Prowadzenie poradnictwa w zakresie zdrowego stylu życia

Jak powinniśmy zacząć poradnictwo dla pacjentów? Na czym się skupić?

Naszym pierwszym krokiem powinno być przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem w celu uzyskania jak największego zasobu informacji o jego aktualnym stylu życia, nawykach żywieniowych, aktywności fizycznej, poziomie stresu oraz jakości snu, a także innych istotnych czynnikach zdrowotnych. Dodatkowo powinniśmy przeprowadzić ocenę stanu zdrowia obejmującą pomiar masy ciała, ciśnienia tętniczego, jak również badania laboratoryjne.

Ważnym elementem jest także ustalenie celu, który pacjent chce osiągnąć. Ustalone cele powinny być konkretne, osiągalne, realistyczne oraz terminowe. Może to być np. utrata masy ciała, poprawa aktywności fizycznej czy zmiana nawyków żywieniowych.

Jak edukować pacjentów?

W ramach poradnictwa powinniśmy dostarczać pacjentom wiedzę i informacje dotyczące zdrowia i zdrowego stylu życia. Edukacja może obejmować następujące obszary: zasady zdrowej diety, korzyści płynące z regularnej aktywności fizycznej, skuteczne techniki zarządzania stresem, znaczenie prawidłowego snu, unikanie używek i inne aspekty zdrowego trybu życia. Wiedza umożliwia pacjentom podejmowanie świadomych decyzji i wprowadzanie pozytywnych zmian w swoim życiu.

Pamiętajmy też, że motywowanie pacjentów do wprowadzania zmian w trybie życia jest kluczowe w poradnictwie. Specjaliści stosują różne techniki motywacyjne, takie jak wyznaczanie celów, pochwały za osiągnięcia, monitorowanie postępów i dostarczanie wsparcia emocjonalnego. Regularne sesje motywacyjne i wspierające pomagają pacjentom utrzymać motywację i zaangażowanie w procesie zmian.

Wspólnie z pacjentem należy opracować więc plan działania, który zawiera konkretne kroki i strategie służące osiągnięciu ustalonych celów. Plan może obejmować harmonogram posiłków, plan treningowy, techniki radzenia sobie ze stresem, strategie unikania pokus czy inne istotne działania. Ważne jest monitorowanie postępów pacjenta, zarówno przez specjalistów, jak i przez samego pacjenta. To pozwala ocenić skuteczność wprowadzanych zmian, dostosować plan, a także wprowadzić ewentualne modyfikacje.

Nie zapominajmy także, że prowadzenie poradnictwa z zakresu zdrowego trybu życia to proces, który ma na celu wprowadzenie trwałych zmian w stylu życia pacjenta. Ważne jest, aby pacjent kontynuował zdrowe nawyki po zakończeniu poradnictwa. Możemy zalecić regularne wizyty kontrolne, monitorowanie postępów, wsparcie grupowe lub indywidualne. Pacjent powinien czuć się wspierany i zdolny do utrzymania zdrowego trybu życia na dłuższą metę.

Dobrym pomysłem może być także organizowanie eventów czy pogadanek, podczas których uczestnicy mogą się wymieniać swoimi dotychczasowymi doświadczeniami, zdobywać wiedzę od najlepszych, a przede wszystkim uzyskać wzajemne wsparcie.

Nad czym pracować z pacjentami?

Przede wszystkim pacjenci powinni zostać uświadomieni, jakie są skutki prowadzenia niezdrowego trybu życia. Należy również przedstawić pacjentom kilka następujących zasad:

• Zdrowa dieta jest fundamentem zdrowego stylu życia. Powinniśmy się skupić na spożywaniu świeżych, niskoprzetworzonych produktów spożywczych. Dieta powinna być bogata w owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe źródła białka (takie jak drób, ryby, orzechy, nasiona, rośliny strączkowe) oraz zdrowe tłuszcze (np. awokado, oliwa z oliwek). Warto poinformować pacjentów, by unikali przetworzonych produktów spożywczych, które są często bogate w sól, cukier i niezdrowe tłuszcze.
• Aktywność fizyczna to podstawa. Regularne wykonywanie ćwiczeń może przynieść wiele korzyści dla zdrowia, takich jak utrzymanie prawidłowej masy ciała, poprawa wydolności sercowo-naczyniowej, wzmocnienie mięśni i kości oraz ogólna poprawa samopoczucia. Niech pacjent wybierze formę aktywności fizycznej, która mu odpowiada, np.: chodzenie, jogging, pływanie, jazdę na rowerze, fitness czy taniec. Zachęcajmy pacjentów, by byli aktywni przez co najmniej 150 minut podczas wykonywania umiarkowanej aktywności fizycznej lub 75 minut podczas intensywnej aktywności fizycznej w ciągu tygodnia.
• Unikanie używek, takich jak palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu, stanowi ważny krok w kierunku zdrowego stylu życia. Przypomnijmy pacjentom, że palenie tytoniu jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju m.in. chorób serca, chorób płuc i nowotworów. Ograniczenie spożycia alkoholu również ma kluczowe znaczenie dla zdrowia.
• Życie we współczesnym świecie może być pełne stresu. Dlatego ważne jest, aby nauczyć pacjenta, jak radzić sobie ze stresem i dbać o równowagę psychiczną. Istnieje wiele technik relaksacyjnych (np. medytacja, głębokie oddychanie, joga, tai chi) pomocnych w redukcji stresu. Starajmy się zachęcić pacjentów, aby znaleźli czas na aktywności, które ich odprężają i sprawiają im przyjemność, takie jak czytanie, spacer na łonie przyrody, malowanie czy słuchanie ulubionej muzyki.
• Regularne badania lekarskie są nieodłącznym elementem zdrowego stylu życia. Zachęcajmy pacjentów do regularnych wizyt u lekarza w celu przeglądu stanu zdrowia. Wczesne wykrycie ewentualnych problemów zdrowotnych może znacznie zwiększyć szanse na skuteczne leczenie.

Pamiętajmy, że zdrowy styl życia nie jest jednorazowym działaniem, ale długotrwałym procesem. Wprowadzanie stopniowych zmian i podejmowanie zdrowych wyborów każdego dnia to klucz do osiągnięcia pełni zdrowia i dobrej kondycji. Pamiętajmy, że każda mała zmiana ma znaczenie i może przynieść ogrom korzyści naszemu zdrowiu. Zadbajmy o siebie i cieszmy się zdrowym stylem życia!

Piśmiennictwo:

1. Gajewski P (red.). Interna Szczeklika 2022. Medycyna Praktyczna, Kraków 2022.
2. Karski J (red). Promocja zdrowia. wyd. 3, IGNIS  Warszawa 1999
3. Molska K (red.). Zasady zdrowego żywienia. Instytut Żywności i Żywienia; Warszawa 2010.