Szacowany czas czytania: 10 minut
Opieka nad pacjentem z chorobą Alzheimera
W trakcie rozwoju choroby Alzheimera (ChA) dochodzi do gromadzenia się szkodliwych białek, m.in. β-amyloidu i hiperfosforylowanego białka tau. Te patologiczne zmiany prowadzą do obumierania neuronów, co z kolei skutkuje spadkiem produkcji przekaźników mózgowych, a wśród nich – acetylocholiny. Wraz z postępem choroby dochodzi również do degeneracji mózgu.
ChA to nieodwracalny, stale postępujący proces chorobowy, który składa się z różnych zmian. Należą do nich:
- gromadzenie się β-amyloidu,
- występowanie włókienkowych depozytów patologicznie fosforylowanego białka tau wewnątrz neuronów,
- angiopatia kongofilna,
- aktywacja komórek mikrogleju,
- reaktywność astrocytów,
- inne procesy zapalne.
Wszystkie powyższe zmiany prowadzą do stopniowej utraty neuronów i synaps kory mózgu i pewnych regionów podkorowych.
Spis treści:
Fazy choroby Alzheimera
Wyróżnia się trzy stadia zaawansowania ChA; są to:
- faza łagodna – objawia się np. nieodkładaniem rzeczy na miejsce, powtarzaniem danej czynności kilka razy z rzędu, trudnościami w obsłudze podstawowych sprzętów gospodarstwa domowego,
- faza umiarkowana – u chorego mogą się pojawić omamy i halucynacje, zdarzają się zachowania agresywne wobec członków rodziny i innych osób,
- faza zaawansowana – zauważalne są deficyty w aparacie ruchu (mogące prowadzić do trwałego unieruchomienia) oraz problem z rozpoznawaniem członków rodziny i znajomych, konieczna jest stała opieka nad chorym.
Opieka nad chorym
| Problem pielęgnacyjny | Propozycja postępowania |
| Zaburzenia związane z nietrzymaniem moczu i stolca wynikającym z ChA |
|
| Możliwość zakrztuszenia na skutek zaburzeń w połykaniu wynikających z ChA |
|
| Problemy z samodzielnym poruszaniem się i orientacją w najbliższym otoczeniu |
|
| Dezorientacja co do miejsca, czasu, przestrzeni |
|
| Zaburzenia snu |
|
ChA pozostaje chorobą nieuleczalną i postępującą. W opiece nad pacjentem istotne jest zatem, by jak najwcześniej wdrożyć rozwiązania spowalniające rozwój choroby. Wyróżnia się kilka modeli terapii, do których należą:
- terapia walidacyjna – utrwalanie prawidłowych zachowań w grupie, minimalizowanie poziomu lęku i niepokoju, dążenie do poprawy samopoczucia,
- terapia kognitywna – trening dotyczący pamięci i orientacji,
- terapia reminiscencyjna – przywoływanie wspomnień przy użyciu fotografii, muzyki, pamiątek,
- terapia zajęciowa – utrwalanie umiejętności, których chory jeszcze nie zatracił, odtwarzanie tych niedawno utraconych, zachowanie aktywności,
- terapia środowiskowa – przyjazne i bezpieczne warunki otoczenia, w którym pacjent funkcjonuje.
Podstawą leczenia jest jednak farmakoterapia, której zadaniami są usprawnienie funkcji poznawczych i wywarcie wpływu na objawy neuropsychiatryczne.
Podsumowanie
Podsumowując: główne problemy w opiece nad osobą z ChA wiążą się z zaburzeniami na płaszczyźnie psychicznej, biologicznej i społecznej. Z czasem choroba mocno ogranicza samodzielność pacjenta, przez co staje się on zależny od rodziny lub opiekuna, traci zdolność do samoopieki. Postęp ChA prowadzi do zaawansowanej utraty pamięci i zaburzeń psychologicznych, dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze wdrożenie leczenia.
Piśmiennictwo
- Baker LD, Manson JE, Rapp SR i wsp. Effects of cocoa extract and a multivitamin on cognitive function: a randomized clinical trial. Alzheimers Dement 2023; 19(4): 1308–1319.
- Barcikowska M. Przyczyny choroby Alzheimera. W: Barcikowska M, Parnowski T (red.). Choroba Alzheimera 1906–2021. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022: 1–9.
- Bieniek J, Brończyk-Puzoń A, Nowak J i wsp. Witamina D – wskaźnik zdrowia u osób starszych w wybranych chorobach neurodegeneracyjnych. Geriatria 2014; 8: 49–55.
- Citko A. The impact of vitamin and micronutrient deficiencies on the occurrence of cognitive disorders in the geriatric population. Lek w Polsce 2023; 33(1): 7–17.
- Długosz-Mazur E, Bojar I, Gustaw K. Niefarmakologiczne metody postępowania u chorych z otępieniem. Med Ogólna Nauk Zdr 2013; 19(4): 458–462.
- Dochniak M, Ekiert K. Żywienie w prewencji i leczeniu choroby Alzheimera i choroby Parkinsona. Piel Zdr Publ 2015; 5(2): 199–208.
- Grossberg GT, Kamat SM; Sobów T (red. wyd. pol.). Choroba Alzheimera. Najnowsze strategie diagnostyczne i terapeutyczne. Medisfera, Warszawa 2011.
- Krajewska K. Opieka pielęgniarska nad pacjentką w przebiegu choroby Alzheimera z wykorzystaniem ICNP®. Innow Pielęg Nauk Zdr 2020; 3(5): 97–115.
- Oberholzer M, Bassetti C, Müri RM i wsp. Postacie otępienia. W: Felbecker A, Limmroth V, Tettenborn B (red.); Rejdak K (red. wyd. pol.). Choroby otępienne. Edra Urban & Partner, Wrocław 2020: 41–89.
- Zabrocka J, Wojszel ZB. Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne. Geriatria 2013; 7(1): 24–32.