Bibliografia

1. Araszkiewicz, A.; Bandurska-Stankiewicz, E.; Borys, S.; Budzyński, A.; Cyganek, K.; Cypryk, K.; Czech, A.; Czupryniak, L.; Drzewoski, J.; Dzida, G.; et al. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą 2021. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna 2021, 7, 1–121.
2. Szymczyk, I. Zalecenia kliniczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2021) - omówienie najistotniejszych zmian dla lekarza rodzinnego. Lekarz POZ 2021, 7.
3. Interna Szczeklika 2021. / [red.prow.] Piotr Gajewski[Wyd.12]